ΜΠΟΡΕΙ Η ΧΡΗΣΗ ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΨΥΧΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ;

Σύμφωνα με τη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νοσημάτων, η προβληματική χρήση πορνογραφίας άπτεται της Διαταραχής Καταναγκαστικής Σεξουαλικής Συμπεριφοράς. Πότε όμως η χρήση πορνογραφίας θεωρείται προβληματική;

To παλαιότερο ντοκουμέντο πορνογραφίας που ανακαλύφθηκε ποτέ (ειρήσθω εν παρόδω, στη Γερμανία), είναι τουλάχιστον 35.000 ετών. Προφανώς για αιώνες ο συγκεκριμένος όρος σήμαινε άλλα πράγματα, σε διαφορετικά ιστορικά, πολιτιστικά και εθνικά πλαίσια.

Είναι, ωστόσο, ελληνικός (πόρνος+γράφειν), άρα δεν ήμασταν αμέτοχοι. Τουναντίον, η παλαιότερη μαρτυρία της λέξης «πορνογράφος», είναι στο έργο «Δειπνοσοφισταί» του Αθηναίου, του 3ου αιώνα μ.Χ. Τον προσδιορίζει ως «κάποιον που γράφει για πόρνες».

Ο όρος πορνογραφία αναφέρθηκε για πρώτη φορά με τη σύγχρονη έννοια το 1842, όταν εισήχθη στην αγγλική γλώσσα. Αλλά γιατί τα λέμε όλα αυτά;

H σεξουαλικότητα ενδιέφερε την ανθρωπότητα από την απαρχή της. Η πορνογραφία εμφανίστηκε για να εξυπηρετήσει πολλούς σκοπούς. Από τη διασκέδαση και την εκπαίδευση έως το να γίνει πολιτικό εργαλείο. Πρόκειται για ένα θέμα που έχει ερευνηθεί ποικιλοτρόπως και έχει διαπιστωθεί μεταξύ άλλων ότι μπορεί και λειτουργεί ως μηχανισμός αντιμετώπισης του άγχους.

Μπορεί επίσης να προκαλέσει εθισμό, χαμηλότερη ικανοποίηση από τη σχέση, στυτική δυσλειτουργία, δυσκολία επίτευξης οργασμού με έναν σύντροφο (λόγω απευαισθητοποίησης στη σεξουαλική διέγερση), μη ρεαλιστικές προσδοκίες και επιθετική συμπεριφορά (εφόσον πρόκειται για συχνή έκθεση σε βίαιη πορνογραφία).

Έχει καταστεί σαφές και ότι δεν επηρεάζονται όλοι με τον ίδιο τρόπο. Ζήτημα προκύπτει όταν υπάρχει προβληματική χρήση.

Ποια χρήση της πορνογραφίας είναι προβληματική;

Το φαινόμενο της προβληματικής χρήσης της πορνογραφίας αναφέρθηκε στην πρόσφατη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νοσημάτων, στο κεφάλαιο της Διαταραχής Καταναγκαστικής Σεξουαλικής Συμπεριφοράς. Είναι η κατάσταση στην οποία τα άτομα βιώνουν μια ανεξέλεγκτη επιθυμία να καταναλώσουν πορνογραφία. Είναι τέτοια, που τα οδηγεί σε σημαντική δυσφορία ή εξασθένηση στην καθημερινή τους λειτουργία. Κάτι που μπορεί να εκδηλωθεί σε διάφορες πτυχές της ζωής, όπως οι προσωπικές σχέσεις, η εργασία και η ψυχική υγεία.

iStock

Έχει διευκρινιστεί ότι η συχνότητα χρήσης από μόνη της δεν καθορίζει την προβληματική χρήση. Περισσότερο έχει να κάνει με την καταναγκαστική φύση της συμπεριφοράς.

Μολονότι η σχετική έρευνα διήρκεσε δύο δεκαετίες, εξακολουθούν να υπάρχουν κενά ως προς τις εμπειρίες των γυναικών, των ατόμων με διαφορετικό φύλο και των ανθρώπων από μη δυτικούς πολιτισμούς.

Το Εργαστήριο Έρευνας Σεξουαλικότητας, Τεχνολογίας και Εξαρτήσεων (STAR Lab) του University of Montreal θέλησε να εμβαθύνει στην κατανόηση του θέματος. Τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Addiction υποδηλώνουν ότι η προβληματική χρήση πορνογραφίας μπορεί να αφορά ποσοστό έως και 16,6% παγκοσμίως.

Όπως είπε η συγγραφέας της μελέτης, Beáta Bőthe, η προβληματική χρήση πορνογραφίας παγκοσμίως ενδιέφερε την ομάδα της για δύο λόγους:

• Πρώτον, οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν πορνογραφία, αλλά μόνο μια μικρή ομάδα από αυτούς αναπτύσσει προβλήματα με αυτήν. «Έτσι», διευκρινίζει η ίδια, «θέλαμε να δούμε πόσοι άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίσουν τέτοια προβλήματα σε όλο τον κόσμο και αν υπάρχουν διαφορές με βάση τη χώρα, το φύλο ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό, καθώς οι περισσότερες προηγούμενες μελέτες επικεντρώθηκαν σε πολύ συγκεκριμένους πληθυσμούς (άντρες ή άτομα από τις ΗΠΑ κ.ά.)».
• Δεύτερον, η προβληματική χρήση πορνογραφίας μπορεί να θεωρηθεί μία από τις πιο κοινές εκδηλώσεις της Καταναγκαστικής Σεξουαλικής Διαταραχής – μιας νέας διάγνωσης στο διαγνωστικό εγχειρίδιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. «Από την στιγμή που χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο», επισημαίνει η ειδικός, «θεωρήσαμε σημαντικό να παρέχουμε αξιόπιστα εργαλεία αξιολόγησης σε διαφορετικές γλώσσες προκειμένου να μπορούμε να μετράμε την προβληματική χρήση πορνογραφίας».

«Πρέπει να κατανοήσουμε το πρόβλημα για να βοηθήσουμε κατάλληλα»

Η βάση της συγκεκριμένης έρευνας ήταν η Διεθνής Έρευνα για το Σεξ (International Sex Survey), αυτοαναφερόμενη μελέτη που εκτελέστηκε σε 42 χώρες με προεγγραφές.

Συγκεντρώθηκαν δεδομένα από 82.243 συμμετέχοντες μεταξύ Οκτωβρίου 2021 και Μαΐου 2022, με το δείγμα να περιλαμβάνει σημαντική αντιπροσώπευση γυναικών (57%), ανδρών (39,6%) και ατόμων με διαφορετικό φύλο (3,4%), μαζί με ένα ευρύ φάσμα σεξουαλικών προσανατολισμών. Το 68,2% των συμμετεχόντων ήταν ετερόφυλοι και η μέση ηλικία ήταν τα 32,39 έτη.

«Παρά τον αυξανόμενο ηθικό πανικό γύρω από την πορνογραφία, δεν πρέπει να θεωρούμε τη χρήση της ως κρίση δημόσιας υγείας από μόνη της», διευκρίνισε η Bőthe πριν τονίσει το εξής: «Ένα από τα πιο σημαντικά μηνύματα της μελέτης μας είναι ότι η προβληματική χρήση πορνογραφίας φαίνεται να είναι εξίσου συχνή με άλλα θέματα ψυχικής υγείας (π.χ. κατάθλιψη)».

iStock

Πιθανώς το πιο εκπληκτικό εύρημα είναι ότι μόνο το 4-10% των ατόμων που έχει πρόβλημα με τη χρήση πορνογραφίας αναζήτησε βοήθεια για αυτό το ζήτημα. Ένα 20 με 40% ομολόγησε πως τη χρειάζεται, αλλά δεν την έχει ζητήσει για διαφόρους λόγους.

«Μερικοί δεν ήξεραν πού ή πώς να αναζητήσουν βοήθεια, ενώ άλλοι δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά τη θεραπεία, ή θα ένιωθαν αμήχανα για το πρόβλημά τους», ανέφερε η ειδικός. «Αυτό υπογραμμίζει ότι εμείς, ως ερευνητές και επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, έχουμε ακόμη πολλά να κάνουμε για να προωθήσουμε την καλύτερη πρόσβαση σε θεραπεία βασισμένη σε στοιχεία για προβληματική χρήση πορνογραφίας. Πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό το πρόβλημα και να παρέχουμε την κατάλληλη φροντίδα σε άτομα που έχουν πρόβλημα με τη χρήση πορνογραφίας».