ΞΕΡΕΙΣ ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΤΟ ΕΥΕΡΕΘΙΣΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΣΟΥ;

Μπορεί τα συμπτώματα να αφορούν το γαστρεντερικό, όμως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά από τον εγκέφαλο.

Το ευερέθιστο έντερο είναι μια κατάσταση που εκτιμάται ότι επηρεάζει τουλάχιστον 1 στα 10 άτομα, με συμπτώματα που κατά κύριο λόγο περιλαμβάνουν φούσκωμα, αέρια, πόνο στην κοιλιά, κράμπες, δυσκοιλιότητα ή/και διάρροια. Καθώς πρόκειται για μια λειτουργική διαταραχή του γαστρεντερικού συστήματος, τα συμπτώματα αυτά –τα οποία μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο– ενεργοποιούνται κατά κανόνα από το στρες και από τη διατροφή. Θεωρητικά, λοιπόν, ένα άτομο με σωστές διατροφικές συνήθειες και μετριασμένο στρες δεν αντιμετωπίζει εύκολα εξάρσεις.

Αν και τα συμπτώματα φαινομενικά βάλλουν το γαστρεντερικό σύστημα, φαίνεται πως σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίησή τους μπορεί να παίξει και ο εγκέφαλος.

Όπως αναφέρει ο βιοχημικός Θεόδωρος Πρεβεδώρος, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί να επιδεινωθεί από «εσφαλμένους νευρολογικούς συναγερμούς», δηλαδή από εναύσματα (triggers), τα οποία μπορεί να προκαλέσουν στον ασθενή ακόμα και πόνο, χωρίς να υπάρχει πραγματικά οργανικό αίτιο.

iStock

Ευερέθιστο έντερο ή ευερέθιστος εγκέφαλος;

Η σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου έχει αποδειχθεί από τους νευροεπιστήμονες εδώ και χρόνια, με τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου να επιτρέπει στα δύο όργανα να στέλνουν σήματα το ένα στο άλλο. Αυτός είναι ο λόγος που πολλές φορές το στρες μάς «στέλνει στην τουαλέτα» ή που νιώθουμε «πεταλούδες στο στομάχι» όταν είμαστε ερωτευμένοι.

Στην περίπτωση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, αυτό που συμβαίνει σε σχέση με τον εγκέφαλο είναι μια κατάσταση που θυμίζει μετατραυματικό στρες. Όπως εξηγεί στο OW ο κ. Πρεβεδώρος, το έντερο είναι ένα ιδιαίτερα «νευρωμένο» όργανο, που «μιλάει» απευθείας με τον εγκέφαλο, μαθαίνοντάς του ποιες τροφές του προκάλεσαν πόνο στο παρελθόν.

«Έτσι, ο εγκέφαλος συνδέει π.χ. ένα φαγητό με τον πόνο και, παρότι δεν του προκαλεί κάποιο πρόβλημα, βιώνει ξανά πόνο. Περιμένει, δηλαδή, τη δυσφορία απλά και μόνο από φόβο ότι θα τη βιώσει», λέει χαρακτηριστικά και δίνει το εξής παράδειγμα: «Υπάρχουν ασθενείς που στη σκέψη ότι η τουαλέτα είναι μακριά από το σημείο όπου βρίσκονται μπορεί να κάνουν διάρροια – ενώ δεν θα έκαναν αν ήξεραν ότι η τουαλέτα είναι κοντά».

iStock

Αυτό συμβαίνει επειδή πολλοί ασθενείς με ευερέθιστο έντερο έχουν αυξημένη ενεργοποίηση της αμυγδαλής, δηλαδή της περιοχής που επεξεργάζεται τον φόβο ακόμα κι αν δεν υπάρχει κάποιο ερέθισμα.

Όπως εξηγεί ο βιοχημικός, τις στιγμές εκείνες ο άξονας υποθάλαμος-υπόφυση-επινεφρίδια μπαίνει σε λειτουργία μάχης: κορτιζόλη και κατεχολαμίνες αυξάνονται, ενώ ο τόνος του πνευμονογαστρικού μειώνεται.

«Το αποτέλεσμα είναι χαμηλή μεταβλητότητα καρδιακού ρυθμού (HRV) και σπλαχνική υπεραλγησία. Οι μελέτες fMRI δείχνουν αδύναμη κατιούσα αναστολή πόνου – τα κέντρα ελέγχου του στελέχους δεν ρίχνουν "χειρόφρενο" όταν ο πόνος εκτοξεύεται», λέει.

iStock

Πώς αντιμετωπίζεται ο «ευερέθιστος εγκέφαλος»

Ο κ. Πρεβεδώρος εξηγεί ότι σε αυτές τις καταστάσεις οι φαρμακευτικές θεραπείες μπορεί να μην αρκούν: «Απαιτείται μιας άλλης μορφής θεραπεία, ό,τι θα έκανε κάποιος δηλαδή για να "δουλέψει" το τραύμα του», όπως π.χ. η ψυχοθεραπεία και συγκεκριμένα ή τραυματοθεραπεία, σε συνδυασμό ίσως με κάποια αντικαταθλιπτικά. «Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να λειτουργήσουν σε κάποιους ανθρώπους στο πλαίσιο κάποιας συνδυαστικής θεραπείας», επισημαίνει ο ίδιος.

Κατά τα άλλα, υπάρχουν και ορισμένες νευροβιολογικές παρεμβάσεις που φαίνεται να «ξεμπλοκάρουν» εκείνες τις στιγμές, σπάζοντας τον ανατροφοδοτικό κύκλο που διατηρεί τα συμπτώματα. Αυτές, σύμφωνα με τον κ. Πρεβεδώρο, μπορεί να είναι:

• Το «εστιασμένο» περπάτημα στη φύση ή στην πόλη, με τις αισθήσεις μας ενεργοποιημένες ώστε να βλέπουμε και να ακούμε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
• Το μάσημα μιας τσίχλας μέντας 10 λεπτά πριν το φαγητό, καθώς έχει βρεθεί πως η στοματική κίνηση και η μενθόλη διεγείρουν μηχανικούς και τριγωνικούς υποδοχείς, και αυτό οδηγεί στην ενεργοποίηση του παρασυμπαθητικού και την πτώση της κορτιζόλης.
• Η μουσική στα 60-80 bpm, καθώς ο συγχρονισμός καρδιακού ρυθμού με αργό beat αυξάνει τον παρασυμπαθητικό τόνο και μειώνει την εγρήγορση στον νησιωτικό φλοιό.
• Ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης πριν τον ύπνο, το οποίο μπορεί να μετατοπίζει τη γνωσιακή προκατάληψη από τον πόνο/φόβο σε θετικά ερεθίσματα, μειώνοντας τη «νευρωνική κατανάλωση» αρνητικών σκέψεων.