ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΙΑΦΩΝΙΕΣ ΠΟΥ ΔΥΝΑΜΩΝΟΥΝ ΤΗ ΣΧΕΣΗ

Οι μικρές, αθώες διαφωνίες στο ζευγάρι δεν είναι σημάδι κρίσης, αλλά γέφυρες σύνδεσης. Όπως δείχνει νέα έρευνα, τα «πειράγματα» και οι διαφορετικές εκδοχές για κοινές εμπειρίες μπορούν να δυναμώσουν τη σχέση.

Σκεφτείτε ότι βρίσκεστε στο τραπέζι που ετοίμασε για σας ένα φιλικό σας ζευγάρι, χωρίς να υπάρχει απαραιτήτως κάποια αφορμή. Τους γνωρίζετε χρόνια και ξέρετε περίπου την ιστορία της σχέσης τους, αλλά όχι με κάθε λεπτομέρεια. Αυτό φαίνεται πως το γνωρίζει και το ίδιο το ζευγάρι, που αποφασίζει να περιγράψει –ίσως μέχρι να το αποστηθίσετε– το πώς γνωρίστηκαν. «Αγάπη μου, δεν έγινε ακριβώς έτσι», διακόπτει εκείνη τον σύντροφό της σε κάποιο σημείο της αφήγησης, του χαμογελά και ακουμπά απαλά το χέρι του στο τραπέζι. Και μια μικρή, γλυκιά διαφωνία αρχίζει να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σας.

Δεν είναι τσακωμός αλλά μια τρυφερή ανταλλαγή, ένα παιχνίδι που ξεκινά από πιγκ-πογκ και καταλήγει σε ομαδικό αγώνισμα, όπου καθένας συμπληρώνει λεπτομέρειες, διορθώνει χρονολογίες και θυμάται πρόσωπα, για να συνθέσουν στο τέλος μια πλουσιότερη εκδοχή του πώς έγινε η γνωριμία τους. Τους παρακολουθείτε με κάποιο μειδίαμα ή και γελώντας απροκάλυπτα ενόσω χάνονται σε κουβάρια αναμνήσεων, απ’ τα οποία θα βγουν πιο μονιασμένοι.

Το παραπάνω μοτίβο με τα αθώα καβγαδάκια, μια εκδοχή του «αγάπη δίχως πείσματα δεν έχει νοστιμάδα», δεν έχει σύνορα και, σύμφωνα πρωτοποριακή έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, μπορεί να είναι η κόλλα που κρατά ενωμένο το ζευγάρι.

Από τη διαφωνία στη βαθύτερη σύνδεση

Για τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychology, οι ερευνητές Stefan και Caroline Pfänder ανέλυσαν 48 βιντεοσκοπήσεις ζευγαριών από την Ιταλία που αφηγούνταν τις «ιστορίες τους ως ζευγάρι» (we-stories), κοινές αφηγήσεις για το πώς γνωρίστηκαν, ερωτεύτηκαν και συμπορεύτηκαν στη ζωή.

Τα αποτελέσματα μάλλον ανατρέπουν όσα γνωρίζαμε για την αρμονία στις σχέσεις. Δεν μπορείς να αποφύγεις τις μικροδιαφωνίες σε μια σχέση, ακόμα και για τις πιο ασήμαντες λεπτομέρειες: ο ένας μπορεί να θυμάται αλλιώς την πρόταση γάμου ή να θεωρεί ότι έκανε περισσότερες προσπάθειες στην αρχή της σχέσης. Αλλά, αντί να γίνονται αφορμή για σύγκρουση, η απόκλιση στο πώς πιστεύουν ή θυμούνται ότι έγιναν τα πράγματα, δίνει χώρο για βαθύτερη σύνδεση.

«Η ροή της αφήγησης διακόπτεται κάθε φορά που ένας από τους δύο επιλέγει μια διατύπωση που μπορεί να θεωρηθεί απειλητική για το πρόσωπο του άλλου», παρατήρησαν οι ερευνητές. Κι όμως, αυτές οι διακοπές όχι μόνο δε χαλούν την ιστορία, αλλά την εμπλουτίζουν.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Η χορογραφία της σύνδεσης

Το στοιχείο που κάνει τις διαφωνίες αυτές εποικοδομητικές είναι ο τρόπος που τις διαχειρίζεται το ζευγάρι. Η μελέτη αποκάλυψε ότι οι σύντροφοι μοιάζουν να κινούνται σε μια εκλεπτυσμένη χορογραφία λεκτικής και εξωλεκτικής επικοινωνίας, που οι ερευνητές ονόμασαν «πολυτροπικές πρακτικές τοποθέτησης».

Όταν η συμμετέχουμε στη μελέτη Elena ανέφερε ότι ο σύζυγός της Paolo δεν της έκανε ποτέ επίσημη πρόταση γάμου, εκείνος δεν αντέδρασε αμυντικά. Αντίθετα, ζωντάνεψε τη διήγησή του λέγοντας: «Ας αγοράσουμε ένα σπίτι», συνοδεύοντάς το με μια κυκλική κίνηση του χεριού που κατέληξε σε μια στάση της παλάμης σαν να έλεγε «είναι αυτονόητο». Η Elena γέλασε και επανέλαβε μια αντίστοιχη χειρονομία, μόνο που την έκανε πιο μεγάλη, πιο περιεκτική, καταλήγοντας τελικά στο σχόλιο: «Ήταν κάτι που ειπώθηκε ανάμεσα στις γραμμές».

Το στιγμιότυπο αποτύπωσε μια άλλη αλήθεια για τις διαφωνίες: δεν είναι μάχες, αλλά εργαλεία συνεργασίας για να δημιουργηθεί μια πιο πλούσια, πολυδιάστατη εκδοχή των κοινών εμπειριών. Όπως σημείωσαν οι ερευνητές: «Η τοποθέτηση φαίνεται τόσο στις λέξεις όσο και στις χειρονομίες και τις κινήσεις του σώματος, που εκφράζουν τη διαδρομή από τη διαφωνία στη διαπραγμάτευση και, τελικά, στην επανασύνδεση».

ΟΙ ΜΙΚΡΕΣ ΔΙΑΦΩΝΙΕΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΑΧΕΣ, ΑΛΛΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙ ΜΙΑ ΠΙΟ ΠΛΟΥΣΙΑ, ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΗ ΕΚΔΟΧΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ.

Τρεις δρόμοι προς την ηρεμία

Η έρευνα έδειξε ότι όταν τα ζευγάρια που αφηγούνται διαφορετικά τις κοινές τους αναμνήσεις, θα ακολουθήσουν ένα από τα τρία μονοπάτια:

• Τη διακριτική υποχώρηση, οπότε ο ένας σύντροφος αποσύρει σιωπηρά της δική του εκδοχή και συμφωνεί με του άλλου, συχνά με χαμόγελο, χιούμορ και τρυφερότητα.
• Τη δημιουργική σύνθεση, κατά την οποία οι δύο φωνές ενώνονται σε μια νέα κοινή ιστορία που συνδυάζει στοιχεία και από τις δύο πλευρές και είναι πιο πλήρης από καθεμία χωριστά.
• Την τρυφερή αλλαγή θέματος. Αν το θέμα αγγίξει ευαίσθητες χορδές, το ζευγάρι αλλάζει διακριτικά κατεύθυνση, κρατώντας πάντα ζωντανή τη σύνδεση και την εγγύτητα.

Και μαζί και κόντρα

Μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση ήταν ότι μια διαφωνία στο ζευγάρι, ακόμα και πιο έντονη, δεν αναιρούσε τη μεταξύ τους ενότητα. Μέσα από συγχρονισμένα χαμόγελα, αγγίγματα, βλεμματική επαφή και κοινό γέλιο, αποδείκνυαν τόσο στους άλλους όσο και μεταξύ τους ότι η σχέση τους παραμένει ισχυρή, ακόμη κι αν δεν συμφωνεί η μνήμη τους.

«Ενώ σου λέω ότι δεν συμφωνώ με αυτό που λες, μπορώ με το σώμα μου να δείξω σε σένα και στους άλλους ότι παραμένουμε χαρούμενοι μαζί», εξηγούν οι ερευνητές. Αυτή η ικανότητα να «ενσαρκώνουν» την ενότητα ενώ παίρνουν διαφορετικές θέσεις, φαίνεται να είναι χαρακτηριστικό των ανθεκτικών ζευγαριών.

Οι επιτυχημένες σχέσεις, όπως έδειξε η μελέτη, αξιοποιούν αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «διαλογική αντήχηση» (dialogic resonance), το να επαναχρησιμοπιούν λέξεις και χειρονομίες του άλλου για να χτίσουν νέο νόημα.

Η μαγεία των μικρο-διαφωνιών

Η έρευνα συνδέεται με ευρύτερα ευρήματα που δείχνουν ότι τα ζευγάρια που μοιράζονται περισσότερες θετικές κοινές αναμνήσεις δηλώνουν υψηλότερη ικανοποίηση από τον γάμο τους. Οι κοινές ιστορίες τους, οι εμπειρίες του «εμείς», επιτελούν πολλαπλούς ρόλους: καθορίζουν την κοινή ταυτότητα, δίνουν νόημα και σκοπό, υπενθυμίζουν τη δέσμευση στις δύσκολες στιγμές και δημιουργούν ένα είδος σοφίας που μπορεί να «διδαχθεί» και σε άλλους.

Οι μικρές διαφωνίες δεν είναι εμπόδια, αλλά ευκαιρίες εξέλιξης. Επιτρέπουν στο ζευγάρι να ξεσκονίσουν μαζί τις αναμνήσεις τους, να δείξει στον κόσμο ότι διαθέτει δεξιότητες επίλυσης συγκρούσεων, και να καταλήξει με χιούμορ σε εκδοχές της ιστορίας όπου υπάρχει χώρος για να λάμψουν και οι δύο.

Όπως σημειώνει η μελέτη, αυτές οι διαπραγματεύσεις αποτελούν «μια συναισθηματική επίδειξη δέσμευσης» που μετατρέπει πιθανές στιγμές έντασης σε «σωματοποιημένη απόλαυση».