ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΕΝΑΣ ΓΟΝΙΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΦΗΒΕΙΑ;

Τα tweens, που προηγούνται των teens, αποτελούν μια ξεχωριστή... πίστα, απαιτητική για τους γονείς και συχνά ακόμη και τρομακτική για τα ίδια τα παιδιά. Η μετάβαση από την παιδική ηλικία σε εκείνη της εφηβείας κρύβει πολλά μυστικά που καλούμαστε να ξεδιαλύνουμε αν θέλουμε να είμαστε δίπλα στα παιδιά μας.

Όπως η εφηβεία είναι γνωστή διεθνώς ως η περίοδος των teens, έτσι και η προεφηβεία συχνά αναφέρεται ως tweens. Πρόκειται για την ηλικιακή φάση από τα 8 ή 9 έως τα 12, και είναι μια περίοδος μνημειωδών αλλαγών στη σωματική, γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Παρότι οι περισσότεροι γονείς την εισπράττουν ως μια εποχή που τα παιδιά ζητούν και παίρνουν περισσότερη ανεξαρτησία, μπορεί να γίνει αρκετά τρομακτική για τα ίδια. Έτσι, ενώ είναι απολύτως φυσιολογικό για το παιδί να αρχίσει να απομακρύνεται από τους γονείς και να βασίζεται περισσότερο σε φίλους, εξακολουθεί να χρειάζεται γονική υποστήριξη και καθοδήγηση – ακόμα κι όταν λέει το αντίθετο. Για να τα βοηθήσετε, πρέπει να καταλάβετε πώς αλλάζουν στην προεφηβεία τόσο... μέσα τους όσο και εξωτερικά.

Ποιες σωματικές αλλαγές συμβαίνουν στα tweens;

Είναι πιο εμφανείς και περισσότερες στα κορίτσια, που οδεύουν προς την εφηβεία σε μικρότερη ηλικία από ό,τι στο παρελθόν. Δεν είναι ασυνήθιστο η περίοδος να ξεκινά σε ηλικία 9, 10 ή 11 ετών, οπότε οι αλλαγές στο σώμα είναι ραγδαίες. Μερικοί γονείς λένε ότι τα μικρά παιδιά τους μεταμορφώθηκαν σε νέα όντα σχεδόν εν μία νυκτί.

Οι ψυχολόγοι λένε ότι αυτού του είδους οι σωματικές αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν αμηχανία και αδεξιότητα στα παιδιά, αλλά και πόνους από τις «εκρήξεις» ανάπτυξης. Σε αυτή την ηλικία αρχίζει πλέον να διαμορφώνεται μια συνειδητή εικόνα για το σώμα. Πολλά κορίτσια αρχίζουν να μιλάνε για δίαιτες και πολλά αγόρια μπορεί να «ντρέπονται» για το ύψος τους, που συνήθως παραμένει χαμηλό σε σχέση με τα κορίτσια της ηλικίας τους.

Αλλαγές στον τρόπο σκέψης

Σύμφωνα με τη Φωτεινή Στυλιανοπούλου, PhD Νευροεπιστημών του Πανεπιστημίου Stanford των ΗΠΑ και τέως Καθηγήτρια Βιολογίας στο Τμήμα Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ, η μεγαλύτερη αλλαγή συμβαίνει στον τρόπο που σκέφτονται. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά εγκαταλείπουν την πιο κυριολεκτική και εγωκεντρική προσέγγιση των πραγμάτων και υιοθετούν σταδιακά τη λεγόμενη μεταγνωστική αντίληψη. Αυτό σημαίνει ότι «αρχίζουν να αναπτύσσουν την ικανότητα να έχουν επίγνωση των δικών τους σκέψεων καθώς και των σκέψεων των άλλων», εξηγεί.

iStock

Συνεπώς, μπορεί από εκεί που ήταν χαρούμενα και χωρίς αναστολές (ντροπαλότητα) στις κοινωνικές συναναστροφές, να «μαζευτούν» υπερβολικά και να ανησυχούν για τη γνώμη των άλλων. Στην πραγματικότητα, πλέον νοιάζονται για το τι σκέφτονται τα άλλα παιδιά γι' αυτά, θέλουν να ταιριάξουν, αισθάνονται παραγκωνισμένα και συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους συνομηλίκους τους. «Αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι υπάρχουν απόψεις και αξίες διαφορετικές από τις δικές τους», λέει η κ. Στυλιανοπούλου. Έτσι, εκτίθενται σε έναν εντελώς νέο κόσμο, τον οποίο πρέπει να μάθουν πώς να ρυθμίζουν και να ανέχονται.

Tweens: Οι κοινωνικές αλλαγές που καθορίζουν το τοπίο

Επειδή το χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της ηλικίας είναι η συνειδητοποίηση των άλλων –ειδικά των συνομηλίκων–, το κοινωνικό τοπίο της ζωής του παιδιού αλλάζει βαθιά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου με διάφορους τρόπους:

1. Ανεξαρτησία

Ζητάει να πάει μόνο του στο σχολείο, ντρέπεται να το συνοδεύετε στις διάφορες εκδηλώσεις ή να το φιλάτε, βιάζεται να βγει έξω με φίλους, ενώ μπορεί και να δείχνει ότι σνομπάρει άλλα παιδιά του ευρύτερου κύκλου σας.

2. Κλίκες και bullying

Είναι η ηλικία που αρχίζουν να δημιουργούνται κλίκες στο σχολείο. Αν το παιδί «διαφέρει» σε σχέση με τα πρότυπα των άλλων, είναι εύκολο τώρα (σε σχέση με μικρότερες ηλικίες) να πέσει θύμα εκφοβισμού. Αν δείτε το παιδί να επιστρέφει θυμωμένο από το σχολείο, μπορεί το πρόβλημα να ξεκινάει από την αποδοχή των συμμαθητών. Πολλά λέγονται και ακούγονται πλέον, οι φιλίες αλλάζουν και ορισμένα παιδιά στοχοποιούνται ή αποκλείονται από την παρέα.

iStock

3. Ταυτότητα φύλου

Καθώς τα σώματα αλλάζουν, έρχονται στο προσκήνιο όλα τα ζητήματα που αφορούν την ταυτότητα του φύλου. Για τα κορίτσια, είναι η ηλικία κατά την οποία αρχίζουν να προκύπτουν ζητήματα εικόνας σώματος. Μελέτες δείχνουν ότι η αυτοεκτίμηση στα κορίτσια κορυφώνεται στην ηλικία των 9 ετών και μειώνεται απότομα μέχρι την ηλικία των 12 ετών. Τα μηνύματα που παίρνουν τα παιδιά από την κυρίαρχη κουλτούρα για το φύλο τους είναι έντονα και πρώιμα.

Τα κορίτσια παρουσιάζονται ως αντικείμενο του σεξ πολύ νωρίς και έτσι η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία σχημάτισε μια ομάδα εργασίας για τη σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών. «Τα δε αγόρια λαμβάνουν επιβλαβή μηνύματα σχετικά με την ικανότητά τους για αγάπη, πραγματικές φιλίες και σχέσεις. Λένε ότι οτιδήποτε έχει να κάνει με πραγματικά συναισθήματα –αγάπη, θλίψη, ευπάθεια– είναι κοριτσίστικο, επομένως κακό», αναφέρει η ψυχολόγος και σχολική σύμβουλος Catherine Steiner-Adair.

Συναισθηματική ανάπτυξη: Έντονες διακυμάνσεις

Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία αναπτύσσουν αυξημένη αντιδραστικότητα στο συναίσθημα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι περιοχές που έχουν να κάνουν με τις γνωστικές λειτουργίες αρχίζουν να αναπτύσσονται, υστερούν όμως εκείνες που είναι υπεύθυνες για τη ρύθμιση των συναισθημάτων.

iStock

Από τη μία προσπαθούν να ερμηνεύσουν τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, ακόμη και τα δικά τους, από την άλλη μπορεί να γίνονται κυκλοθυμικά. Είναι φυσιολογικό για τα παιδιά αυτής της ηλικίας να έχουν πραγματικά έντονες διακυμάνσεις συναισθημάτων και διαπροσωπικής δυναμικής, λένε οι ειδικοί.

Η συμβουλή της ψυχολόγου

«Για τους γονείς που αντιμετωπίζουν την προεφηβεία, είναι πολύ σημαντικό να υπενθυμίζουν στον εαυτό τους πως πρέπει να έχουν κοινή στάση μπροστά στο παιδί. Μία ακυρωτική στάση τους ενός προς τον άλλο, αντιφατικά μηνύματα προς το παιδί ή σχόλια του ενός για τον άλλο έχουν μία και μοναδική συνέπεια: να μπερδεύεται το παιδί και να είναι πιο έντονη η αντίδρασή του.

»Η μεγαλύτερη πρόκληση, λοιπόν, είμαστε εμείς οι γονείς, η συμπεριφορά μας, οι μεταφράσεις μας και οι συγκρίσεις που κάνουμε (είτε με τους δικούς μας γονείς, είτε με άλλα παιδιά). Ας προσπαθήσουμε όταν διαχειριζόμαστε μία κρίση να μην είμαστε συναισθηματικά φορτισμένοι ή κουρασμένοι. Ας δείξουμε στο παιδί μας πως είμαστε εκεί, για να το ακούσουμε, να το αγκαλιάσουμε, να το στηρίξουμε, όσες φορές κι αν χρειαστεί, όσες φορές κι αν νιώσουμε ότι επαναλαμβανόμαστε», συμβουλεύει η ψυχολόγος Ελένη Σολταρίδου.