ΓΙΑΤΙ Ο ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΧΤΥΠΑ ΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ;

Ο χρόνιος πόνος εμφανίζεται πιο συχνά και με μεγαλύτερη ένταση στην επαρχία. Λιγότερες επιλογές φροντίδας, πιο σκληρή καθημερινότητα και αυξημένη εξάρτηση από φάρμακα αποκαλύπτουν ένα σιωπηλό, αλλά άνισο φορτίο.

Ένα μικρό, απομονωμένο χωριό μπορεί να σε συγκινήσει με την απλότητα ή την ομορφιά του. Είναι η ίδια συγκίνηση που γεννιέται από ένα εγκάρδιο βλέμμα, έναν καφέ που σου προσφέρουν χωρίς δεύτερη σκέψη οι κάτοικοί του, εκεί που η ζωή μοιάζει να κυλά με άλλο ρυθμό, χωρίς την ένταση της πόλης, το καυσαέριο, το στρες, τη φασαρία... Χαμένη στην γενναιόδωρη αγκαλιά της φύσης, η επαρχία μοιάζει εκ πρώτης όψεως με έναν καλοδουλεμένο πίνακα ζωγραφικής, φτιαγμένο έτσι ώστε κάθε πινελιά να κρύβει όσο καλύτερα γίνεται το αθέατο, βαρύ φορτίο του χρόνιου πόνου.

Το παραπάνω ανέδειξε πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Άρλινγκτον, ρίχνοντας φως σε μία από τις σκοτεινές πτυχές της ζωής στην ύπαιθρο: την υγεία και την περίθαλψη των ανθρώπων της. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στον χρόνιο πόνο και διαπίστωσαν πως οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών υποφέρουν συχνότερα από εκείνους που ζουν στις πόλεις. Επιπλέον, οι πιθανότητες να περάσουν από τον ανύπαρκτο ή περιστασιακό πόνο σε χρόνια κατάσταση είναι σημαντικά περισσότερες.

Ίσως έτσι, σημειώνει η ερευνητική ομάδα, εξηγείται ο τεράστιος όγκος οπιοειδών αναλγητικών που συνταγογραφούνται στις αγροτικές περιοχές των ΗΠΑ. Φάρμακα βαριά, όπως οι επιπτώσεις της ζωής με χρόνιο πόνο, και μειωμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες περίθαλψης, συνδυασμός που αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο αναπηρίας και πρόωρου θανάτου, επιβαρύνοντας παράλληλα τα συστήματα υγείας, με κόστος που φτάνει έως και τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο στις ΗΠΑ.

Η υγειονομική ανισότητα δεν αποτυπώνεται μόνο σε αριθμούς ή στατιστικά. Για χιλιάδες ανθρώπους που μεγαλώνουν, εργάζονται και γερνούν στην επαρχία, είναι μια σιωπηλή υπενθύμιση ότι παραμένουν παιδιά ενός κατώτερου θεού.

iStock

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Σε επικοινωνία με την Ελληνική Εταιρεία Αλγολογίας, ενημερωθήκαμε ότι εξ όσων γνωρίζουν δεν υπάρχει σχετική έρευνα για τον χρόνιο πόνο στην Ελλάδα, ούτε μπορούν να δοθούν ασφαλή στοιχεία για το θέμα. Ωστόσο, δεδομένα από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μπορούν να δώσουν μια εικόνα, σε σχέση κυρίως με τις ανισότητες στην υγειονομική περίθαλψη μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.

Σύμφωνα με την τελευταία ευρωπαϊκή έκθεση για την ποιότητα ζωής στην αστική και αγροτική Ευρώπη, σε πολλά κράτη οι κάτοικοι αγροτικών περιοχών αναφέρουν συχνότερα ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες, είτε λόγω κόστους είτε λόγω απόστασης ή αναμονής.

Ο ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ. ΕΙΝΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ, ΨΥΧΙΚΟΣ ΚΑΙ ΒΑΘΙΑ ΣΥΝΥΦΑΣΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ.

Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, σημειώνεται ότι οι άνθρωποι στην επαρχία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις στην ποιότητα ζωής, όπως η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας – με το πρόβλημα εντονότερο στις πιο απομονωμένες περιοχές. Για την ακρίβεια, η χώρα μας βρέθηκε μεταξύ των τελευταίων σε ό,τι αφορά τη συνδεσιμότητα του αγροτικού οδικού δικτύου, ούτως ειπείν τη δυνατότητα πρόσβασης εντός 90 λεπτών σε άλλες κατοικημένες περιοχές. Όχι τυχαία, το 2022 οι Έλληνες της υπαίθρου ανέφεραν από τα χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης ζωής στην ΕΕ, κάτω από τον μέσο όρο, μοτίβο κοινό και για άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης.

Τα παραπάνω μπορούν να αποτυπώσουν –έστω και αχνά– την καθημερινότητα ενός ανθρώπου του μόχθου και των σωματικών του επιπτώσεων, που ζει μακριά από εξειδικευμένες δομές διαχείρισης αυτής της χρόνιας κατάστασης, όπως τα ιατρεία πόνου.

Ο ρόλος της καθημερινότητας στον χρόνιο πόνο

«Η συζήτηση για το χάσμα μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών είναι γνωστή σε σχέση με τη θνησιμότητα και το προσδόκιμο ζωής», αναφέρει η Δρ. Feinuo Sun, επίκουρη καθηγήτρια κινησιολογίας και κύρια συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο The Journal of Rural Health. «Όταν όμως στρέφουμε το βλέμμα μας στον πόνο –και ειδικά στον χρόνιο πόνο– διαπιστώνουμε ότι οι αγροτικές περιοχές κουβαλούν βαρύτερο φορτίο», πέρα από την ανισότητα στις υπηρεσίες υγείας.

Οι κάτοικοι της επαρχίας εργάζονται συνήθως σε σκληρότερες συνθήκες, σε δουλειές που καταπονούν το σώμα, ενώ η φτώχεια χτυπά πιο δυνατά τις πόρτες τους. Ενώ χειρωνακτικά επαγγέλματα και οικονομικές δυσκολίες κάνουν τον χρόνιο πόνο συχνότερο και εντονότερο, οι θεραπευτικές επιλογές παραμένουν λιγοστές, εγκλωβίζοντας τους πάσχοντες στον μονόδρομο των φαρμακευτικών λύσεων.

Τα παραπάνω επαληθεύονται διαχρονικά από μελέτες. Πριν κάποια χρόνια, έρευνα των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) έδειξε σημαντικό υψηλότερο επιπολασμό του χρόνιου πόνου στις αγροτικές και προαστιακές περιοχές (άνω του 30%), σε σχέση με τις αστικές (κάτω του 20%). Επιπλέον, η χρήση μη φαρμακευτικών θεραπειών με αποδεδειγμένες αναλγητικές ιδιότητες, όπως ο βελονισμός, η φυσικοθεραπεία ή η γιόγκα, καθώς και η συνδυαστική αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου με τουλάχιστον τρεις τύπους θεραπείας ήταν σαφώς μικρότερες έξω από τις πόλεις, επιβεβαιώνοντας ότι η διαφορετική προσέγγιση στη φροντίδα έχει ουσιαστικό αντίκτυπο.

iStock

Η σημασία της ολιστικής φροντίδας

Πριν κάποιους μήνες, δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα έρευνας για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου σε άτομα με ιστορικό τραυματικής εγκεφαλικής βλάβης. Σε αντίθεση με τις προαναφερθείσες μελέτες, οι διαφορές στην περίθαλψη σε αστικές και αγροτικές περιοχές ήταν ελάχιστες. Το πλέον αξιοσημείωτο εύρημα ήταν οι καλύτερες εκβάσεις σε στρατιωτικούς και βετεράνους σε σχέση με τους απλούς πολίτες, λόγω μεγαλύτερης πρόσβασης σε συνδυαστικές θεραπείες για τον χρόνιο πόνο, με ιατρική παρακολούθηση, σωματική αποκατάσταση και ψυχολογική υποστήριξη.

Σε αυτό το πνεύμα κινούνται και οι οδηγίες της Κλινικής Mayo για μια ολιστική προσέγγιση του χρόνιου πόνου, που περιλαμβάνει:

• Αναπνοή με επίγνωση. Αργές, βαθιές αναπνοές βοηθούν το σώμα να ηρεμήσει και να αποφορτιστεί.
• Ήπια κίνηση. Ασκήσεις με καθοδήγηση και πρακτικές όπως η γιόγκα ή το τάι τσι βοηθούν το σώμα να ξαναβρεί τον ρυθμό του.
• Δραστηριότητες με νόημα. Η καθημερινή επαφή με κάτι που προσφέρει χαρά ή γαλήνη ενεργοποιεί τις φυσικές χημείες του σώματος.
• Ενσυνειδητότητα. Μια απλή στιγμή παρουσίας, χωρίς κριτική, αρκεί για να δημιουργήσει χώρο μέσα στη μέρα.
• Ρυθμός και μέτρο. Μικροί, ρεαλιστικοί στόχοι και διαλείμματα στις απαιτητικές στιγμές χτίζουν αντοχή χωρίς εξάντληση.
• Ποιότητα ύπνου. Σταθερές ώρες και ένα υπνοδωμάτιο που συνδέεται μόνο με ξεκούραση βοηθούν την αποκατάσταση.
• Αποφυγή επιβαρυντικών συνηθειών. Η διακοπή του καπνίσματος και η αποχή από το αλκοόλ στηρίζουν τη θεραπεία.
• Στήριξη για ό,τι συνυπάρχει. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να απαλύνει τον πόνο που συνοδεύει το άγχος, την κατάθλιψη ή άλλες καταστάσεις.
• Διατήρηση σχέσεων. Η επαφή με ανθρώπους που νοιάζονται είναι συχνά πιο θεραπευτική απ’ όσο νομίζουμε, ακόμα και όταν ο πόνος ωθεί στην απομόνωση.

Ο χρόνιος πόνος δεν είναι μόνο σωματικός. Είναι κοινωνικός, ψυχικός και βαθιά συνυφασμένος με τον τρόπο ζωής. Όπως δείχνει η έρευνα της Δρ. Sun, η πρόληψη και η διαχείρισή του απαιτούν κάτι περισσότερο από θεραπείες: χρειάζονται κατανόηση, πρόσβαση, φροντίδα με ενσυναίσθηση και πρόληψη της επιδείνωσης.