ΜΗΠΩΣ ΚΑΝΕΙΣ GASLIGHTING ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ;

Πώς ξεχωρίζουμε την υγιή αυτοκριτική από την αυτοακύρωση; Εξηγήσεις ειδικών και πρακτικές για να σταματήσουμε το self-gaslighting και να στηρίξουμε τον εαυτό μας.

To gaslighting έχει αναλυθεί εκτενώς ως μία από τις αγαπημένες τακτικές χειραγώγησης που εφαρμόζουν όσοι δεν έχουν μάθει στη ζωή τους να λένε «έσφαλα» ή «συγγνώμη». Εκείνοι που όσα χρόνια κι αν ζουν, προτιμούν να αμφισβητούν την πραγματικότητα, παρά να την αποδέχονται και να βελτιώνονται.

Υπάρχουν πολλές μορφές του φαινομένου, όπως το εργασιακό, το οικογενειακό και το ιατρικό gaslighting, και μπορεί να έχεις διαβάσει ήδη τα SOS για το πώς να αναγνωρίζεις τις προβληματικές συμπεριφορές, που συχνά είναι ανεπαίσθητες. Τι γίνεται όμως όταν κάνουμε gaslighting στον εαυτό μας; Όταν αυτοακυρωνόμαστε, αμφιβάλλοντας και απορρίπτοντας τα συναισθήματα, τις εμπειρίες, τις αναμνήσεις και τις ανάγκες μας;

Καλώς ήρθες στον κόσμο του self-gaslighting. Τότε που, ενώ σε έχει πληγώσει μια συμπεριφορά, μια κουβέντα, μια πράξη, μια υπόνοια, εσύ κάνεις σκέψεις του τύπου: Μήπως υπερέβαλα; Μάλλον δεν το εννοούσαν. Ίσως να είμαι εγώ πολύ ευαίσθητη...

Το «υπάρχουν και χειρότερα» γίνεται mantra, όπως και η συνεχής αμφισβήτηση των δυνατοτήτων μας, αφού δεν αναγνωρίζονται από τους άλλους, ούτε κι εμείς δίνουμε δεκάρα για το ένστικτό μας, το οποίο αμφισβητούμε διαρκώς.

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι μια χειριστική συμπεριφορά που ζήσαμε στο παρελθόν ορίζει το σήμερα και αμφισβητεί την κρίση και τις αντιλήψεις μας.

Η ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΣ. ΤΟ SELF-GASLIGHTING ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΑΠΑΞΙΩΤΙΚΟ.

Μην συγχέεις το self-gaslighting με το πόσο σκληροί μπορούμε να γίνουμε με τον εαυτό μας. Το τελευταίο είναι σκληρή κριτική. Το πρώτο αφορά τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας.

Η Ashley Pena, κλινική κοινωνική λειτουργός και εκτελεστική διευθύντρια της Mission Connection, που προσφέρει υπηρεσίες ψυχικής υγείας για την αντιμετώπιση του άγχους, της κατάθλιψης και άλλες διαταραχές διάθεσης και σκέψης, πρόσφερε στο Time τρόπους να καταλάβουμε πότε κάνουμε αυτοκριτική και πότε αυτοακύρωση.

«Η αυτοκριτική είναι κάτι πραγματικά ειλικρινές, σαν να αναρωτιέστε: Ποια είναι η ευθύνη μου σε όλο αυτό; Θα μπορούσα να το είχα χειριστεί διαφορετικά; Τι μπορώ να μάθω εδώ; Δεν απορρίπτουμε αυτό που συνέβη ή το πώς νιώσαμε, αλλά προσπαθούμε να το καταλάβουμε. Το self-gaslighting είναι πιο απαξιωτικό».

Eιδικοί λένε πως είναι πιο πιθανό να κάνουν self-gaslighting τα άτομα που έχουν βιώσει σχεσιακό τραύμα, που ήταν με νάρκισσους ή ψυχοπαθείς. iStock

Γιατί κάνουμε gaslighting στον εαυτό μας;

Κλινικοί ψυχολόγοι διευκρινίζουν πως η αυτοακύρωση είναι συνήθως αμυντικός μηχανισμός που έχουμε μάθει επειδή έχουμε ζήσει ακυρώσεις συναισθημάτων από άλλους –γονείς, συντρόφους ή φίλους– κι επειδή μας έχει επιβληθεί τιμωρία που είπαμε ό,τι νιώθαμε.

Έτσι, μάθαμε να προτάσσουμε την αρμονία και να βάζουμε σε δεύτερη μοίρα την ειλικρίνεια. Επιστρατεύουμε το self-gaslighting ως μέσο διατήρησης σχέσεων, ακόμα κι όταν αυτές ήταν ανθυγιεινές, και φτάνουμε στο σημείο να αμφισβητούμε και την πιο απλή απόφαση που παίρνουμε.

Οι ειδικοί λένε πως συνηθέστερα self-gaslighting κάνουν τα άτομα που έχουν βιώσει σχεσιακό τραύμα, που ήταν με νάρκισσους ή ψυχοπαθείς. Χειραγωγήθηκαν τόσο πολύ, που κατέληξαν να μη μιλούν ποτέ και, τελικά, να χειραγωγούν τον εαυτό τους.

Με τα χρόνια «έχασαν» τον εαυτό τους και την αυτοπεποίθησή τους σε τέτοιο βαθμό, που η αδυναμία, η απελπισία, η δυστυχία και η έλλειψη αυτογνωσίας έγιναν οι «κατασκευαστικές» τους λειτουργίες.

Πώς θα καταλάβεις αν κάνεις self-gaslighting

Πάντα σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπάρχουν διακριτά σημάδια που μας ενημερώνουν πως αυτοακυρωνόμαστε. Σημειώνετε;

• Υποβαθμίζουμε το συναίσθημά μας, λέγοντας στον εαυτό μας ότι είμαστε πολύ ευαίσθητοι ή δραματικοί για κάτι –ή κάποιον– που μας δυσκολεύει.
• Ξαναγράφουμε τις αναμνήσεις μας, αμφισβητώντας αν οι δύσκολες στιγμές και τα τραυματικά γεγονότα συνέβησαν πραγματικά όπως τα θυμάστε.
• Yποβαθμίζουμε τους αγώνες μας, συγκρίνοντάς τους με αγώνες άλλων που «περνούν χειρότερα».
• Υποθέτουμε ότι εμείς είμαστε οι άδικοι σε κάθε σύγκρουση, .
• Καταπιέζουμε τον αληθινό μας εαυτό, «θάβοντας» τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη διαίσθηση μας, ή απορρίπτοντας τα ως «ελαττωματικά».

ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ SELF-GASLIGHTING ΑΝΑΤΡΕΧΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΑΣ.

Πώς «νικάμε» το self-gaslighting;

Όπως δεν ήταν εύκολο να φτάσουμε στο σημείο να απορρίπτουμε τον εαυτό μας, έτσι δεν είναι εύκολο να το σταματήσουμε. Χρειάζεται προσπάθεια, που αρχίζει από την αναγνώριση των «σημαδιών». Μετά, δίνουμε μια αγκαλιά στον εαυτό μας και προσπαθούμε να του δείχνουμε τη συμπόνοια που δείχνουμε σε όλους τους άλλους.

Σιγά σιγά, βρίσκουμε την αλήθεια μας και «ρίχνουμε» άγκυρα. Δεν μετακινούμαστε χιλιοστό από αυτή. Χρειάζεται επίσης να αναζητήσουμε την προέλευση του self-gaslighting, ανατρέχοντας στο παρελθόν μας.

Μόλις τείνουμε να απορρίψουμε ένα συναίσθημα ή μια σκέψη, γυρίζουμε πίσω και αντιστεκόμαστε στην παρόρμηση. Εφόσον μας ενοχλεί κάτι, δεν αναζητούμε τους λόγους. Κρατάμε το συναίσθημα και λέμε στον εαυτό μας δυνατά: Σταμάτα!

Τέλος, κάνουμε εξάσκηση στη χρήση των λέξεων «όχι» και «όχι τώρα», ώστε να μην αφήνουμε κανένα να βάζει το δικό του πρόγραμμα ή τη δική του προτεραιότητα πάνω από τη δική μας. Αν εισπράξουμε δυσφορία, την κρατάμε και προχωράμε από εκεί. Μέσα από τα «όχι» χτίζουμε σταδιακά την αυτοεκτίμηση και το θάρρος μας.

Σε οποιαδήποτε φάση αισθανθούμε ότι έχουμε ανάγκη από βοήθεια, ζητάμε τη συνδρομή επαγγελματιών ψυχικής υγείας.