ΜΠΟΡΕΙ Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΝΑ ΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ;

Πιθανώς το γνωρίζουμε όλοι από ιδία πείρα: Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα. Χωρίς την κοινωνική επαφή δεν μπορούμε να υπάρξουμε, όμως ταυτόχρονα έχουμε ανάγκη από μοναξιά, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται αντιφατικό.

Στην ταινία του Wim Wenders «Υπέροχες μέρες» (Perfect days), που βγήκε στους κινηματογράφους το 2023, ο πρωταγωνιστής είναι ένας άνθρωπος που περνάει πολλές ώρες μόνος του. Εργάζεται καθαρίζοντας δημόσιες τουαλέτες, ποτίζει τα φυτά του, διαβάζει και ακούει μουσική, ενώ φαίνεται να ευχαριστιέται πολύ τη μοναξιά του.

Πολλοί από όσους την είδαν χαρακτήρισαν τις ημέρες του πρωταγωνιστή ενδιαφέρουσες, κάποιοι τις βρήκαν ακόμα και καταπληκτικές – κι αυτό δεν είναι κάτι που εκπλήσσει. Όλα αυτά τα θετικά σχόλια ταιριάζουν πολύ με την τάση που εκφράζεται σε βιβλία, podcasts, βίντεο, αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα κ.ά. τα οποία εκθειάζουν τη μοναξιά.

Η παρεξηγημένη μοναξιά

Από ό,τι φαίνεται, το να περνάμε χρόνο μόνοι μας αλλά να εκμεταλλευόμαστε όσο περισσότερο μπορούμε τα διαστήματα που βρισκόμαστε χωρίς κάποια σχέση –αντί να νιώθουμε σαν να βρισκόμαστε σε μια αίθουσα αναμονής, περιμένοντας να ξεκινήσει η ζωή μας– μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε πληρότητα και ευτυχία.

iStock

Η τάση αυτή, που εκφράζεται εκτενώς σε πολλά βιβλία, εξαίρει τα πλεονεκτήματα και τις απολαύσεις της μοναξιάς και της μοναχικής ζωής. Ίσως μας φαίνεται περίεργο, ειδικά καθώς στην πανδημία πολλοί από εμάς αναπόφευκτα ακούσαμε για την πικρή γεύση της λεγόμενης «επιδημίας της μοναξιάς», αν δεν τη γευτήκαμε οι ίδιοι. Επιπλέον, όπως έχουν τονίσει οι επιστήμονες και έχει φανεί από έρευνες, η μοναξιά έχει διάφορες επιπτώσεις στη σωματική, πνευματική και ψυχική μας υγεία. Κάπως έτσι, κατέληξε να έχει και κακή φήμη.

Μετά την πανδημία, όμως, η τάση άρχισε να αλλάζει, προτρέποντάς μας να αναζητήσουμε την επανασύνδεση με τον εαυτό μας σε έναν υπερσυνδεδεμένο κόσμο.

Μοναξιά ή απομόνωση;

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας βιώσαμε τα άκρα, το να είμαστε κλεισμένοι με όλους τους αγαπημένους μας σε ένα σπίτι ή, αντίθετα, να περνάμε μήνες χωρίς ανθρώπινη επαφή. Πλέον, μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα τη διαφορά ανάμεσα στην απομόνωση και τον ευχάριστο χρόνο που περνάμε μόνοι με τον εαυτό μας. Ενώ η μοναξιά είναι ένα σοβαρό και επιβλαβές πρόβλημα για μερικούς ανθρώπους, διαφέρει πολύ από την απομόνωση που έχει επιλέξει ενεργά κάποιος για θετικούς λόγους.

Οι ειδικοί εξηγούν ότι υπάρχει δύναμη στο να είμαστε μόνοι μας. Όταν επιλέγουμε την απομόνωση συνειδητά για κάποιο διάστημα, έχουμε την ευκαιρία να αναστοχαζόμαστε για τη ζωή μας και να αποκομίζουμε τα σχετικά οφέλη.

Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΠΑΡΟΜΟΙΑΣΤΕΙ ΜΕ ΕΝΑ ΟΥΔΕΤΕΡΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΠΗΛΟΥ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΠΛΑΣΟΥΜΕ ΟΠΩΣ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΠΙΘΥΜΟΥΜΕ.

Η εθελούσια απομόνωση κερδίζει χώρο ανάμεσα στους εκπροσώπους της Gen Z και των millennials, που επαναξιολογούν τις ρομαντικές σχέσεις και αγκαλιάζουν με ενθουσιασμό τη ζωή των singles, παράλληλα με μια προσεκτική επανεκτίμηση των διαπροσωπικών σχέσεων γενικότερα. Μάλιστα, σύμφωνα με μια αμερικανική έρευνα του 2023, δύο στους πέντε εκπροσώπους της Gen Z και των millennials πιστεύουν ότι ο γάμος είναι μια ξεπερασμένη παράδοση.

Ούτε ο γάμος θεωρείται απαραίτητος πλέον

Τον Απρίλιο του 2025, ένα βίντεο στο TikTok –με πάνω από ένα εκατομμύριο likes και σχεδόν 37.000 σχόλια– παρουσίασε την άποψη ενός άντρα για τις σχέσεις με γυναίκες που ζουν μόνες και είναι ευχαριστημένες με αυτό. Πολλές γυναίκες θεώρησαν την ανάλυση ακριβή και ταυτίστηκαν με αυτήν.

Άλλωστε, την τελευταία δεκαετία ο αριθμός των ατόμων που ζουν μόνα τους αυξάνεται σταθερά, κάτι που τροφοδοτεί μια πολιτισμική μετατόπιση προς την αποδοχή των ανύπαντρων ατόμων και δίνει έμφαση στην ελευθερία και την ανεξαρτησία – ειδικά στην απόρριψη της οικογενειακής ζωής.

iStock

Οι γυναίκες συνειδητοποιούν ότι δεν χρειάζεται να ανέχονται πράγματα που ίσως αναμένονταν από εκείνες στις προηγούμενες γενιές. Ακόμα και μέσα σε μια σχέση, οι παραδοσιακές ρουτίνες μπορούν να ανατραπούν για να αφήσουν περισσότερο χρόνο για τον εαυτό μας, και κάπως έτσι πολλές γυναίκες προτιμούν να κοιμούνται μόνες τους παρά στο ίδιο κρεβάτι με τους συντρόφους τους.

Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΕΜΠΝΕΕΙ ΜΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΙ ΤΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ.

Η κοινωνία κατανοεί πια καλύτερα ότι ο έρωτας και η συντροφικότητα δεν είναι το μόνο μοντέλο ζωής ή κάτι που πρέπει απαραίτητα να επιθυμούμε. Δεν είναι πλέον απαραίτητο να βρίσκεται κανείς σε μια παραδοσιακή ρομαντική σχέση για να είναι ευτυχισμένος. Το μήνυμα που κατακλύζει τις ρομαντικές κομεντί, τα ρομαντικά βιβλία και τα τραγούδια που απευθύνονται στους ερωτευμένους, ότι χρειαζόμαστε ένα ταίρι για να είμαστε ολοκληρωμένοι, δεν υποστηρίζεται από επιστημονικά δεδομένα, τονίζουν όσοι προσπαθούν να μας δείξουν ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος πέρα από τη συντροφικότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο γάμος καταρχάς επινοήθηκε ως μία επιχειρηματική συμφωνία.

Πώς θα είμαστε καλά μόνοι μας

Δύο βασικοί παράγοντες στους οποίους συμφωνούν όλοι είναι:

• η εξεύρεση μιας υγιούς ισορροπίας μεταξύ του χρόνου που περνάμε μόνοι μας και της επικοινωνίας με άλλους,
• η δυνατότητα να επιλέγουμε τη μοναξιά, αντί να αναγκαζόμαστε απλά να τη βιώνουμε.

Κάπως έτσι, η εικόνα της μοναξιάς παύει να είναι ζοφερή και μετατρέπεται σε περήφανα αυτοδύναμη. Οι υποστηρικτές της τάσης λένε ότι η μοναξιά θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ένα ουδέτερο κομμάτι πηλού που μπορούμε να πλάσουμε όπως ακριβώς επιθυμούμε. Σε γενικές γραμμές, ο χρόνος που περνάμε μόνοι μας είναι γεμάτος δυνατότητες και ευκαιρίες.

Μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τη μοναξιά ως μια περιπέτεια – ή ως μια ευκαιρία να επανασυνδεθούμε με τον εαυτό μας. Η μοναξιά εμπνέει μια υπέροχη αίσθηση δημιουργικότητας, ενεργοποιεί τη φαντασία και ενθαρρύνει την επίλυση προβλημάτων. Όταν συγκεντρωνόμαστε στη μοναξιά μας, μπορούμε να απολαύσουμε καλύτερα όσα υπάρχουν ή/και συμβαίνουν γύρω μας, τον ήχο της μουσικής, τη γεύση του φαγητού μας, τη μυρωδιά των λουλουδιών…

Βιβλιογραφία

• Robert J. Coplan, The Joy of Solitude. How to Reconnect with Yourself in an Overconnected World, Simon & Schuster, 2025.
• Daniel Schreiber, Alone: Reflections on Solitary Living, Reaktion Books, 2023.
• Emma Gannon, Table for One, Harper Collins, 2025.
• Nicola Slawson, Single, Headline home, 2025.
• Cynthia Zak, The Joy of Sleeping Alone, Destiny Books, 2025.
• Peter McGrow, Solo, Building a Remarkable Life of Your Own, Diversion Books, 2024.