ΜΗΠΩΣ ΕΧΕΙΣ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ ΑΡΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ;

Μάθε γιατί ο εγκέφαλός μας εστιάζει περισσότερο στα αρνητικά γεγονότα και πώς μπορείς να διαχειριστείς την προκατάληψη αρνητικότητας.

Ως ανθρώπινα όντα, έχουμε την τάση να βιώνουμε τα αρνητικά γεγονότα πιο έντονα από τα θετικά. Σκέψου απλώς τι θυμάσαι περισσότερο, τα καλά ή τα κακά που σου έχουν συμβεί; Αυτό ονομάζεται προκατάληψη αρνητικότητας.

«Αντιδρούμε πιο έντονα σε πράγματα που θα μπορούσαν να μας βλάψουν, παρά σε πράγματα που θα μπορούσαν να μας ωφελήσουν», αναφέρει σε συνέντευξή της η Catherine Norris, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχολογίας και νευροεπιστήμης στο αμερικανικό Swarthmore College. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας, έχει διαπιστωθεί ότι οι αρνητικές εικόνες προκαλούν ισχυρότερη εγκεφαλική απόκριση από τις θετικές και ότι οι αρνητικές εντυπώσεις μπορεί να διαρκέσουν πολύ περισσότερο.

Η εξελικτική μας φύση

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η προκατάληψη αρνητικότητας εξελίχθηκε ως «μηχανισμός επιβίωσης», ώστε οι πρόγονοί μας να ξεφεύγουν από τα άγρια ζώα. Σήμερα, μπορεί να μην μας κυνηγάνε λιοντάρια και αρκούδες, όμως οι περισσότεροι από εμάς αντιμετωπίζουμε άλλου είδους «απειλές», όπως η ανεργία και η έλλειψη πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη, εξηγεί η Alison Ledgerwood, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.

iStock

Έρευνες δείχνουν ότι, κατά μέσο όρο, οι γυναίκες τείνουν να έχουν ισχυρότερη προκατάληψη αρνητικότητας, όπως φαίνεται από τις πιο έντονες αντιδράσεις τους π.χ. σε εικόνες νεκρών σωμάτων. Αντίθετα, «οι άνδρες εμφανίζουν μικρότερη προκατάληψη, πιθανώς ενθαρρύνοντας πιο ριψοκίνδυνες συμπεριφορές», γράφει η Norris σε ανασκόπηση που πραγματοποίησε.

Στις κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, οι άνδρες αναμενόταν να εξερευνούν και να προστατεύουν την ομάδα, ίσως λοιπόν χρειαζόταν να είναι λιγότερο προσεκτικοί και περισσότερο περίεργοι.

Τα υπέρ και τα κατά

Αν και η προκατάληψη αυτή έχει κακή φήμη, μπορεί να είναι χρήσιμη, καθώς τα αρνητικά συναισθήματα περιέχουν πληροφορίες οι οποίες μπορεί να είναι σημαντικές για την επιβίωσή μας. Η εστίαση σε αυτά μπορεί να μας ωθήσει να λύσουμε προβλήματα και να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά, τονίζει από την πλευρά της η οικογενειακή θεραπεύτρια Emma McAdam.

Ωστόσο, οι άνθρωποι με υψηλή προκατάληψη αρνητικότητας κινδυνεύουν από υψηλά επίπεδα άγχους.

Πώς να διαχειριστείς την προκατάληψη αρνητικότητας

«Μόλις οι άνθρωποι σκεφτούν αρνητικές πληροφορίες, αυτός ο τρόπος σκέψης τείνει να παραμένει στο μυαλό τους και αντιστέκεται σε μεταγενέστερες προσπάθειες αλλαγής του», τονίζει η Ledgerwood.

Το να γνωρίζουμε για την προκατάληψη αρνητικότητας δεν μας βοηθά να διορθώσουμε τα πράγματα. Αντ’ αυτού, η Ledgerwood προτείνει να κατευθύνουμε την αρνητικότητα σε παραγωγική δράση και να προσπαθήσουμε να την ισορροπήσουμε (όχι να την αντικαταστήσουμε) με απλά μέτρα, όπως το να πάμε για έναν περίπατο. Πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό;

1. Προσπαθούμε να στρέψουμε ενεργά την προσοχή μας στο θετικό. Αν, π.χ., εστιάζουμε στο ότι τα παιδιά δεν μάζεψαν τα παιχνίδια τους, ας εστιάσουμε στο ότι βοήθησαν στο στρώσιμο του τραπεζιού.
2. Κάνουμε την ευγνωμοσύνη συνήθεια, ορίζοντας μια ώρα κάθε μέρα για να γράψουμε μερικά πράγματα για τα οποία είμαστε ευγνώμονες.
3. Χρησιμοποιούμε το αρνητικό για να σπάσουμε κακές συνήθειες. Η ενίσχυση του πόσο άσχημα νιώθουμε σε μια κατάσταση είναι πιο αποτελεσματική στη αλλαγή συμπεριφοράς. Αν δηλαδή θέλουμε να κόψουμε το κάπνισμα, ας σκεφτούμε όλες τις αρνητικές του συνέπειες.
4. Συνδεόμαστε με άλλους ανθρώπους. Μερικές φορές, όταν αναλογιζόμαστε αρνητικά πράγματα, γινόμαστε εγωκεντρικοί. Βοηθώντας άλλους ανθρώπους μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό και να νιώσουμε καλύτερα.