6 ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΗΓΑΖΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΤΡΟΠΗ

Δεν είναι πάντα εύκολο να τη δεις, αλλά η ντροπή μπορεί να κρύβεται πίσω από το χιούμορ σου, την τελειομανία που σε κατακλύζει ή την ανάγκη σου να μην ενοχλείς κανέναν.

Η ντροπή είναι ένα καθολικό συναίσθημα. Όλοι μας την έχουμε αισθανθεί κάποια στιγμή. Είναι αυτό που νιώθουμε όταν δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από το επικριτικό βλέμμα των άλλων, είναι η στιγμή που νιώθουμε ασήμαντοι, που νιώθουμε άσχημα για τον εαυτό μας και ευχόμαστε να ανοίξει η Γη να μας καταπιεί.

Από τη μία, μπορεί να είναι ένα προστατευτικό συναίσθημα, να λειτουργεί π.χ. ως μηχανισμός αυτοπροστασίας. Από την άλλη, μπορεί να γίνει προβληματική, αφήνοντας τους ανθρώπους που τη νιώθουν εξασθενημένους και αγχωμένους.

Ντροπή vs Ενοχής

Συχνά, οι άνθρωποι μιλούν για την ντροπή και την ενοχή σαν να πρόκειται για το ίδιο πράγμα, αλλά δεν είναι. Η διαφορά έγκειται στο ότι όταν νιώθουμε ντροπή, βλέπουμε τον εαυτό μας αρνητικά («ΕΓΩ έκανα κάτι τρομερό»), ενώ όταν νιώθουμε ενοχές βλέπουμε μια συγκεκριμένη πράξη αρνητικά («Έκανα ΚΑΤΙ τρομερό»). Η ενοχή συνδέεται με «κάτι που κάνουμε», ενώ η ντροπή με το «ποιοι είμαστε».

Επιπλέον, η ενοχή είναι σημάδι ότι μπορούμε να λειτουργήσουμε με ενσυναίσθηση, να δούμε την οπτική γωνία του άλλου, να συμπεριφερθούμε αλτρουιστικά, να καλλιεργήσουμε στοργικές σχέσεις. Όταν νιώθουμε ενοχές, στρέφουμε το βλέμμα μας προς τα έξω και αναζητούμε στρατηγικές για να αντιστρέψουμε τη ζημιά που έχουμε προκαλέσει. Από την άλλη, όταν νιώθουμε ντροπή, στρέφουμε την προσοχή μας προς τα μέσα, εστιάζοντας κυρίως στα συναισθήματα που μας κατακλύζουν.

Το να απαλλαγούμε από τις ενοχές είναι συχνά ευκολότερο από το να ξεπεράσουμε την ντροπή, γιατί η κοινωνία προσφέρει τρόπους εξιλέωσης για τα αδίκημα που διαπράξαμε, όπως το να ζητήσουμε συγγνώμη, να πληρώσουμε κάποιο πρόστιμο ή να εκτίσουμε μια ποινή φυλάκισης. Η ντροπή, όμως, είναι ανθεκτική. Είναι πολύ πιο εύκολο να ζητήσουμε συγγνώμη παρά να αποδεχτούμε τον εαυτό μας. Κι αυτό το αίσθημα ντροπής πολλές φορές εκπέμπει σιωπηλά σήματα.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πού μπορεί να κρύβεται

• «Συγγνώμη… πάλι»: Μήπως το παρακάνεις με τις συγγνώμες, ακόμα κι όταν δεν φταις; Οι άνθρωποι που καθοδηγούνται από την ντροπή τείνουν να ζητούν συγγνώμη ακόμα και για την ύπαρξή τους! Προσπαθούν να καταλαμβάνουν όσο το δυνατόν λιγότερο χώρο, υποθέτουν ότι γίνονται βάρος στους άλλους και μέσα τους πιστεύουν ότι δεν αξίζουν να ενοχλούν κανέναν.
• Λες σε όλα «ναι»: Είσαι πάντα σύμφωνος με όλα, λες «ναι» ακόμα κι όταν θες να πεις «όχι», αποφεύγεις τη σύγκρουση και προσπαθείς διαρκώς να κρατάς τους γύρω σου ευχαριστημένους. Ίσως η σκέψη που περνάει από το μυαλό σου είναι ότι αξίζεις μόνο όταν ικανοποιείς τους άλλους.
• Κυνηγάς την τελειότητα: «Αν κάνω ένα βήμα λάθος, θα δουν ποιος είμαι πραγματικά», σκέφτεσαι. Περνάς ώρες στην προετοιμασία, στη διόρθωση, στη σκέψη. Το κυνήγι της τελειότητας, όπως το βιώνεις, δεν είναι δείγμα αυτοπεποίθησης, αλλά μεταμφιεσμένος φόβος.

Η ΝΤΡΟΠΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ. ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΟ ΝΑ ΖΗΤΗΣΟΥΜΕ ΣΥΓΓΝΩΜΗ ΠΑΡΑ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ.

• Διαρκής αυτοσαρκασμός: Είσαι ο πρώτος που κάνει πλάκα με τον εαυτό του και από το στόμα βγαίνουν φράσεις όπως «είμαι τόσο χαζός» ή «δεν το 'χω με αυτές τις δουλειές». Με τον τρόπο αυτό προσπαθείς να προλάβεις μια ενδεχόμενη αρνητική κριτική. Υποβιβάζεις μόνος σου τον εαυτό σου, πριν το κάνει κάποιος άλλος.
• Κρατάς αποστάσεις από τους γύρω σου: Στην ουσία αποφεύγεις να δείξεις την πιο ευάλωτη πλευρά σου. Κρατάς την επικοινωνία με τους γύρω σε ένα επιφανειακό επίπεδο και δεν αγγίζεις όσα απαιτούν να ξεπεράσεις τον φόβο του να ανοιχτείς και να βουτήξεις στα βαθιά.
• Απομακρύνεις ανθρώπους: Σαμποτάρεις τις σχέσεις σου, φιλικές, οικογενειακές, συντροφικές. Υψώνεις τείχη ή φεύγεις. Θεωρείς δεδομένο ότι οι άλλοι θα σε εγκαταλείψουν πρώτοι, οπότε προσπαθείς να τους προλάβεις.

Κλείνοντας, να θυμάσαι ότι η ντροπή δεν φωνάζει, ψιθυρίζει. Για να την αντιμετωπίσεις, χρειάζεται να την ακούσεις, να την αναγνωρίσεις, να απαλύνεις τη φωνή της και να ανοίξεις δρόμο προς την αυτοαποδοχή.