ΟΙ 6 ΔΙΑΚΑΕΙΣ ΠΟΘΟΙ ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ

Το ποιος είσαι πραγματικά φανερώνεται συχνά μέσα από τους βαθύτερους πόθους σου, που σύμφωνα με κορυφαίο καθηγητή ψυχολογίας είναι 6.

Είναι Κυριακή πρωί και έχεις κατέβει για βόλτα στο Μοναστηράκι. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο εκεί, σε ελκύουν τα παλαιοπωλεία, σου αρέσει να ακουμπάς το μασίφ ξύλο στα βαριά έπιπλα, να μυρίζεις το φθαρμένο δέρμα στις πολυθρόνες. Η διέγερση αυτών των αισθήσεων σού προσφέρει μια περίεργη ικανοποίηση, χωρίς να έχεις την παραμικρή ιδέα ότι υπάρχουν τουλάχιστον 7 μεγάλες μελέτες οι οποίες έχουν ανακαλύψει πως οι άνθρωποι που νιώθουν μόνοι συχνά έλκονται από παλιά, χρησιμοποιημένα αντικείμενα, γιατί με αυτόν τον τρόπο ίσως αναζητούν ασυνείδητα μια αόρατη επαφή με άλλους ανθρώπους.

Αυτή είναι μόνο μία απόδειξη ότι είναι οι βαθιές ανάγκες και επιθυμίες που διαμορφώνουν συνήθως τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας – ενίοτε με απροσδόκητους τρόπους. Παρόλο που σπάνια γνωρίζουμε από πού πηγάζουν, επηρεάζουν τρομερά την ψυχολογία μας, τις επιλογές μας και τελικά καθορίζουν ακόμα και την ποιότητα ζωής μας.

Σύμφωνα με τον Steven C. Hayes, κορυφαίο καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Nevada, τα παραπάνω ισχύουν για όλους. Όλοι μας έχουμε αυτές τις ανάγκες. Το ερώτημα είναι πώς ανταποκρινόμαστε σε αυτές. Το κάνουμε με τρόπο ωφέλιμο προς εμάς ή καταστροφικό;

Οι 6 πιο διακαείς πόθοι σου

Ο Hayes πιστεύει ότι απάντηση σε αυτό θα μπορέσουμε να δώσουμε όταν ανακαλύψουμε ποιοι είναι οι πιο διακαείς πόθοι μας και από πού προέρχονται – ο ίδιος, μάλιστα, καταγράφει έξι ως τους επικρατέστερους. «Πρέπει να καταλάβουμε τι πόθοι είναι αυτοί και πώς προσπαθούμε συνήθως να τους ικανοποιήσουμε, για να δώσουμε απάντηση στο ποιοι είμαστε πραγματικά», λέει χαρακτηριστικά.

1. Ο πόθος του ανήκειν (και πώς να αφήσεις πίσω τον Ψεύτικο Εαυτό)

Στην προσπάθειά μας να είμαστε αποδεκτοί, δημιουργούμε συχνά μια περσόνα – μια κοινωνική μάσκα σχεδιασμένη έτσι, ώστε να κερδίζει την έγκριση των άλλων, διαμορφωμένη σύμφωνα με τις προσδοκίες τους. Το να θέλουμε να αρέσουμε και να ανήκουμε, αν και φαινομενικά θετικό, μπορεί να γίνει παγίδα: Όταν η αξία μας εξαρτάται από την επιβεβαίωση, αναγκαζόμαστε να κρύβουμε τα ελαττώματά μας, να υπερπροβάλλουμε τα δυνατά μας σημεία και να καταπιέζουμε τις ανασφάλειές μας τόσο, που καταλήγουμε τελικά να κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας και να ζούμε διαρκώς σε μια κατάσταση στρες. Σε βάθος χρόνου, χάνουμε σταδιακά την επαφή με τον εαυτό μας, αναπόφευκτα και με τους άλλους, αφού δεν μπορούμε να δημιουργούμε ειλικρινείς σχέσεις μαζί τους.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

2. Ο πόθος του προσανατολισμού (και πώς να δίνεις προσοχή σε αυτό που ζεις στο παρόν)

Αν προσγειωνόσουν με αλεξίπτωτο σε μια άγνωστη πόλη, το πρώτο που θα έκανες είναι να αναζητήσεις ορόσημα και πινακίδες που θα σε βοηθούσαν να καταλάβεις πού βρίσκεσαι. Το μυαλό σου πασχίζει να κάνει κάτι παρόμοιο όταν αντιμετωπίζεις μια αβέβαιη κατάσταση: ψάχνει στο παρελθόν για ενδείξεις και τις προβάλλει στο μέλλον για επιβεβαίωση, αναζητά μοτίβα που θα σε βοηθήσουν να ανακτήσεις τον έλεγχο. Όμως, αυτή η διαρκής «σάρωση» συχνά αποτυγχάνει. Αντί να σε γειώνει στο παρόν, σε παγιδεύει σε ατελείωτους βρόγχους ανησυχίας, κάνοντάς σε να νιώθεις ακόμα πιο χαμένος.

Ένας τρόπος για να έρθεις σε επαφή με το παρόν είναι η ενσυνειδητότητα, που προσφέρει ένα διαφορετικό είδος προσανατολισμού. Έναν προσανατολισμό που δεν βασίζεται στην επίλυση όσων έγιναν κάποτε ή θα γίνουν στο μέλλον, αλλά στο τώρα: στο να δίνουμε σκόπιμα προσοχή στην παρούσα στιγμή, χωρίς να κρίνουμε. Στο να ενεργούμε με πρόθεση στο τώρα.

ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΗΧΩ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΠΟΥ ΠΥΡΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΟΝ.

3. Ο πόθος του να νιώθεις (και πώς να ανοίγεσαι στα συναισθήματα χωρίς αντίσταση)

Οι άνθρωποι ποθούμε να νιώθουμε: Βλέπουμε ταινίες που μας κάνουν να κλαίμε, ακούμε μουσική που μας κάνει να νοσταλγούμε, διαβάζουμε ιστορίες που μας μεταφέρουν σε στιγμές ρομαντισμού και αγάπης, τρόμου ή χαράς. Ωστόσο, μεγαλώνοντας αναπτύσσουμε και ένα αντιφατικό ένστικτο: Αποφεύγουμε συναισθήματα πολύ επώδυνα ή πολύ απρόβλεπτα. Θέλουμε να φιλτράρουμε την ενόχληση και να προσκολληθούμε στα θετικά, γιατί έτσι νομίζουμε ότι θα είμαστε πιο χαρούμενοι.

Φυσικά, αυτό δεν ισχύει: Το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να μουδιάζουμε τον εαυτό μας μπροστά στην πλήρη ανθρώπινη εμπειρία μας. Τα συναισθήματά μας είναι ηχώ του παρελθόντος που πυροδοτείται από το παρόν. Είναι, αν τους το επιτρέψουμε, μονοπάτια προς τη σοφία. Η πραγματική πρόκληση, λοιπόν, δεν είναι να κυνηγάμε την ευτυχία, αλλά να αγκαλιάζουμε χωρίς αντίσταση όλα τα συναισθήματα, να είμαστε ανοιχτοί σε όσα έχουν να μας διδάξουν. Όσοι μαθαίνουν να νιώθουν βαθιά αντί να επιδιώκουν μόνο να νιώθουν καλά, διαπιστώνουν ότι η ζωή ανοίγεται μπροστά τους με απροσδόκητους τρόπους, με αμέτρητες αποχρώσεις. Και αποκτούν την ικανότητα να βιώνουν τη ζωή τους πλήρως.

4. Ο πόθος για συνοχή (και πώς να αποδέχεσαι την πολυπλοκότητα σε έναν ακατάστατο κόσμο)

Στην καθημερινότητά μας αναζητάμε μοτίβα και προσπαθούμε να διαμορφώσουμε τις σκέψεις μας σε τακτοποιημένες, λογικές αφηγήσεις, ακόμα κι όταν η ίδια η ζωή είναι αντιφατική. Ποθούμε τόσο τη συνοχή, που συχνά αντιλαμβανόμαστε τις φυσιολογικές αντιφάσεις –π.χ. το να αγαπάμε κάποιον που την ίδια ώρα μας απογοητεύει– ως προβλήματα που πρέπει να διορθώσουμε. Και προσκολλιόμαστε σε άκαμπτες αφηγήσεις απλά και μόνο επειδή μας φαίνονται βέβαιες, κι ας διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, π.χ. μπορεί να μου μίλησε άσχημα, αλλά είναι ο άντρας μου και με αγαπάει.

Η αληθινή συνοχή, ωστόσο, δεν αφορά την επιβολή τάξης, αλλά την αποδοχή της πολυπλοκότητας και του τι λειτουργεί καλύτερα. Για παράδειγμα, έχεις αποφασίσει ότι είναι ωφέλιμο για το παιδί να πάει κολυμβητήριο, όπως οι περισσότεροι συμμαθητές του, όμως αυτό είναι πολύ μακριά από το σπίτι σου και δεν βρίσκεις ποτέ να παρκάρεις. Δεν χρειάζεται να σου «βγαίνει η γλώσσα» κάθε μέρα για να το πηγαίνεις! Μπορεί να δοκιμάσει κάποιο άλλο άθλημα – είναι ΟΚ. Όταν επιτρέπουμε στο μυαλό μας να κάνει ένα βήμα πίσω, να γίνεται πιο ελεύθερο, πιο ευέλικτο, γίνεται και εκπληκτικά πιο γαλήνιο. Όχι επειδή επέβαλε την τάξη, αλλά επειδή έμαθε να ζει και χωρίς αυτήν.

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΟ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ ΟΤΑΝ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΒΑΘΥΤΕΡΕΣ ΑΞΙΕΣ ΜΑΣ.

5. Ο πόθος για νόημα (και πώς να απελευθερωθείς από την εξωτερική επιβεβαίωση)

Ποιο είναι το νόημα στη ζωή σου; Το χρήμα; Η καριέρα; Η καταξίωση; Η εσωτερική αίσθηση ολοκλήρωσης; Το νόημα, λέει ο Hayes, δεν θα μας έρθει απέξω. Πρέπει να καλλιεργηθεί από μέσα μας. Ούτε από το πώς μας μεγάλωσαν οι γονείς μας, ούτε από τη λίστα των «πρέπει» που προσπαθούμε διαρκώς να γεμίσουμε, αλλά από την ευθυγράμμιση των πράξεών μας με τις βαθύτερες αξίες μας. Για τον σκοπό αυτό πρέπει καθένας μας να βρει τον δικό του δρόμο.

6. Ο πόθος της ικανότητας (και πώς να μάθεις να αγαπάς τη διαδικασία)

Από τη στιγμή που ερχόμαστε στον κόσμο, που αλληλεπιδρούμε με αυτόν, που καταφέρνουμε να πιάσουμε στα χέρια μας ένα αντικείμενο, βιώνουμε μια εσωτερική ώθηση να πειραματιστούμε, να εξερευνήσουμε, να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Το να καταφέρνουμε κάτι νέο ή να τελειοποιούμε κάτι παλιό μάς δίνει μεγάλη χαρά! Όμως, ενώ ο πόθος να είμαστε ικανοί είναι έμφυτος, συχνά τον επιδιώκουμε με τρόπο ελαττωματικό. Κολλάμε τόσο πολύ στο επίτευγμα, στο να αποδείξουμε ότι είμαστε οι καλύτεροι, που χάνουμε από τα μάτια μας αυτό ακριβώς που κάνει την προσπάθεια συναρπαστική.

Το πρόβλημα είναι ότι στο μυαλό μας δεν αρέσει η αργή, σταδιακή πρόοδος. Θέλει την ανταμοιβή τώρα! Όταν αυτό δεν συμβαίνει, απογοητευόμαστε, αποθαρρυνόμαστε, ντρεπόμαστε. Και τελικά εγκαταλείπουμε (να γιατί τόσες συνδρομές στα γυμναστήρια μένουν ανεκμετάλλευτες). Δεν μας λείπει η ικανότητα ή το ταλέντο. Απλά δεν θέλουμε να υπομείνουμε την αμήχανη, άχαρη φάση της βελτίωσης. Κι όμως, το μυστικό της ικανότητας είναι αυτό: Η αποδοχή της διαδικασίας. Η προθυμία για αγώνα και η ικανοποίηση που προσφέρει η ίδια η προσπάθεια.