Η ΑΧΑΡΗ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ ΜΑΘΑΙΝΕΙΣ ΠΩΣ ΤΑ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ ΔΕΝ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ ΤΑ ΥΠΕΡΜΙΚΡΟΒΙΑ

Οι επιστήμονες δεν λένε να μη χρησιμοποιείς απολυμαντικά. Απλώς διερευνούν πώς τα υπερμικρόβια καταφέρνουν να τους ξεφεύγουν και έχουν νέα σχετικά στοιχεία.

Ειδικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, υπάρχουν στην αγορά ουκ ολίγα προϊόντα που υπόσχονται πως θα απομακρύνουν σχεδόν όλα τα μικρόβια από το χώρο μας. Τα αγοράζουμε, τα χρησιμοποιούμε και αισθανόμαστε μια κάποια ασφάλεια για ένα διάστημα, γιατί υποθέτω πως αντιλαμβάνεστε ότι αν έχετε ανοιχτές τις μπαλκονόπορτες ή περπατάτε με παπούτσια στο χώρο, τα μικρόβια είναι πάντα κοντά σας. Επιστήμονες του Macquarie University προτείνουν να αναθεωρήσουμε τους τρόπους που έχουμε επιστρατεύσει για την απολύμανση του σπιτιού μας. Παράλληλα, συστήνουν στις αρχές να επανεξετάσουν όσον αφορά τα υπερμικρόβια, τα οποία μπορούν να στοιχίσουν ζωές στα νοσοκομεία.

Να διευκρινίσουμε δυο πράγματα, πριν συνεχίσουμε.

• Παθογόνο είναι ένας οργανισμός που προκαλεί ασθένεια στον ξενιστή του.
• Υπερμικρόβιο είναι ένα παθογόνο μικρόβιο το οποίο είναι ανθεκτικό στα περισσότερα αντιμικροβιακά.

Τώρα καταλαβαίνετε τη σημασία της έκκλησης των ερευνητών. Διαπίστωσαν πως κάτι έχει γίνει πολύ λάθος. Στη δημοσίευση της έρευνας, που έγινε στο Nature Microbiology, αναφέρεται πως όσα αφήνουν πίσω τα απορρυπαντικά, τα λευκαντικά και τα αντιμικροβιακά δεν σκοτώνουν τα υπερβακτηρίδια (λόγος για τον οποίον δημιουργήθηκαν), αλλά υπάρχει αλληλεπίδραση.

Η επικεφαλής της εργασίας, Dr Liping Li, του ARC Center of Excellence in Synthetic Biology, εξήγησε πως «ένας από τους κύριους στόχους στη μάχη μεταξύ ανθρώπων και υπερμικροβίων είναι η πρόληψη της εξάπλωσης των μολυσματικών υπερμικροβίων. Βασικός παράγοντας είναι τα βιοκτόνα, τα οποία στηρίζουν τις πρακτικές απολύμανσης στα νοσοκομεία καθώς και την προσωπική υγιεινή σε κοινότητες και νοικοκυριά. Ωστόσο, έχουμε περιορισμένες γνώσεις για το πώς τα βιοκτόνα σκοτώνουν τα υπερμικρόβια και εάν οι τρόποι που τα χρησιμοποιούμε είναι κατάλληλοι για τον έλεγχο των λοιμώξεων».

iStock

Η μελέτη αυτή είναι η πρώτη που εξετάζει συστηματικά τις επιπτώσεις των βιοκτόνων σε χαμηλές συγκεντρώσεις. «Παρέχει νέα γενετικά στοιχεία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα βιοκτόνα αλληλεπιδρούν με την κυτταρική επιφάνεια του υπερμικροβίου και “καταστρέφει” τις πολιτικές απολύμανσης των νοσοκομείων».

Πώς «γεννιούνται» τα υπερμικρόβια

Τα υπερμικρόβια μπορούν να προκύψουν από μικρόβια που είναι ευαίσθητα στα φάρμακα και πάντα εξελίσσονται, ώστε να προσαρμόζονται σε ό,τι μας συνταγογραφούν για τη θεραπεία των λοιμώξεων που μας προκαλούν.

Όταν οι συνταγές αντιβιοτικών είναι περιττές ή ανακριβείς, τα ευαίσθητα στα φάρμακα μικρόβια μπορεί να εξελιχθούν σε υπερβακτήρια. Το ανθεκτικό σε πολλά φάρμακα Acinetobacter baumannii βρίσκεται στη λίστα των «most wanted» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

iStock

Η μάχη που γίνεται για να νικηθεί βρίσκεται σε εξέλιξη. Ανήκει στα πιο τρομακτικά ανθρώπινα παθογόνα και απειλεί ιδιαίτερα τους ασθενείς με ανοσοκαταστολή σε μονάδες εντατικής θεραπείας νοσοκομείων.

Και γιατί δεν εξοντώνονται;

Η Dr. Li λέει πως δεν είναι ακόμα ξεκάθαρος ο λόγος που τα υπερμικρόβια αντιστέκονται στα βιοκτόνα του νοσοκομείου. Στη θεωρία, αυτά περιέχουν αρκετά υψηλές συγκεντρώσεις βιοκτόνων. Άρα θα έπρεπε να είναι αποτελεσματικά.

Με την ομάδα της χρησιμοποίησαν χαμηλή συγκέντρωση και είδαν πως τα 8 στα 10 βιοκτόνα που ελέγχθηκαν μπορούσαν να «απενεργοποιήσουν» μια βακτηριακή κυτταρική μεμβράνη που παίζει κρίσιμο ρόλο στην πορεία των αντιβιοτικών που εισέρχονται στο βακτηριακό κύτταρο.

iStock

«Αυτό μας οδήγησε στην υπόθεση ότι αυτά τα βιοκτόνα στην πραγματικότητα ανταγωνίζονται τα αντιβιοτικά που πρέπει να εισέλθουν στο κύτταρο των υπερμικροβίων, ώστε να φτάσουν τους στόχους τους και να ξεκινήσουν μηχανισμούς θανάτωσης».

Ακολούθησε η υπόθεση ότι η παρουσία υπολειμμάτων αυτών των βιοκτόνων (π.χ. χλωρεξιδίνη, βενζαλκόνιο και CTAB, που απομακρύνονται δύσκολα από το περιβάλλον) θα μπορούσε να προκαλέσει την ανοχή στα αντιβιοτικά και την ανάπτυξη αντιμικροβιακής αντοχής. Στις δοκιμές που έγιναν στο εργαστήριο φάνηκε να συμβαίνει αυτό. Τώρα πρέπει να γίνουν μελέτες και σε πραγματικούς χώρους. «Αν αποδειχθεί πως όντως συμβαίνει αυτό, θα χρειαστεί να επανεξετάσουμε τις τρέχουσες στρατηγικές απολύμανσης» τόνισε η Dr. Li.

Προτού όμως δημιουργηθεί ένας νέος και αποτελεσματικός τρόπος θεραπείας μολυσματικών ασθενειών και να θέσουμε υπό έλεγχο την εξάπλωση μιας ασθένειας, «χρειαζόμαστε περισσότερες μοριακές γνώσεις σχετικά με τους μηχανισμούς του τρόπου με τον οποίο τα αντιμικροβιακά σκοτώνουν τα υπερμικρόβια. Αυτή η γνώση είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων που μπορούν να θεραπεύσουν λοιμώξεις και να επιβραδύνουν –ή, ελπίζουμε, να παρακάμψουν– την εξέλιξη της μικροβιακής αντοχής».