ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΟΤΑΝ ΕΧΕΙΣ ΘΥΜΩΣΕΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ

Η σιωπή, λένε, είναι χρυσός. Όχι, όμως, τις στιγμές που έχεις θυμώσει με το παιδί σου και θέλεις να του εξηγήσεις γιατί.

«…Να θυμώσεις με το παιδί σου»: Δεν μπορούσα να φανταστώ τι σημαίνει αυτή η φράση μέχρι η μεγάλη μου κόρη να φτάσει στην εφηβεία. Πώς θα μπορούσα να θυμώσω μαζί της νωρίτερα, όταν τα λάθη της προέρχονταν από την απόλυτη άγνοιά της για τον κόσμο και όταν ακόμα και οι διαφωνίες μας κατέληγαν σε αγκαλιές; Μεγαλώνοντας, όμως, οι διαφωνίες εξελίσσονταν σε τσακωμούς, οι φωνές οδηγούσαν σε βαριές κουβέντες και πολλές φορές ο θυμός μάς έκανε και τις δύο να λέμε πράγματα που δεν εννοούσαμε πραγματικά.

Αν έχω μετανιώσει για τις εκρήξεις θυμού μου; Αμέτρητες φορές. Είναι οι χειρότερες στιγμές μου ως μαμά. Διαβάζοντας, όμως, αυτά που λένε σε άρθρο ο ψυχοθεραπευτής Kier Gaines και η ψυχολόγος εφήβων Barbara Greenberg διαπιστώνω ότι υπάρχει κάτι ακόμα χειρότερο που μπορεί να κάνει κάποιος όταν έχει θυμώσει με το παιδί του: Η τιμωρία της σιωπής.

«Το να επιβάλλεις στο παιδί σου την τιμωρία της σιωπής όταν έχεις θυμώσει για κάτι είναι το χειρότερο που μπορείς να κάνεις, γιατί με τον τρόπο αυτό είναι σα να του λες: Σε απορρίπτω πλήρως. Δεν αξίζεις καν ούτε για να σου μιλάω ούτε για να σε κοιτάζω», λέει χαρακτηριστικά η Greenberg και επισημαίνει ότι κάτι τέτοιο κάνει το παιδί να ντρέπεται για τον ίδιο του τον εαυτό.

Η ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ ΟΤΙ ΤΟ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙΣ: ΟΤΙ ΔΕΝ ΑΞΙΖΕΙ ΟΥΤΕ ΝΑ ΤΟΥ ΜΙΛΑΣ, ΟΥΤΕ ΝΑ ΤΟ ΚΟΙΤΑΖΕΙΣ.

Την ίδια ώρα, προσθέτει, του μαθαίνει ότι: «όταν ερχόμαστε σε σύγκρουση με οποιονδήποτε στη ζωή μας, πρέπει απλά να τον ξεφορτωνόμαστε».

Η επικοινωνία, τονίζουν οι ειδικοί, είναι πάντα ο πιο συμπονετικός και διδακτικός δρόμος – ακόμα και τις στιγμές που θυμώνεις με το παιδί σου. Και εξηγούν.

Τι δεν πρέπει να κάνεις όταν θυμώνεις με το παιδί σου

– Με την «τιμωρία της σιωπής» το παιδί μπορεί να μην καταλάβει γιατί το αποφεύγεις

«Όταν τιμωρείς το παιδί με σιωπή, υπερεκτιμάς κατά κάποιον τρόπο το ότι θα καταλάβει το νόημα της σιωπής αυτής», λέει ο Gaines, εξηγώντας ότι μη επικοινωνώντας με σαφήνεια, το παιδί μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα και να μην πάρει το μήνυμα που εσύ θέλεις να μεταφέρεις. Εξάλλου, προσθέτει ο ίδιος, συχνά τα παιδιά που ενεργούν με τρόπο εξοργιστικό (που είναι απότομα ή εριστικά) το κάνουν επειδή «χρειάζονται απεγνωσμένα να έρθουν πιο κοντά σου – χρειάζονται να ασχοληθείς μαζί τους».

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Το να ανταποκρίνεσαι σε αυτή την ανάγκη τους με σιωπή, όμως, επιτυγχάνει το αντίθετο: μεγαλώνει τη μεταξύ σας απόσταση. «Και η απόσταση, στο μυαλό του παιδιού, πληγώνει», λέει ο Gaines.

– Χωρίς επικοινωνία δεν θα μάθεις ποτέ τι συμβαίνει στο παιδί σου

Σίγουρα το τελευταίο πράγμα που το παιδί εκφράζει όταν ουρλιάζει και σου κοπανά την πόρτα του δωματίου του κατάμουτρα είναι η ανάγκη του για εγγύτητα. Εσύ, όμως, ως ενήλικας πρέπει να προσπαθήσεις να επικοινωνήσεις με σαφήνεια, όχι με σιωπή.

«Δώσε στο παιδί χώρο για να σου εξηγήσει τι (του) συμβαίνει, γιατί είναι σημαντικό να κατανοήσεις το κίνητρό του όταν κάνει κάτι ανεπίτρεπτο ή προβληματικό», λέει η Greenberg. Η ανοιχτή συζήτηση μεταξύ σας όχι μόνο θα σε βοηθήσει να καταλάβεις τι συμβαίνει μέσα του, αλλά θα του δώσει και την ευκαιρία να σκεφτεί τη συμπεριφορά του.

«Μερικές φορές απλώς αραδιάζουμε τιμωρίες αλλά δεν αφήνουμε το παιδί να σκεφτεί», καταλήγει.

– Η σιωπή όταν έχεις θυμώσει δεν αποτελεί πρότυπο υγιούς συμπεριφοράς

Τι μαθήματα παίρνει το παιδί σου όταν το τιμωρείς με τη σιωπή σου; «Μαθαίνει όχι μόνο να αποφεύγει τις συγκρούσεις, αλλά να τρομοκρατείται από αυτές», λέει η Greenberg, «και το κάνει να φοβάται να αναστατώσει οποιονδήποτε, διδάσκοντάς το ταυτόχρονα να επικοινωνεί λιγότερο».

Έτσι, όταν γίνει ενήλικας υπάρχει κίνδυνος να έχει πλέον υιοθετήσει αυτή τη συμπεριφορά και να θεωρεί ότι η απάντηση στις διαφωνίες και τις εντάσεις είναι πάντα να σιωπάς. Αυτό θα τον μετατρέψει σε έναν ενήλικα που δυσκολεύεται να πει τα σημαντικά και τα άβολα, π.χ. «Με πληγώνεις», «Αυτό με στενοχωρεί», «Δεν μου αρέσει αυτό που κάνεις», «Δεν είμαι εντάξει», προσθέτει.

Η μοναδική αποδεκτή χρήση της σιωπής όταν έχεις θυμώσει

«Υπάρχουν δύσκολες στιγμές σε έναν καβγά με το παιδί που χρειάζεσαι να απομονωθείς για να συγκεντρώσεις τις σκέψεις σου ή να πάρεις χρόνο επειδή σου είπε κάτι που σε πλήγωσε πολύ και επέλεξες από το να αρχίσεις να ουρλιάζεις, να κρατήσεις την ψυχραιμία σου. Αυτό είναι λογικό και θεμιτό», λέει ο Gaines. Ακόμα και τότε, όμως, μπορείς με σαφήνεια να πεις ότι χρειάζεσαι λίγο χρόνο για να ηρεμήσεις και θα επανέλθεις.

Οι γονείς έχουν το δικαίωμα κάποιες φορές να είναι θυμωμένοι και εκνευρισμένοι, λέει η Greenberg. «Αν νιώθεις έτοιμος/η να εκραγείς, κάνε ένα βήμα πίσω», προτείνει. «Στη συνέχεια, εξήγησε τι σε αναστάτωσε και δώσε στο παιδί την ευκαιρία να μιλήσει».

Προσπάθησε π.χ. να πεις, «με πλήγωσε πολύ αυτό που είπες και χρειάζομαι λίγο χρόνο να σκεφτώ πώς νιώθω γι' αυτό». Λέγοντας αυτό, το παιδί δεν χρειάζεται να αναρωτιέται γιατί σιωπάς. Αντίθετα, γίνεσαι πρότυπο υγιούς συναισθηματικής επεξεργασίας, ενώ αφήνεις και χώρο στο παιδί να καταλάβει πώς νιώθεις.

Με λίγα λόγια, όπως καταλήγει η Greenberg, «αν θες να μάθει κάτι το παιδί από τη διαφωνία σας, επικοινωνείς μαζί του. Με τη σιωπή το μόνο που πετυχαίνεις είναι να το τιμωρείς και να το κάνεις να νιώθει άσχημα για αυτό που έκανε ή είπε».