ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΤΙ ΔΥΣΑΡΕΣΤΟ ΠΟΥ ΕΖΗΣΕΣ ΠΑΛΙΑ;

Μέσω της Διορθωτικής Συναισθηματικής Εμπειρίας, το άτομο που βίωσε κάποτε μια αρνητική εμπειρία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο κατά τον οποίο αυτή η εμπειρία επηρεάζει τη ζωή του στο παρόν.

Η μητέρα μου ανέκαθεν φοβόταν τα σκυλιά. Δεν είχα καταλάβει το γιατί, μέχρι που κάποια στιγμή, όταν είχα μεγαλώσει αρκετά για να μην μπορεί πια να μου μεταδώσει τον φόβο της, μου εξήγησε πως ως παιδί είχε μια δυσάρεστη εμπειρία: είχε δεχτεί επίθεση από ένα αδέσποτο. Την είχε δαγκώσει στο πόδι και αυτό της είχε προκαλέσει τέτοιο τρόμο, που κάθε φορά που την πλησίαζε ένα σκυλί, ακόμα και δεσποζόμενο, την έπιανε πανικός.

Πριν από 10 περίπου χρόνια, σε μια απογευματινή της βόλτα για περπάτημα, την περικύκλωσαν μερικά αδέσποτα σκυλιά που άρχισαν να της γαβγίζουν. Δυστυχώς, τη στιγμή εκείνη ήταν εντελώς μόνη και στην προσπάθειά της να τα αποφύγει παραπάτησε, έπεσε και έσπασε συντριπτικά τον δεξιό καρπό της. Οι μήνες που ακολούθησαν μέχρι την ανάρρωσή της ήταν απελπιστικοί, γιατί πέρα από τους φρικτούς της πόνους, δυσκολευόταν τρομερά να κάνει δουλειές και ένιωθε εντελώς παροπλισμένη.

Καταλάβαινε ότι η αντίδραση που είχε λόγω της παλιάς αλλά και της πιο πρόσφατης αρνητικής εμπειρίας της ήταν υπερβολική και ότι της δυσκόλευε τη ζωή, όμως δεν είχε καμία πρόθεση να βοηθήσει τον εαυτό της. Όταν οι κόρες μου της ανακοίνωσαν ότι θα πάρουμε σκύλο, απάντησε ότι δεν θα έρθει ποτέ ξανά σπίτι μας. Αποφάσισα ότι δεν θα πάρουμε.

Μπορεί κανείς να διορθώσει μια αρνητική εμπειρία;

Στη δεκαετία του ’40, οι ερευνητές Franz Alexander και Thomas French δημοσίευσαν μια πρωτοποριακή μελέτη σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας, στο πλαίσιο της οποίας μεταξύ άλλων διαπίστωσαν ότι το μυστικό κάθε διεισδυτικού αποτελέσματος ήταν η αναβίωση της παλιάς, δυσάρεστης εμπειρίας αλλά με ένα νέο, πιο θετικό τέλος.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Η διαδικασία αυτή ονομάστηκε Διορθωτική Συναισθηματική Εμπειρία και αποτελεί μια αρχή με την οποία φαίνεται να συμφωνούν ομόφωνα θεραπευτές διαφόρων προσανατολισμών.

Τι είναι η Διορθωτική Συναισθηματική Εμπειρία;

Όπως αναφέρει σε άρθρο του ο καθηγητής ψυχοθεραπείας Andre Marquis, Ph.D., «η Διορθωτική Συναισθηματική Εμπειρία είναι η διαδικασία κατά την οποία το άτομο βιώνει νέες, θετικές συναισθηματικές αντιδράσεις μέσα σε μια ασφαλή σχέση, οι οποίες αμφισβητούν και αντικαθιστούν δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης, αίσθησης και συμπεριφοράς που προέρχονται από παλαιότερες τραυματικές εμπειρίες. Αυτές οι εμπειρίες βοηθούν στη δημιουργία υγιών μοντέλων προσκόλλησης, στην ανάπτυξη αυτοεκτίμησης και στην αποτελεσματικότερη συναισθηματική ρύθμιση».

Κατά τη διαδικασία αυτή, σε συνεργασία συνήθως με τον ψυχοθεραπευτή, το άτομο κάνει τα ακόλουθα βήματα:

1. Αμφισβητεί τα δυσλειτουργικά μοτίβα του παρελθόντος και διαψεύδει τον δυσλειτουργικό τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο. Αυτό το κάνει συζητώντας την αρνητική εμπειρία του και βιώνοντας τα δύσκολα συναισθήματα που σχετίζονται με αυτή. Με τον καιρό, μέσω της εξάσκησης και της εξοικείωσης με αυτά, μειώνεται η διέγερση του φόβου.
2. Με το να αναβιώνει την αρνητική εμπειρία μέσα στην ασφάλεια του θεραπευτικού χώρου, όχι μόνο την αναθεωρεί και αντικαθιστά τα δύσκολα συναισθήματα (όπως φόβος, τρόμος, σύγχυση) με θετικά (όπως αντοχή, κουράγιο, συγχώρεση), αλλά έχει επίσης τη δυνατότητα να δημιουργήσει νέες, υγιείς και αξιόπιστες σχέσεις, π.χ. με τον ψυχοθεραπευτή ή με άλλα άτομα του περιβάλλοντός του.
3. Ενσωματώνει νέους τρόπους αντίδρασης. Δεν είναι μόνο οι νέοι τρόποι σκέψης και τα συναισθήματα που γεννιούνται μέσα από τη διαδικασία – το άτομο αναλαμβάνει πλέον δράση. Εσωτερικεύει έναν μηχανισμό που αυτόματα του δίνει τη δυνατότητα να ρυθμίζει καλύτερα τα συναισθήματά του και να έχει καλύτερες κοινωνικές σχέσεις.

Στην περίπτωση της μαμάς μου, με τη δυσάρεστη εμπειρία με τα σκυλιά, η Διορθωτική Συναισθηματική Εμπειρία στο πλαίσιο μιας συστηματικής ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης θα της έδινε την ευκαιρία να αναπτύξει μια πιο υγιή συναισθηματική απόκριση σε μια κατάσταση που είναι τρομακτική στο μυαλό της, ανακουφίζοντάς την ψυχικά και βοηθώντας τη να την ξεπεράσει.

Το ίδιο όφελος, με τη δυνατότητα μιας μόνιμης αλλαγής, θα είχε και ένα άτομο με μια άλλη αρνητική εμπειρία, π.χ. κάποιος που ως παιδί μεγάλωσε από έναν συναισθηματικά απόμακρο γονέα, γεγονός που του δημιούργησε εσωτερικές συγκρούσεις και οδήγησε σε έντονο άγχος στην ενήλικη ζωή του.

Στην ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, που εφαρμόζει διορθωτικές συναισθηματικές εμπειρίες, ένα τέτοιο άτομο θα μπορέσει με τη βοήθεια ψυχοθεραπευτή να αλλάξει τα εσωτερικευμένα μοτίβα του. Όπως εξηγεί ο κλινικός ψυχολόγος, Δημήτρης Κύρου, όταν ο θεραπευόμενος βιώνει δύσκολα συναισθήματα και ο θεραπευτής απαντά με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που ο θεραπευόμενος περιμένει, φοβάται ή προκαλεί ασυναίσθητα βάσει των άλλων σχέσεών του, τότε ξεκινά να βιώνει συναισθηματική ασφάλεια τέτοια, που «αρχίζει να γίνεται περισσότερο ικανός να αντέξει να δει τα συναισθήματά του, όσο οδυνηρά κι αν είναι».

«Οι απαντήσεις του θεραπευτή τον βοηθούν να νιώσει πως δεν θα λαμβάνει πάντα τις ίδιες ανεπιθύμητες αντιδράσεις από τους άλλους και πώς δεν χρειάζεται ο φόβος να συνεχίσει να καθορίζει τη συμπεριφορά του, π.χ. να κλείνεται από φόβο μήπως η θλίψη του προκαλέσει την απόσυρση του άλλου και τη ματαίωση», συνεχίζει ο κ. Κύρου. Έτσι, του ανοίγεται ένα νέο παράθυρο που του επιτρέπει να ανταποκρίνεται με πιο προσαρμοστικούς και ευέλικτους τρόπους στις δυσκολίες της ζωής του. Σταδιακά, αυτό θα μπορέσει να γενικευτεί και στις υπόλοιπες σχέσεις του, ώστε με τον καιρό να γίνουν πιο υγιείς.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.