5 ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΤΟ «ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ» ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑ

Νιώθεις ότι σε καταβάλλουν οι δυσκολίες; Ίσως το ψυχολογικό σου ανοσοποιητικό χρειάζεται ενδυνάμωση. Δες 5 τρόπους για να το πετύχεις.

Τυχαίο παράδειγμα: Ετοιμάζεσαι να αγοράσεις σπίτι, αλλά τη μέρα που είναι να υπογράψεις το συμβόλαιο, μαθαίνεις ότι πουλήθηκε. Άλλο τυχαίο παράδειγμα: Σου κάνουν πρόταση για μια νέα θέση εργασίας, αλλά λίγο πριν πεις το «ναι», τα γραφεία μεταφέρονται πολύ μακρύτερα από όσο υπολογίζεις και αποφασίζεις να αρνηθείς. Στη ζωή αυτή, όλοι θα έρθουμε αντιμέτωποι με δυσκολίες. Τα καλά νέα είναι ότι είμαστε πιο ανθεκτικοί από όσο νομίζουμε.

Όπως εξηγούν οι ψυχολόγοι Daniel Gilbert και Tim Wilson, ο εγκέφαλός μας έχει την ικανότητα να αξιοποιεί με θετικό τρόπο αρνητικά γεγονότα. Στην ουσία, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια δύσκολη κατάσταση, ενεργοποιείται υποσυνείδητα ένας μηχανισμός αυτοπροστασίας, κάτι ανάλογο με το ανοσοποιητικό σύστημα που διαθέτει το σώμα μας. Πρόκειται για ένα είδος ψυχολογικού ανοσοποιητικού, μια σειρά διαδικασιών που μας βοηθά να κατανοήσουμε το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε, να αποδώσουμε νόημα σε ό,τι συμβαίνει και τελικά να βρούμε θετικά στοιχεία που θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε μελλοντικά.

Οι δύο ειδικοί εξηγούν ότι αν και το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα μας βοηθά να προστατευτούμε από τις επιπτώσεις δύσκολων καταστάσεων, συχνά υπερεκτιμάμε το πόσο δυστυχισμένοι θα είμαστε μετά από ένα αρνητικό συμβάν. «Υποτιμούμε το πόσο γρήγορα θα αλλάξουν τα συναισθήματά μας, εν μέρει επειδή υποτιμούμε την ικανότητά μας να τα αλλάξουμε. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις που δεν μεγιστοποιούν το δυναμικό μας για ικανοποίηση», αναφέρει ο Gilbert στο περιοδικό Monitor on Psychology.

Αν ενισχύσουμε το ψυχολογικό ανοσοποιητικό μας σύστημα, ίσως μπορέσουμε να βασιστούμε καλύτερα στον εαυτό μας σε δύσκολες στιγμές, καθώς και να αισθανθούμε πιο άνετα στο να παίρνουμε ρίσκα. Πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό;

1. Περνάμε από το αρνητικό στο ουδέτερο

Ο εγκέφαλός μας έχει την τάση να εστιάζει περισσότερο στις αρνητικές εμπειρίες, έτσι μας κρατά προστατευμένους από πιθανές βλάβες. Από την άλλη, μιλώντας με όρους εξελικτικούς, η παρατεταμένη ικανοποίηση μας στερεί το κίνητρο να προχωρήσουμε στον επόμενο στόχο, εξηγεί ο κλινικός ψυχολόγος Joseph Barker.

Για να επιτρέψουμε στο ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα να μας απομακρύνει από αυτή την αρνητικότητα, η συγγραφέας και ειδική στην ανθεκτικότητα Anne Grady προτείνει να αλλάξουμε την αφήγηση που λέμε στον εαυτό μας. «Αντί να πηδήσουμε από μια αρνητική κατάσταση στη θετική αυτοομιλία, κάτι που μπορεί να μας φανεί πολύ δύσκολο, μπορούμε να προσπαθήσουμε να μετακινηθούμε σε μια ουδέτερη ζώνη, όπου είναι πιο πιθανό να αισθανθούμε άνετα τη δεδομένη στιγμή».

Αυτή η ουδέτερη ζώνη μπορεί να μας βοηθήσει να χαλαρώσουμε, ώστε να ενεργοποιηθεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα. Η Grady, για παράδειγμα, αφήνει στο σπίτι της σημειώματα με φράσεις που την κρατούν γειωμένη, όπως «έτσι είναι τα πράγματα». Ο καθένας μπορεί να καταφύγει σε κάτι ανάλογο όταν βιώνει έντονο στρες, όπως είναι η λήψη μερικών αργών αναπνοών και η εξάσκηση της ευγνωμοσύνης.

2. Ζούμε τη στιγμή

Βασικό στοιχείο για την ενίσχυση του ψυχολογικού ανοσοποιητικού συστήματος είναι να προσπαθούμε να είμαστε στο παρόν. «Πρέπει να επικεντρωθούμε σε ό,τι μπορούμε να ελέγξουμε», λέει ο Barker. Ένας από τους καλύτερους τρόπους να το πετύχουμε είναι μέσω ασκήσεων ενσυνειδητότητας, οι οποίες ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες να εστιάσουν π.χ. στην αναπνοή, στις σωματικές αισθήσεις και στην επίγνωση του περιβάλλοντός τους, προτού αποδεχτούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους χωρίς να τα κρίνουν. Η ενσυνειδητότητα αποτελεί αποτελεσματική θεραπεία για τη μείωση του στρες. «Δεν πρόκειται για απόρριψη της εμπειρίας, αλλά για την τοποθέτησή της σε ένα πλαίσιο», τονίζει η ψυχοθεραπεύτρια Natasha Clewley.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

3. Δεν ξεχνάμε τον ύπνο

Ο Barker αναφέρεται και στη σημασία των υγιών συνηθειών ύπνου. «Στον ύπνο έχει σημασία η ποιότητα και όχι μόνο η ποσότητα. Ένα σταθερό πρόγραμμα μπορεί να "επανεκκινήσει" το ψυχολογικό ανοσοποιητικό σύστημα», λέει. Ο καλός ύπνος βοηθά την άμυνα του οργανισμού μας, αλλά είναι ζωτικός και για τη διατήρηση της ψυχικής υγείας, επιτρέποντας στις γνωστικές μας ικανότητες να λειτουργούν σωστά και να ανταποκρίνονται στα στρεσογόνα ερεθίσματα.

4. Βρίσκουμε το δικό μας νόημα

Η ζωή είναι συχνά απρόβλεπτη, γεμάτη στιγμές που μπορούν να μας αποσυντονίσουν, να μας αποσταθεροποιήσουν. Εκείνες τις στιγμές, χρειαζόμαστε έναν σκοπό που να μας κρατά συγκεντρωμένους, να δίνει νόημα στη συμπεριφορά και τις εμπειρίες μας. «Το να έχουμε έναν τελικό στόχο μάς βοηθά να παραμένουμε αφοσιωμένοι στη διαδρομή, ακόμη κι αν μερικές φορές είναι δύσκολη», λέει ο ειδικός. Όταν λαμβάνουμε αποφάσεις βάσει των αξιών μας κaι όχι βάσει του τι μας κάνει να νιώθουμε καλά βραχυπρόθεσμα, νιώθουμε πιο ολοκληρωμένοι και πιο ικανοί να αντέξουμε τις δυσκολίες.

5. Καλλιεργούμε την αποδοχή

Η συμπόνια είναι καθοριστικής σημασίας όταν το ψυχολογικό μας ανοσοποιητικό σύστημα μοιάζει μπλοκαρισμένο. «Αυτό συμβαίνει σε περιπτώσεις τραύματος ή παρατεταμένης δυσφορίας, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου», εξηγεί ο Barker. Τότε, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματά μας, να δώσουμε στον εαυτό μας την άδεια να μείνει με τη δυσφορία. «Διαφορετικά, αν την πολεμήσεις, μπορεί να τη μεγεθύνεις», λέει η Grady. Αν δεν αναγνωρίσουμε τη δυσκολία αυτών των συναισθημάτων, μπορεί να πέσουμε στην παγίδα της τοξικής θετικότητας. Από την άλλη, αν τους επιτρέψουμε να έρθουν στην επιφάνεια, μπορούμε να ξεκινήσουμε τη διαδικασία κατανόησης της κατάστασής μας και αξιολόγησης του πού βρισκόμαστε.

Αν, τώρα, το ψυχολογικό ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν είναι αρκετά ενδυναμωμένο, μπορεί μια δεδομένη στιγμή να χρειαστούμε βοήθεια, και τότε υπάρχουν γύρω μας ειδικοί και αγωγές που μπορούν να μας στηρίξουν.