ΠΟΣΑ ΧΑΣΑΜΕ ΤΟΣΟΥΣ ΜΗΝΕΣ ΧΩΡΙΣ ΑΓΚΑΛΙΑ;

Μία από τις επιπτώσεις της πανδημίας ήταν και η έλλειψη της αγκαλιάς. Πόσο επιβάρυνε τη ζωή μας η απουσία της για περισσότερο από έναν χρόνο;

«Κουράστηκα. Νιώθω το σώμα μου βαρύ, χωρίς ενέργεια, δεν έχω διάθεση να κάνω τίποτα. Έχω χάσει τους φίλους μου. Μου λείπει να τους δω, χωρίς περιορισμούς, να τους αγκαλιάσω και να τους φιλήσω. Συνειδητοποιείς ότι έχει περάσει ένας χρόνος που δεν αγκαλιάζω κανέναν;».  

Η αλήθεια είναι ότι αν δεν μου το έλεγε η φίλη μου, δεν θα το συνειδητοποιούσα. Ζω με την οικογένειά μου και, παρόλο που νιώθω κι εγώ την έλλειψη των φίλων στο πετσί μου, παρόλο που κουράστηκα από την κοινωνική αποξένωση, μπορώ να αγκαλιάζω το παιδί μου και τον σύντροφό μου κι αυτό είναι κάτι. Η φίλη μου η Αλεξία, όμως, εργάζεται σε διαφημιστικό γραφείο το οποίο εφαρμόζει την τηλεργασία από το Μάρτιο του 2020. Ζει μόνη της και βιώνει μια διαφορετική καθημερινότητα. 

Το ίδιο και πολλοί άλλοι φίλοι, συγγενείς και γείτονες. Όπως η κυρία Δήμητρα της διπλανής πολυκατοικίας, που τυχαίνει να γνωρίζω. Σημαντικές οι επισκέψεις από τους δικούς της. Σημαντική και η βοήθεια όλων των γειτόνων που της πηγαίνουν φάρμακα και τρόφιμα στο σπίτι και κάθονται με τη μάσκα τους για μια «Καλημέρα». Αλλά αν δεν μπορεί να αγκαλιάσει τα εγγόνια της, νιώθει να μαραζώνει. 

Η ΑΦΗ ΣΤΕΛΝΕΙ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΟΝΟΙ. ΑΥΤΟ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΟΥΜΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΣΗΚΩΣΟΥΜΕ ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ ΒΑΡΥ ΦΟΡΤΙΟ.

Χωρίς αγκαλιά

Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως το 10% των ανθρώπων ζουν μόνοι τους, σύμφωνα με έρευνα του 2020. Ωστόσο, όταν μιλάμε για μοναξιά ενδέχεται να μην κατανοούμε ότι αυτό που λείπει στους μοναχικούς ανθρώπους είναι το άγγιγμα. «Ίσως αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε ότι κάτι λείπει, αλλά δεν θα ξέρουμε ότι πρόκειται για το άγγιγμα». Αυτό αναφέρει ο Φράνσις Μακ Γκλον, καθηγητής Νευροεπιστημών στο Πανεπιστήμιο John Moores του Λίβερπουλ σε δημοσίευμα του βρετανικού «Guardian» το οποίο ερευνά πώς έχει επηρεάσει τη ζωή μας ένας χρόνος χωρίς αγκαλιές. 

Χριστινα Αβδικου

Ο 40χρονος Γιώργος, καθηγητής σε Γυμνάσιο, ξεσπά σε κλάματα, όταν αρχίζω να παραπονιέμαι για τη μονοτονία της δικής μου καθημερινότητας. Μου εκμυστηρεύεται τις δυσοίωνες σκέψεις του για το μέλλον: «Τώρα κατάλαβα πόσο σημαντικό είναι να έχεις οικογένεια. Αν πάθω κάτι αυτή την περίοδο, ποιος και πώς θα με βοηθήσει;». Μολονότι και οι δυο μας ξέρουμε ότι πολλοί θα τρέξουν να τον βοηθήσουν, με ανησυχεί που σκέφτεται έτσι. Θέλω να τον αγκαλιάσω, αλλά συνειδητοποιώ ότι δεν μπορώ (δεν σας κρύβω ότι ανέκαθεν ήμουν ιοφοβική). Και τότε αρχίζω να αντιλαμβάνομαι τη διάσταση ενός νέου προβλήματος: Τι σημαίνει ένας χρόνος χωρίς αγκαλιές για εκείνους που ζουν μόνοι; 

ΟΙ ΕΡΕΥΝΕΣ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΠΩΣ Η ΑΓΚΑΛΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΣΑΝ ΦΥΣΙΚΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΙΩΣΕΩΝ, ΚΑΘΩΣ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ.

Τι προσφέρει το ανθρώπινο άγγιγμα;

– Η αγκαλιά μειώνει το στρες

Επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι μια αγκαλιά μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της ορμόνης του άγχους στον οργανισμό. Έχει παρατηρηθεί ότι 20 δευτερόλεπτα αγγίγματος είναι αρκετά για να ρίξουν τα επίπεδα της κορτιζόλης στο αίμα. Οι μελετητές υποστηρίζουν πως η αφή στέλνει αμέσως το μήνυμα στον εγκέφαλο ότι δεν είμαστε μόνοι. Αυτό σε στρεσογόνες καταστάσεις λειτουργεί ανακουφιστικά. Μας κάνει να πιστέψουμε ότι δεν θα σηκώσουμε μόνοι μας ένα βαρύ φορτίο.

– Βελτιώνει τη διάθεση

«Η εμπειρία της αγκαλιάς ενεργοποιεί τις ορμόνες της ευεξίας, την ωκυτοκίνη και την ντοπαμίνη», αναφέρει ο σουηδός ψυχοθεραπευτής δρ Γιαν Άστρεμ. Η ωκυτοκίνη, η ορμόνη της αγάπης, είναι η ίδια που ενισχύει και τον δεσμό μητέρας-βρέφους μέσω της αγκαλιάς. Η ντοπαμίνη, που αποκαλείται και ορμόνη της ευτυχίας, είναι υπεύθυνη για την καλή μας διάθεση. Ανάμεσα στις νευρικές απολήξεις τους δέρματός μας που μεταφέρουν τις αισθήσεις της αφής στον εγκέφαλο, υπάρχει μια συγκεκριμένη κατηγορία που «διαβάζει» το χάδι. Οι νευρώνες CT, όπως έχουν ονομαστεί, βρίσκονται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στις περιοχές εκείνες του σώματός μας που δεν μπορούμε να περιποιηθούμε μόνοι μας. Δηλαδή στους ώμους και στην πλάτη. «Η διέγερση αυτών των νευρώνων απελευθερώνει ωκυτοκίνη και ντοπαμίνη. Έχει άμεσο αντίκτυπο στα επίπεδα κορτιζόλης, τα οποία ρυθμίζουν τη διάθεσή μας», προσθέτει ο Μακ Γκλον. 

– Απαλύνει τους πόνους

H ωκυτοκίνη που εκκρίνεται στον εγκέφαλο ως ένα ακόμη αποτέλεσμα της αγκαλιάς απελευθερώνεται μέσω της υπόφυσης στο αίμα. Πρόσφατα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η ορμόνη διαχέεται επίσης στον νωτιαίο μυελό και έχει αναλγητικά αποτελέσματα. 

– Ρυθμίζει το καρδιαναπνευστικό

Έχει παρατηρηθεί ότι μια αγκαλιά διάρκειας 20 δευτερολέπτων βελτιώνει την υπέρταση. Η ρύθμιση των παλμών της καρδιάς και του αναπνευστικού ρυθμού ανήκουν στα οφέλη της αγκαλιάς από τα οποία έχουν κέρδος και τα πρόωρα μωρά σε μια θερμοκοιτίδα. Γι’ αυτό όλο και συχνότερα εφαρμόζεται η λεγόμενη τακτική Καγκουρό στις μονάδες νοσηλείας νεογνών. 

– Ενισχύει το ανοσοποιητικό

Το πιο παράδοξο όμως είναι ότι, ενώ με τις αγκαλιές μεταδίδονται οι ιώσεις, οι ίδιες οι αγκαλιές αποτελούν ένα δυνατό αντίδοτο στις κοινές ιώσεις! Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Carnegie Mellon στις ΗΠΑ ανακάλυψαν πως η αγκαλιά λειτουργεί σαν φυσική βιταμίνη εναντίον των ιώσεων, καθώς ενισχύει το αμυντικό σύστημα του οργανισμού. Αν κάποιος αρρωστήσει τελικά, θα παρουσιάσει ελαφρύτερα συμπτώματα συγκριτικά με έναν άνθρωπο που αποφεύγει τις αγκαλιές, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα. Ακόμα και η αγκαλιά με τους μικρούς μας κατοικίδιους φίλους μπορεί - λένε - να ενισχύσει το ανοσοποιητικό μας. 

Εφόσον ισχύουν τα παραπάνω, δικαιολογημένα ο Γιώργος έχει πεσμένη διάθεση και η κυρία Δήμητρα νιώθει την έλλειψη του αγγίγματος των εγγονιών της. Γυρίζω νοητά 10 χρόνια πίσω και θυμάμαι τις πρώτες μέρες της ζωής της κόρης μου στη θερμοκοιτίδα, τότε που το δικό μου σώμα σχεδόν πονούσε από την απουσία της. Σωστά εντόπισε λοιπόν η Αλεξία το πρόβλημα. Δυστυχώς όσες φορές κι αν περπατήσουμε στο πάρκο παρέα, όσες φορές κι αν την επισκεφτώ στο διαμέρισμά της τηρώντας τις απαραίτητες αποστάσεις, τίποτα δεν θα αντικαταστήσει τη θεραπευτική δύναμη της αγκαλιάς που της έχει λείψει. 

Υποκαθιστώντας την αγκαλιά

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το να βλέπεις την αφή (στην τηλεόραση ή σε ταινίες, για παράδειγμα) μπορεί να σου δώσει μερικά από τα οφέλη του αγγίγματος. Το φαινόμενο ονομάζεται «εναλλακτική αφή» και προσφέρει ένα προσωρινό υποκατάστατο. Καθώς ο εγκέφαλος έχει τη δυνατότητα να κωδικοποιεί πολυαισθητηριακές εμπειρίες με πολλούς τρόπους, μπορούμε να «νιώσουμε» τον πόνο και τις απολαύσεις των άλλων μόνο βλέποντάς τους. 

Μία άλλη αρκετά αποτελεσματική αγκαλιά είναι αυτή με τα κατοικίδιά μας. «Όταν χαϊδεύετε το σκυλί σας, ενεργοποιούνται συστήματα που θα ενεργοποιούνταν αν συνέβαινε το αντίθετο, αν δηλαδή το σκυλί χάιδευε εσάς», σημειώνουν οι επιστήμονες. 

Τέλος, οι λεγόμενες κουβέρτες βαρύτητας, οι οποίες έχουν κατανεμημένα μικρά βαρίδια ώστε να είναι σαν να «αγκαλιάζουν» το σώμα όταν σε σκεπάζουν, έχει διαπιστωθεί ότι βοηθούν στο στρες και την αϋπνία. Γιατί όχι και στη μοναξιά; 

Τελικά, η φίλη μου η Αλεξία δανείστηκε τη δεύτερη γάτα της γειτόνισσάς της και πέρασε αρκετές ώρες με εκείνη να χουρχουρίζει στην κοιλιά της, μέχρι να τελειώσει η καραντίνα. Νομίζω όμως ότι η θεραπευτική δύναμη της αγκαλιάς καλό είναι να μείνει χαραγμένη στο μυαλό μας και στο εξής να χορηγείται με συνταγογράφηση!