5 ΣΗΜΑΔΙΑ ΠΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΥΝ ΟΤΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ

Όλοι έχουν μέρες που είναι στα «κάτω» τους, όμως το σύμπλεγμα κατωτερότητας δείχνει τα σημάδια του κάθε μέρα.

Όλοι μας, οι περισσότεροι έστω, έχουμε κάποτε αισθανθεί άσχημα επειδή π.χ. μας απέρριψαν για μια θέση που απαιτούσε παραπάνω προσόντα ή επειδή οι φίλοι μας έχουν βρει έναν σύντροφο ενώ εμείς όχι ή ακόμα επειδή ντυθήκαμε σχετικά απλά σε έναν γάμο που δεν είχαμε καταλάβει ότι θα είναι τόσο επίσημος. «Η αυτοκριτική είναι δεύτερη φύση του ανθρώπου», λέει σε άρθρο η ψυχοθεραπεύτρια Elisa Martinez. «Όταν, όμως, γίνεται μία χρόνια και επίμονη νοοτροπία σημαίνει πως έχουμε περάσει σε ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας με πολύ βαθύτερες ρίζες», συνεχίζει η ίδια και εξηγεί:

«Αυτό πιθανότατα έχει διαμορφωθεί από πρόωρες εμπειρίες, π.χ. αν μεγαλώσαμε υπό διαρκή κριτική ή αν ενσωματώσαμε μη ρεαλιστικά στάνταρ τελειομανίας σχετικά με το τι σημαίνει επιτυχία ή εντυπωσιακή εμφάνιση. Άτομα με τέτοια βιώματα μπορεί να βλέπουν τον εαυτό τους μέσα από το πρίσμα της ανεπάρκειας και της απαξίωσης – θεωρούν π.χ. ότι κάποιος δεν βγαίνει ραντεβού μαζί τους γιατί δεν αξίζουν ή ότι το ραντεβού δεν πήγε καλά επειδή δεν είναι αρκετά γοητευτικά».

Τέτοιες σκοτεινές σκέψεις βυθίζουν κάποιον ακόμα περισσότερο στο σύμπλεγμα κατωτερότητας το οποίο γίνεται εμφανές από σημάδια όπως τα παρακάτω:

5 χαρακτηριστικά των ανθρώπων με σύμπλεγμα κατωτερότητας

1. Δεν δέχεσαι κομπλιμέντα γιατί θεωρείς ότι δεν τα αξίζεις

Ένα άτομο με σύμπλεγμα κατωτερότητας θα δυσκολευτεί να πιστέψει ακόμα και το πιο ειλικρινές κομπλιμέντο, γιατί θεωρεί πως δεν το αξίζει – θα πιστεύει π.χ. ότι πήρε προαγωγή από τύχη. Μπορεί ακόμα και να απαντήσει εντελώς απαξιωτικά όταν κάποιος του πει κάτι θετικό, π.χ. «Τι ωραία μαλλιά!»

Στον πυρήνα αυτής της άποψης βρίσκεται το «σύνδρομο του απατεώνα»: Η ιδέα ότι όσες επιτυχίες κι αν συγκεντρώνεις, δεν σου αξίζουν πραγματικά – κάπως έχεις κοροϊδέψει το σύστημα. Ή απλά ότι οι άλλοι δεν είναι ειλικρινείς μαζί σου. Και έτσι το αίσθημα της ανεπάρκειας αναδύεται ξανά.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

2. «Αυτομαστιγώνεσαι» διαρκώς με λέξεις όπως «πάντα» και «ποτέ»

Δεν είσαι απλά απογοητευμένος/η με τον εαυτό σου που δεν έτρεξες όσο γρήγορα μπορούσες ή που ξανά δεν πήρες την αύξηση που ήθελες. Το κόμπλεξ κατωτερότητάς σου σε κάνει να πιστεύεις ότι δεν θα καταφέρεις ποτέ να κάνεις κάτι σωστά και ότι πάντα θα μένεις πίσω.

«Θεωρείς πως είτε πρέπει να είσαι άψογος/η είτε δεν αξίζεις τίποτα. Δεν υπάρχει μέση οδός ή γκρίζα ζώνη για εσένα», λέει η Martinez. Και αυτό δεν σου αφήνει χώρο να είσαι επιεικής με τον εαυτό σου, να δείξεις συμπόνοια και να αναπτυχθείς. Άλλωστε, ποιος μπορεί να αναπτυχθεί όταν ο εγκέφαλός του διοχετεύει διαρκώς, ειδικά μετά τις αποτυχίες, τόσο σκληρές σκέψεις;

3. Ακόμα και η καλοπροαίρετη κριτική αποτελεί για το άτομο με σύμπλεγμα κατωτερότητας απόδειξη της αποτυχίας του

Κανείς δεν απολαμβάνει να λαμβάνει κριτική, έστω κι αν αυτή είναι εποικοδομητική. Για ένα άτομο που νιώθει κατώτερο, όμως, ακόμα και τα ήπια, καλοπροαίρετα σχόλια εισπράττονται ως προσωπικές επιθέσεις και οδηγούν σε μια χιονοστιβάδα ντροπής.

Μπορεί, για παράδειγμα, το αφεντικό σου να κάνει ένα σχόλιο που θα σε βοηθήσει να βελτιώσεις τη δουλειά σου και εσύ να το μεταφράσεις ως: είμαι άχρηστος/η. Μπορεί ο/η σύντροφός σου να σου πει ότι ο τρόπος που χειρίστηκες μια διαφωνία τον/τη στεναχώρησε και στο μυαλό σου αυτό να σημαίνει ότι δεν αξίζεις μια συντροφική σχέση.

«Κάθε κριτική μπορεί να μας κάνει να αμφισβητήσουμε τον εαυτό μας, αλλά αυτό λίγο μετά συνήθως περνάει», λέει η Martinez. «Όμως, κάποιοι άνθρωποι με το συγκεκριμένο σύμπλεγμα μπορεί να σκέφτονται την κριτική αυτή εμμονικά, καθώς ενισχύει τα όσα αρνητικά ήδη πιστεύουν για τον εαυτό τους».

4. Γιατί εσύ δεν καταφέρνεις όσα οι άλλοι;

Αυτή είναι μια μόνιμη σκέψη σου, η οποία βέβαια ενισχύεται κάθε φορά που παρακολουθείς τις ζωές των άλλων στα social media. Τα άτομα με αίσθημα κατωτερότητας χρησιμοποιούν τα βίντεο και τις εικόνες αυτές για να κρίνουν τη δική τους αξία – ή την έλλειψη αυτής.

Όταν, λοιπόν, κάποιος «ποστάρει» τις διακοπές του, τις ικανότητές του σε ένα άθλημα, την ανακοίνωση του αρραβώνα του, εσύ μπορεί να σκεφτείς: «Όσο κι αν προσπαθώ, εγώ δεν θα γίνω ποτέ σαν αυτόν/αυτήν» ή «προφανώς εγώ δεν έχω τόσο ταλέντο/ δύναμη/ χρήματα». Και δεν εύχεσαι απλά να είχες, παρά είσαι πεπεισμένος/η ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με εσένα και δεν τα έχεις.

5. Προσπαθείς υπερβολικά να κερδίσεις την έγκριση των άλλων

Νιώθεις μια εσωτερική πίεση να «κερδίσεις» την αξία σου. Επειδή δεν πιστεύεις ότι είσαι επαρκής όπως είσαι, ο έπαινος και οι επιδοκιμασίες των άλλων γίνονται σανίδα σωτηρίας για να γεμίζεις αυτό το κενό. Και θα κάνεις τα πάντα γι’ αυτό. Θα γίνεις ο απόλυτος people pleaser, το άτομο που χωρίς όρια θα κάνει ό,τι μπορεί για να ευχαριστεί τους άλλους.

Θα ζητάς συγνώμη για τις επιλογές σου, θα συμφωνείς με όλους γιατί φοβάσαι πως αν έχεις άλλη άποψη αυτή μπορεί να μην είναι αρεστή. Το χειρότερο, όμως, σύμφωνα με τη Martinez, είναι ότι θα ανέχεσαι ακόμα και άσχημες συμπεριφορές στις σχέσεις σου γιατί το σύμπλεγμα κατωτερότητας σε έχει πείσει ότι αυτό είναι το μόνο που σου αξίζει. Ή στη δουλειά μπορεί να φτάσεις στα όρια του burnout, ώστε οι άλλοι να δουν πόσο ικανός/-η είσαι, για να μην απογοητευτείς πλήρως αν δεν το δουν.

Φεύγει ποτέ το σύμπλεγμα κατωτερότητας;

Καθώς πρόκειται για μια ολόκληρη νοοτροπία μοιάζει σχεδόν αδύνατον το να μάθει κανείς να ζει χωρίς αυτή. Γι’αυτό και ένας ειδικός θα σου πει ότι χρειάζεσαι θεραπεία για να φτάσεις στην πηγή αυτού του συμπλέγματος, να καταλάβεις από πού πηγάζει και έπειτα να «σπάσεις» τα μοτίβα του.

ΘΑ ΒΑΛΕΙΣ ΤΕΛΟΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΟΤΑΝ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΟΤΙ Η ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΑΝ.

Έχει νόημα, όμως, να κάνεις τις δικές σου προσπάθειες και να βάζεις φρένο στο φυσικό σου ένστικτο να απορρίπτει κομπλιμέντα. Αξίζει να επαινείς τον εαυτό σου για τις νίκες σου – ακόμα και να τις σημειώνεις κάπου και να ανατρέχεις σε αυτές τις ημέρες που «πέφτεις». Και, τέλος, να μάθεις να ακούς τους ανθρώπους που αγαπάς και εμπιστεύεσαι όταν σε επικροτούν.

Θα βάλεις τέλος στο σύμπλεγμα κατωτερότητας όταν συνειδητοποιήσεις ότι η τελειότητα δεν είναι το παν. Το να νιώθεις, όμως, ok με τα λάθη και τα ελαττώματά σου και να αναγνωρίζεις την αξία σου είναι.