ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΦΥΣΙΚΗ ΑΣΠΙΡΙΝΗ;

Ο φλοιός της ιτιάς χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες ως φάρμακο για τη φλεγμονή και τον πόνο. Τι δείχνουν οι έρευνες για τις ευεργετικές ιδιότητές της;

Όλοι έχουμε πάρει έστω μια φορά στη ζωή μας ασπιρίνη, το πασίγνωστο παυσίπονο που βρίσκεται σε κάθε σπίτι. Όμως, εκείνοι που έχουν μια αγάπη στα βότανα και τα παραδοσιακά γιατροσόφια συχνά γνωρίζουν εναλλακτικές για τις κοινές καθημερινές παθήσεις, από τον πονοκέφαλο και τους πόνους περιόδου, μέχρι τη διάρροια και το κοινό κρύωμα.

Όταν δεν μιλάμε για σοβαρές περιπτώσεις, όπου τα φάρμακα είναι αναγκαία, αλλά για πιο ήπιες, υπάρχουν φυσικές λύσεις που είναι οικονομικές, αποτελεσματικές και φιλικές προς τον οργανισμό μας. Για παράδειγμα, υπάρχουν ροφήματα που τονώνουν τη μνήμη, βότανα που ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού τον χειμώνα, ή και φυσικά «αντιβιοτικά» που πρέπει να υπάρχουν σε κάθε σπίτι.

Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τον φλοιό ιτιάς ως εναλλακτική λύση στην ασπιρίνη, ιδίως όσοι αντιμετωπίζουν χρόνιους πονοκεφάλους ή πόνο στην πλάτη.

Τι είναι ο φλοιός ιτιάς;

Ο φλοιός ιτιάς προέρχεται από τα κλαδιά δέντρων ιτιάς ηλικίας 2 έως 3 ετών. Τα δέντρα και οι θάμνοι ιτιάς αναπτύσσονται σε όλο τον κόσμο, εκτός από την Αυστραλία και την Ανταρκτική.

Οι ποικιλίες του φλοιού ιτιάς, καθώς και ο φλοιός των άλλων ειδών του γένους της (Salicaceae), περιέχουν σαλικίνη που αποτέλεσε τη βάση για τη παρασκευή του ακετυλοσαλικυλικού οξέος, της γνωστής ασπιρίνης.

Η λευκή ιτιά (Salix alba) και η μαύρη ιτιά (Salix nigra) είναι δύο από τις πιο κοινές ιτιές που χρησιμοποιούνται φαρμακευτικά. Στην ίδια οικογένεια ανήκουν και η κοκκινοϊτιά (Salix purpurea) και η ιτιά η εύθραυστη (Salix fragilis).

iStock

Πιθανά οφέλη

Η θεραπευτική δράση του φλοιού ιτιάς οφείλεται στην περιεκτικότητά του σε σαλικίνη, από την οποία απελευθερώνεται η δραστική ουσία σαλικυλικό οξύ, με την επίδραση των βακτηρίων του εντέρου. Η ουσία αυτή μπορεί να είναι αποτελεσματική στη μείωση της παραγωγής προσταγλανδινών, οι οποίες προκαλούν φλεγμονή και πόνο στο σώμα.

Το σαλικυλικό οξύ είναι ένας φυτοθεραπευτικός συγγενής του συνθετικού ακετυλοσαλικυλικού οξέος, δηλαδή της ασπιρίνης. Όπως και αυτό, έχει αντιπυρετική, αντιφλεγμονώδη και αναλγητική δράση. Η δράση αυτή αναπτύσσεται αργά, καθώς θα πρέπει αρχικά να διασπαστεί η σαλικίνη. Ο φλοιός της ιτιάς είναι επομένως πιο κατάλληλος για την αντιμετώπιση των χρόνιων νόσων παρά των οξέων πόνων.

Παρότι έχουν γίνει έρευνες αναφορικά με τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του φλοιού ιτιάς, απαιτείται περαιτέρω μελέτη για να προσδιοριστεί η επίδραση οποιουδήποτε είδους φλοιού ιτιάς στον ανθρώπινο οργανισμό.

Φλοιός ιτιάς και αρθρίτιδα

Σε μια ερευνητική ανασκόπηση του 2023, που εξέτασε 329 ασθενείς με διάφορους τύπους αρθρίτιδας, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποίησαν φλοιό ιτιάς είχαν μεγαλύτερη ανακούφιση από τα συμπτώματα σε σχέση με εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Από την άλλη, ορισμένες μελέτες δεν διαπίστωσαν καμία διαφορά στην ανακούφιση από τον πόνο σε σύγκριση με το placebo ή τα φάρμακα, ενώ άλλες έδειξαν μικρές βελτιώσεις που δεν έφτασαν να έχουν στατιστική σημασία. Επομένως, φαίνεται ότι οι διαφορές στα ευρήματα μπορεί να σχετίζονταν με το συγκεκριμένο σκεύασμα, το είδος του φλοιού ιτιάς ή τη δόση.

iStock

Παρενέργειες και κίνδυνοι

Όταν λαμβάνεται με μέτρο, ο φλοιός ιτιάς δεν φαίνεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισμό. Η υπερβολική ποσότητα, όμως, μπορεί να προκαλέσει κράμπες στο στομάχι και αιμορραγία.

Ο φλοιός ιτιάς μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιπηκτικά και οι β-αναστολείς (βήτα αναστολείς ή βήτα αποκλειστές).

Σε κάθε περίπτωση, αν ακολουθείς κάποια θεραπεία, ο γιατρός σου θα πρέπει να γνωρίζει τι βότανα χρησιμοποιείς, καθώς συχνά η παράλληλη λήψη βοτάνων και φαρμάκων προκαλεί αλληλεπιδράσεις. Στην καλύτερη περίπτωση, οι αλληλεπιδράσεις αυτές αποδυναμώνουν τη δραστηριότητα των φαρμάκων, ενώ στη χειρότερη δημιουργούν ανεπιθύμητες παρενέργειες.

Τα παιδιά και οι έφηβοι ηλικίας έως και 16 ετών διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου Reye και γι’ αυτό είναι καλό να αποφεύγουν τον φλοιό ιτιάς. Στην διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού επίσης δεν συνίσταται η λήψη σαλικίνης.

Τέλος, ο φλοιός ιτιάς δεν ενδείκνυται για όσους πάσχουν από γαστρικό έλκος, επειδή η υπερβολική ποσότητα θα μπορούσε να προκαλέσει αιμορραγία στο στομάχι. Οπότε, χρειάζεται να προσέχουν όσο και με την ασπιρίνη