Η ΝΕΑ ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΕΙΝΑΙ ΜΥΚΗΤΑΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΤΡΩΕΙ ΑΠΟ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΞΩ

Ένας μύκητας που ήδη σκοτώνει 1,7 εκατομμύρια ανθρώπους τον χρόνο απειλεί να εξαπλωθεί ραγδαία στην Ευρώπη λόγω της κλιματικής κρίσης. Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Οι θερμοκρασίες στον πλανήτη έχουν ήδη φτάσει στα επίπεδα που οι ερευνητές προέβλεπαν περίπου για το 2050 και η κλιματική αλλαγή έχει δώσει για τα καλά τη σκυτάλη στην κλιματική κρίση, η οποία απειλεί ποικιλοτρόπως κάθε μορφή ζωής. Τώρα, μια νέα έρευνα αποκαλύπτει έναν επιπλέον επικίνδυνο παράγοντα. Πρόκειται για θανατηφόρο μύκητα που μπορεί να μας φάει από μέσα. Ήδη σκοτώνει 1,7 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο (συνολικά οι λοιμώξεις από μύκητες ευθύνονται ετησίως για 2.500.000 θανάτους), ενώ αναμένεται να σαρώσει την Ευρώπη με ανησυχητικό ρυθμό.

Είναι ο Aσπέργιλλος (Aspergillus), που ανήκει στην ομάδα των ασκομυκήτων και συναντάται σε οργανικά απόβλητα (σκόνη, κοπριά, τροφές, καρυκεύματα και φυτά). Ευθύνεται κυρίως για κρίσεις αλλεργίας, προκαλώντας συμπτώματα όπως είναι ο βήχας και η δύσπνοια.

Αναπτύσσεται καλύτερα στους 37 βαθμούς Κελσίου και τα μικρά σπόρια του (2-3 μm) εισπνέονται και εναποτίθενται στους πνεύμονες, προκαλώντας ποικιλία κλινικών συνδρόμων. Είναι ανθεκτικός στα αντιμυκητιακά φάρμακα, ενώ η πνευμονική ασπεργίλλωση είναι επικίνδυνη για άτομα με προϋπάρχουσες παθήσεις, όπως είναι το άσθμα και η κυστική ίνωση.

O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε εκδώσει για πρώτη φορά οδηγίες για τον Ασπέργιλλο το 2022. Τότε όμως δεν αφορούσε ιδιαίτερα την Ευρώπη, γεγονός που άλλαξε η κλιματική κρίση. Πλέον, επιστήμονες προειδοποιούν πως βρίσκεται στα πρόθυρα να επηρεάσει πολλά ευρωπαϊκά έθνη φέτος.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Πώς αναπτύσσεται ο συγκεκριμένος μύκητας

Όπως αρκετοί άλλοι μύκητες, ο Ασπέργιλλος αναπτύσσεται με τη μορφή μικρού νήματος στο έδαφος, πριν απελευθερώσει μεγάλη ποσότητα μικροσκοπικών σποριών που εξαπλώνονται περαιτέρω μέσω του αέρα. Τα εισπνέουμε επί καθημερινής βάσης, αλλά οι περισσότεροι δεν το καταλαβαίνουμε γιατί έχουμε ανοσοποιητικό σύστημα που είναι ικανό να τα απωθήσει. Για όσους δεν ισχύει αυτό, προκύπτει κίνδυνος, με τον μύκητα να αρχίζει να αναπτύσσεται και να μας «τρώει» από μέσα προς τα έξω.

Το ποσοστό θνησιμότητας είναι από 20 έως 40% και ένα από τα μειονεκτήματα για εμάς είναι η δύσκολη διάγνωσή του, καθώς τα συμπτώματα είναι κοινά με πολλές άλλες ασθένειες.

Τι ανακάλυψαν οι επιστήμονες

Ο Norman van Rhijn, ερευνητής του Wellcome Trust του University of Manchester και συν-συγγραφέας της μελέτης (που εκτίμησε την εμβέλεια του μύκητα εφόσον συνεχίσουμε να καίμε ορυκτά καύσιμα και δημιούργησε χάρτες επέκτασης του είδους), εξήγησε ότι «έχουμε ήδη δει την εξάπλωση του μύκητα Candida auris λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, αλλά μέχρι τώρα είχαμε λίγες πληροφορίες για το πώς άλλοι μύκητες μπορεί να αντιδράσουν σε αυτή την αλλαγή στο περιβάλλον. Οι μύκητες είναι σχετικά λιγότερο ερευνημένοι σε σύγκριση με τους ιούς και τα παράσιτα, αλλά τα ευρήματά μας δείχνουν ότι τα μυκητιακά παθογόνα πιθανότατα θα επηρεάσουν τις περισσότερες περιοχές του κόσμου στο μέλλον. Η ευαισθητοποίηση και η ανάπτυξη αποτελεσματικών παρεμβάσεων για τα μυκητιακά παθογόνα θα είναι απαραίτητες για τον μετριασμό των συνεπειών».

Ο ειδικός επισήμανε ότι οι αλλαγές στο περιβάλλον τα επόμενα 50 χρόνια αναμένεται να επηρεάσουν δραστικά τις ασθένειες που πλήττουν τους πληθυσμούς.

ΟΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ Ο ΜΥΚΗΤΑΣ ΘΑ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ ΑΠΟ ΕΚΕΙΝΕΣ ΟΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΜΟΛΥΝΣΗ.

• Το κλίμα στην Ευρώπη έχει γίνει ευνοϊκό για τον Aspergillus flavus, που μπορεί να αυξηθεί στην ήπειρό μας κατά περίπου 16%, θέτοντας 1 εκατομμύριο περισσότερους ανθρώπους σε κίνδυνο μόλυνσης.
• Οι προβλέψεις δείχνουν επίσης ότι η εξάπλωση του Aspergillus fumigatus θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 77,5% και ενδεχομένως να εκθέσει 9 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη.

Την ίδια ώρα, η ζέστη στην Αφρική θα αυξηθεί τόσο, ώστε δεν θα μπορεί να επιβιώσει ο μύκητας – που έως τώρα θριαμβεύει εκεί.

Τα συμπτώματα της ασπεργίλλωσης περιλαμβάνουν δύσπνοια, βήχα που μπορεί να παράγει αίμα ή βλέννα, συριγμό, πυρετό, ακούσια επεισόδια απώλειας βάρους και επίμονη κόπωση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, όσοι έχουν πνευμονικές επιπλοκές μπορεί να παρατηρήσουν επιδεινωμένα συμπτώματα, κάτι που αποτελεί ένδειξη για να ζητήσουν καθοδήγηση από γενικό ιατρό.

Η καθηγήτρια Adilia Warris, αυθεντία στις μυκητιασικές ασθένειες και συν-διευθύντρια του Κέντρου Ιατρικής Μυκητολογίας MRC του Πανεπιστημίου Exeter, σχολίασε: «Οι μυκητιασικές λοιμώξεις είναι πολύ σοβαρές, αλλά νομίζω ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους δεν βρίσκονται στο προσκήνιο του μυαλού των ανθρώπων είναι ότι συχνά εμφανίζονται ως επιπρόσθετη επιπλοκή μιας άλλης ασθένειας».

Τόνισε περαιτέρω: «Όλοι γνωρίζουν πόσο φρικτός είναι ο καρκίνος, αλλά αυτό που συχνά δεν συνειδητοποιούν οι άνθρωποι είναι ότι οι ασθενείς με καρκίνο διατρέχουν επίσης πολύ υψηλό κίνδυνο εμφάνισης μυκητιασικών λοιμώξεων, που αποτελούν σημαντικό παράγοντα σε πολλούς θανάτους από καρκίνο».

Περιγράφοντας λεπτομερώς τον μηχανισμό της μόλυνσης, ανέφερε: «Απελευθερώνει μικροσκοπικά σπόρια στον αέρα, τα οποία εισπνέουμε. Εάν ο πνεύμονας έχει ήδη υποστεί βλάβη, κάποιος είναι ήδη άρρωστος ή το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πολύ αδύναμο, τα σπόρια μπορεί να αναπτυχθούν σε ένα είδος νήματος. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μόλυνση με φλεγμονή και να πάθετε πολύ άσχημη πνευμονία».

Για να χαρτογραφήσουν την πιθανή εξάπλωση του Ασπέργιλλου στο μέλλον, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν διάφορες προσομοιώσεις και προβλέψεις. Στο πλαίσιο της μελέτης, διαπίστωσαν ότι συγκεκριμένα είδη του μύκητα θα φτάσουν σε νέες περιοχές στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Κίνα και τη Ρωσία.

Ορισμένα είδη του μύκητα ενδέχεται να μολύνουν καλλιέργειες τροφίμων, αποτελώντας απειλή για την επισιτιστική ασφάλεια.