ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΦΙΛΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΥΕΞΙΑ

Έχεις αναρωτηθεί γιατί επιλέγεις πάντα τη θέση δίπλα στο παράθυρο; Και γιατί προτιμάς τον φυσικό φωτισμό; Ο βιοφιλικός σχεδιασμός «πατά» σε αυτές ακριβώς τις ανάγκες μας.

Τεράστιες τζαμαρίες που παρέχουν άπλετη θέα στον έξω κόσμο, λάμπες LED σε απόχρωση Daylight για όσο το δυνατόν πιο φυσικό φωτισμό, λουλούδια και αναρριχητικά φυτά στη διακόσμηση… Μας αρέσουν όλα αυτά, έτσι δεν είναι; Μας κάνουν να νιώθουμε πιο κοντά στη φύση, μας φτιάχνουν τη διάθεση. Αυτός είναι ο σκοπός του βιοφιλικού σχεδιασμού, της αναδυόμενης αρχιτεκτονικής τάσης που επιδιώκει να ενσωματώσει τη φύση στο δομημένο περιβάλλον, με οφέλη διόλου αμελητέα.

Ο βιοφιλικός σχεδιασμός παίρνει σάρκα και οστά στα περισσότερα σύγχρονα κτίρια και αναζητά τρόπους να ενσωματωθεί στις ανακαινίσεις παλαιότερων. Θα έχεις προσέξει εστιατόρια και καφέ που στολίζουν τους τοίχους και τα ταβάνια τους με γιγαντιαίες περικοκλάδες (συχνά συνθετικές), ενώ για τα έπιπλα επιλέγονται όσο το δυνατόν πιο φυσικά υλικά, και για τις ταπετσαρίες όσο το δυνατόν πιο γήινα ή φλοράλ χρώματα.

Αυτή η ενσωμάτωση πτυχών της φύσης σε ανθρωπογενή στοιχεία φιλοδοξεί να φέρει τον άνθρωπο πιο κοντά στο φυσικό περιβάλλον, προωθώντας μια αίσθηση γαλήνης και βελτιώνοντας την ευεξία. Οι αρχές του βιοφιλικού σχεδιασμού επικεντρώνονται στη δημιουργία χώρων –επαγγελματικών ή και προσωπικών– που μιμούνται μοτίβα και στοιχεία της φύσης, ακόμα κι αν βρίσκονται στο μουντό κέντρο μιας πόλης.

iStock

Τα οφέλη του βιοφιλικού σχεδιασμού στην ευεξία

Προκειμένου να αποδειχθεί ότι ο βιοφιλικός σχεδιασμός δεν αποτελεί απλά μια καλοδεχούμενη αισθητική άποψη, αλλά μπορεί και να επηρεάσει την υγεία και την παραγωγικότητα των ατόμων που τον απολαμβάνουν, πρόσφατη έρευνα των εργαστηρίων σχεδιασμού PLP Labs σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Loughborough και Reading κατέληξε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στα γραφεία της PLP Architecture στο Λονδίνο που είναι σχεδιασμένα με αυτή τη φιλοσοφία –μπόλικο πράσινο εντός και άπλετη εξωτερική θέα– και αξιολόγησε την επίδραση του βιοφιλικού σχεδιασμού. Κατέληξε στα εξής:

1. Παρατηρήθηκε αύξηση 200% στην αίσθηση ευεξίας και στην περιβαλλοντική αξία των χώρων όπου κινούνταν οι εργαζόμενοι.
2. Παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές και ανισότητες μεταξύ χώρων με άπλετη θέα και πράσινο και χώρων χωρίς. Τα άτομα που εργάζονταν στους δεύτερους εμφάνισαν μικρότερη αποδοτικότητα.
3. Η επενδυτική αξία των γραφείων με θέα και πράσινο αυξήθηκε κατακόρυφα.

Τρανό παράδειγμα τέτοιου επαγγελματικού χώρου είναι τα νέα γραφεία της AstraZeneca στη Φινλανδία, τον σχεδιασμό των οποίων ανέλαβε η εταιρεία φυσικών εσωτερικών τεχνολογιών Naava. Στα νέα αυτά γραφεία, πέρα από τις μεγάλες τζαμαρίες που επιτρέπουν στο φυσικό φως να διαχέεται άπλετα στους χώρους και τις γήινες επιλογές στα έπιπλα και τα υφάσματα, τις εντυπώσεις κλέβουν οι «ζωντανοί τοίχοι», με αληθινά φυτά που καθαρίζουν την ατμόσφαιρα, απομακρύνοντας επιβλαβή χημικά και δημιουργώντας μια ποιότητα αέρα ανάλογη με αυτήν ενός σκανδιναβικού δάσους. Η αίσθηση αυτή ενισχύεται από τους πολύ διακριτικούς ήχους δάσους που ακούγονται διαρκώς από τα ηχεία της εταιρίας.

«Ως άνθρωποι δεν είμαστε βιολογικά προγραμματισμένοι να περνάμε τις ζωές μας σε έναν κλειστό χώρο. [...] Είναι ριζωμένη μέσα μας η ανάγκη για εγγύτητα με τη φύση. Δεν είναι τυχαίο πως όταν περνάμε τόσο πολύ χρόνο περιορισμένοι στα στείρα γραφεία μας, η ευεξία μας υποφέρει», λέει η επικεφαλής του εν λόγω project Eeva Niemelä. «Κουραζόμαστε, η παραγωγικότητά μας μειώνεται, τα επίπεδα στρες αυξάνονται. Συνδέοντας ξανά τους ανθρώπους με τη φύση στους χώρους όπου ζουν και εργάζονται, το φαινόμενο αυτό περιορίζεται. Είναι ανακουφιστικό, βελτιώνει τη διάθεση, ενισχύει τη δημιουργική σκέψη που χρειαζόμαστε για να είναι επιτυχημένες οι καθημερινές μας εργασίες».

iStock

Πώς θα εντάξεις τον βιοφιλικό σχεδιασμό στον δικό σου χώρο

Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων βιωσιμότητας Terrapin Bright Green, υπάρχουν 14 μοτίβα που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να εντάξουμε τον βιοφιλικό σχεδιασμό στους χώρους μας, τα οποία έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν το στρες, ενώ βελτιώνουν τη γνωστική απόδοση και την καλή διάθεση. Είναι τα εξής:

1. Οπτική επαφή με στοιχεία της φύσης: Έχει βρεθεί ότι μειώνει την αρτηριακή πίεση, τους παλμούς της καρδιάς, βελτιώνει την πνευματική διέγερση και συγκέντρωση και επηρεάζει θετικά τη διάθεση και το αίσθημα χαράς.
2. Μη οπτική σύνδεση με τη φύση (π.χ. μέσω φυσικών ήχων ή αρωμάτων): Αυτό μειώνει τη συστολική αρτηριακή πίεση και τις ορμόνες του στρες, επηρεάζει θετικά τη γνωστική επίδοση και ενισχύει το αίσθημα ηρεμίας.
3. Μη ρυθμικό αισθητηριακό ερέθισμα (π.χ. μέσω υλικών ή εικόνας): Επηρεάζει θετικά τους παλμούς της καρδιάς, τη συστολική αρτηριακή πίεση και τη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.
4. Φυσική ποιότητα αέρα: Επηρεάζει θετικά το αίσθημα άνεσης, ευεξίας και παραγωγικότητας, βελτιώνει τη συγκέντρωση και την αντίληψη της χρονικής και χωρικής ευχαρίστησης (νιώθεις ότι εκεί που είσαι τη δεδομένη στιγμή είσαι καλά).
5. Παρουσία νερού: Μειώνει το στρες και την αρτηριακή πίεση, αυξάνει το αίσθημα γαλήνης, βελτιώνει τη συγκέντρωση και τη μνήμη, δημιουργεί πιο θετική διάθεση.
6. Δυναμικό και διαχυμένο φως: Επηρεάζει θετική τη λειτουργία του κιρκάδιου συστήματος.
7. Επαφή με τα στοιχεία της φύσης: Μπορεί να είναι π.χ. ένα σύστημα που συλλέγει τη βροχή και τη διοχετεύει σε ορισμένα σημεία (όπως κάνουν οι αλυσίδες βροχής), το να υπάρχει άμεση ή οπτική επαφή με τη γεωλογία του εδάφους, το να είναι αντιληπτή η εναλλαγή των εποχών μέσω κ.ά.
8. Βιομορφικές Μορφές & Μοτίβα (π.χ. φλοράλ ταπετσαρίες στα έπιπλα): Ενισχύουν την χωρική ευχαρίστηση.
9. Σύνδεση με τη φύση μέσω υλικών: Μειώνει τη διαστολική πίεση, βελτιώνει τη δημιουργικότητα, βελτιώνει το αίσθημα άνεσης.
10. Πολυπλοκότητα και τάξη: Βελτιώνει την ικανότητα ανταπόκρισης στο στρες (θυμάστε τι λέγαμε για τα fractals που έχουν τη δύναμη να μας ηρεμούν😉
11. Προοπτική: Οι χώροι με θέα μειώνουν το στρες, τη βαρεμάρα, το αίσθημα εκνευρισμού, ενώ βελτιώνουν την άνεση και το αίσθημα ασφάλειας.
12. Καταφύγιο: Ένας ζεστός, φιλόξενος χώρος βελτιώνει τη συγκέντρωση, την προσοχή και το αίσθημα ασφάλειας.
13. Μυστήριο: Η αίσθηση μυστηρίου σε έναν χώρο μπορεί να επιτευχθεί με μερικώς σκοτεινά σημεία ή π.χ. με μία συσκευή ήχου που παραπέμπει στον βυθό της θάλασσας. Έχει βρεθεί ότι αυτό προκαλεί ένα ισχυρό αίσθημα ευχαρίστησης.
14. Κίνδυνος: Αυτό δεν το περίμενες, σωστά; Κι όμως, ο κίνδυνος είναι μέρος της φύσης. Μια αναγνωρίσιμη απειλή (π.χ. ένα πολύ ψηλό κτίριο) σε συνδυασμό με μια αξιόπιστη προστασία (π.χ. πανίσχυρα ενεργειακά τζάμια) έχει βρεθεί ότι ενισχύουν την έκλυση ντοπαμίνης και το αίσθημα ευχαρίστησης.