ΟΙ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ ΙΣΩΣ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΡΜΑ

Οι τροφικές αλλεργίες αυξάνονται σε όλο τον κόσμο· τι νέο ανακαλύπτουν οι επιστήμονες για τις αιτίες τους;

Οι άνθρωποι ενδέχεται να είναι αλλεργικοί σε μια τεράστια λίστα –και ποικιλία– πραγμάτων, από το τσίμπημα μιας μέλισσας και το συστατικό ενός φαρμάκου έως τον άνηθο. Επίσης, δεν υπάρχει σταθερά. Επειδή έως την ηλικία των 30 δεν έχουμε αλλεργία σε κάποιο τρόφιμο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα εμφανίσουμε ποτέ.

Στην καλύτερη περίπτωση, καταλαβαίνουμε ότι εμφανίζουμε κάποια αλλεργία με ένα πρήξιμο. Αν είναι κάτι πιο σοβαρό, κλείνει ο λαιμός, δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε και μας πιάνει φαγούρα. Άλλοι νιώθουν ναυτία ή κάνουν εμετό.

Σε podcast υγείας του NPR, η Δρ Waheed Samady, διευθύντρια Κλινικής Έρευνας στο Κέντρο Έρευνας Τροφικών Αλλεργιών και Άσθματος του Northwestern University, εξήγησε ότι «το φάσμα των εμπειριών είναι ευρύ, ωστόσο όσοι έχουν ακραίες αντιδράσεις τις περιγράφουν σαν να πήρε τον έλεγχο το σώμα τους».

iStock

Το είδος των αλλεργιών που έχει ραγδαία αύξηση εδώ και χρόνια είναι οι τροφικές. «Πρόκειται για επιδημία, γιατί έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τις τελευταίες δεκαετίες. Πριν το ’90, στις ΗΠΑ το ποσοστό των παιδιών με αλλεργία ήταν κάτω του 3%. Τώρα, είναι κάτι που έχουν 1 στα 13 παιδιά». Ανάλογες είναι οι εξελίξεις σε Δυτική Ευρώπη και Αυστραλία. Ξέρουν οι επαγγελματίες υγείας ποιος είναι ο λόγος;

«Υπάρχουν πολλές θεωρίες. Κάποιες υποστηρίζονται από επιστημονικά δεδομένα, ενώ διαρκώς προκύπτουν νέες εικασίες. Σε αυτή τη φάση, προσπαθούμε να ενώσουμε τα πάντα και να δούμε τι συμβαίνει».

ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΚΤΗΡΙΑ ΣΤΑ ΕΝΤΕΡΑ ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΠΙΟ ΚΥΡΙΑΡΧΑ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 30 Ή 40 ΧΡΟΝΙΑ. ΟΛΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝ ΜΕ ΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΩΘΟΥΝ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΟΔΟ.

Μια θεωρία θέλει «να απορροφούμε το φαγητό μέσω του δέρματος μας πριν το φάμε και σε εκείνο ακριβώς το σημείο, το σώμα μας αποφασίζει αν πρόκειται για κάτι στο οποίο πρέπει να επιτεθεί».

Τι μας συμβαίνει σε μια αλλεργική αντίδραση

Για να κατανοήσουμε τι είναι μια αλλεργική αντίδραση, και ιδιαίτερα στα τρόφιμα, είναι χρήσιμο να δούμε τι συμβαίνει στον οργανισμό μας σε βιολογικό επίπεδο. Η Δρ Samady εξήγησε ότι το φαγητό πηγαίνει στο στομάχι και από εκεί στο έντερο, όπου διασπάται στις βασικές πρωτεΐνες. Μετά, απορροφάται από το έντερο.

Κατά μήκος του εντερικού βλεννογόνου, υπάρχουν άπειρα ανοσοκύτταρα. Ένα από αυτά τα ανοσοκύτταρα αναγνωρίζει κάποια από αυτές τις τροφές, επειδή έχει προγραμματιστεί προηγουμένως να τη χαρακτηρίζει ως κάτι κακό, και ενεργοποιεί τα ανάλογα σήματα. Τα ονομάζουμε κυτοκίνες. Πρόκειται για χημικές ουσίες που διατρέχουν το σώμα και ειδοποιούν ότι υπάρχει εισβολέας. Επίσης, αναγκάζουν το σώμα να διώξει τον εισβολέα, αρχίζοντας μια «μάχη» εναντίον του. Για παράδειγμα, εκκρίνεται ισταμίνη, μια χημική ουσία που παράγεται στον οργανισμό και δρα ως νευροδιαβιβαστής και μεσολαβητής σε αλλεργικές αντιδράσεις, προκαλώντας φαγούρα.

Τα αντισταμινικά είναι μια λύση για τα ήπια συμπτώματα. Στα σοβαρά (εμετός, δύσπνοια, πρήξιμο της γλώσσας) χρειάζονται και άλλα μέτρα. «Για παράδειγμα, η επινεφρίνη, που ουσιαστικά είναι αδρεναλίνη. Ανοίγει τους αεραγωγούς και αυξάνει την αρτηριακή πίεση, συστέλλοντας τα αιμοφόρα αγγεία».

Το άλλο ενδιαφέρον σχετικά με την επινεφρίνη, επισημαίνει η ειδικός, «είναι ότι προσκολλάται σε ορισμένα ανοσοκύτταρα και σταματά την εξέλιξη μιας αλλεργικής αντίδρασης. Βέβαια, ο τρόπος με τον οποίο χορηγείται η επινεφρίνη είναι μέσω ένεσης και αυτό φαίνεται να αποτελεί εμπόδιο για ορισμένα άτομα που έχουν τροφικές αλλεργίες. Πάντως, όταν έχετε μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση, τίποτα δεν μπορεί να βοηθήσει όσο η επινεφρίνη».

iStock

Το έκζεμα στα παιδιά προδίδει ευαισθησία σε τροφικές αλλεργίες

Η δεύτερη ερώτηση προς την ειδικό αφορούσε τα παιδιά. Κάποια έχουν πολύ μεγάλο κίνδυνο να αναπτύξουν τροφική αλλεργία. Ισχύει ότι ένα από τα πρώτα συμπτώματα είναι το έκζεμα και ότι όσο νωρίτερα εμφανίζεται ή όσο πιο σοβαρό είναι, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος;

«Υπάρχουν λόγοι που έχει αναπτυχθεί αυτή η θεωρία. Για αρχή, γνωρίζουμε πως το έκζεμα είναι από μόνο του αλλεργική διαταραχή. Όταν λοιπόν αρχίζει μια αλλεργική διαταραχή πολύ νωρίς στη ζωή μας, φαίνεται πως το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει μια κάποια ανισορροπία. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν πόσο διαφορετική είναι η χλωρίδα του εντέρου των παιδιών με έκζεμα κι εκείνων που δεν έχουν».

iStock

Η ειδικός εξηγεί ότι έχει φανεί από μελέτες ότι τα βακτήρια που ζουν στα έντερά μας έχουν αλλάξει δραματικά τα τελευταία 30 ή 40 χρόνια, λόγω του τι τρώμε και σε τι εκτιθέμεθα. Ορισμένα είδη έχουν γίνει πιο κυρίαρχα. «Όλα επικοινωνούν με το ανοσοποιητικό μας σύστημα και μπορεί να ωθούν τα πράγματα προς μια αλλεργική οδό».

Σε αυτό το σημείο, η Δρ Samady έβαλε στην εξίσωση τη θεωρία που αναφέραμε νωρίτερα: της απορρόφησης του φαγητού μέσω του δέρματος («όργανο που παίζει ζωτικό ρόλο στην προστασία μας»), πριν το φάμε.

«Κατόπιν μελετών, πιστεύουμε ακράδαντα ότι αν έχετε διαταραγμένο δερματικό φραγμό, σωματίδια τροφών εισέρχονται μέσω του δέρματος. Αν δηλαδή τρώτε φυστικοβούτυρο, έχετε ίχνη φιστικιού στη σκόνη του σπιτιού σας, που μπορεί να διαπεράσει τον πληγωμένο δερματικό φραγμό. Όταν συμβαίνει αυτό, όλα τα ανοσοκύτταρα που ζουν στο δέρμα μας καταπολεμούν τον όποιο εισβολέα. Αν λαμβάνουν πολλές πρωτεΐνες από τις τροφές, μπορεί να τις χαρακτηρίσουν ως κάτι κακό, ως κάτι που το σώμα πρέπει να καταπολεμήσει. Αυτό σημαίνει ότι την επόμενη φορά που θα εκτεθείτε στο ίδιο συστατικό θα έχετε μια αντίδραση».

iStock

Σε ό,τι αφορά τον λόγο που τα φιστίκια βρίσκονται στο επίκεντρο πολλών αλλεργικών αντιδράσεων σε όλο τον πλανήτη, η ίδια είπε ότι μελέτες εξέτασαν τον τρόπο επεξεργασίας τους: «Πιστεύουμε ότι η διαδικασία ψησίματος καθιστά τις πρωτεΐνες στα φιστίκια περισσότερο αλλεργιογόνες, σε αντίθεση με τα βρασμένα φιστίκια».

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΑΠΛΩΣ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΣΕ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΙΣΤΑΜΙΝΗΣ. ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΔΗΛΑΔΗ ΓΙΑ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ.

Δεν είναι όλα όσα νομίζουμε τροφικές αλλεργίες

Υπάρχουν φορές που κάτι που τρώμε μας προκαλεί πρήξιμο ή μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα, οπότε υποθέτουμε από μόνοι μας ότι πρόκειται για τροφική αλλεργία. Το επόμενο βήμα είναι να αποκλείσουμε μια ομάδα τροφίμων, για να είμαστε σίγουροι.

Η Δρ Samady πρότεινε να κάνουμε κάτι άλλο: «Θα πρέπει πραγματικά να προσπαθήσετε να βρείτε έναν πάροχο υγειονομικής περίθαλψης που θα σας βοηθήσει να κάνετε εξετάσεις και, τουλάχιστον, να είναι σε θέση να ακούσει ποια είναι τα συμπτώματά σας. Μερικές φορές δεν χρειάζεστε καν εξετάσεις. Μπορείτε να πείτε σε κάποιον ποια είναι τα συμπτώματά σας και να σας πουν ότι δεν συνάδουν με κάποια από αυτές τις άμεσες αντιδράσεις. Ή υπάρχουν επίσης ορισμένα τρόφιμα που μπορούν απλώς να οδηγήσουν σε απελευθέρωση ισταμίνης. Δεν πρόκειται δηλαδή για τροφική αλλεργία».

Η ειδικός επισημαίνει ότι υπάρχουν άτομα που έχουν αλλεργίες σε άλλους παράγοντες, όπως η γύρη. Όταν αυτή βρίσκεται στα τρόφιμα, επίσης προκαλούνται μικρές αντιδράσεις.

«Γενικά, υπάρχουν πολλά διαφορετικά πράγματα που πιθανώς να σας απαλλάξουν από την ιδέα ότι έχετε μία από τις σοβαρές άμεσες αντιδράσεις», καταλήγει. «Μπορείτε να γνωρίζετε τι ισχύει και τι όχι».