ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΦΑΣΙΑ ΠΟΥ ΒΓΑΖΕΙ ΕΚΤΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΝ BRUCE WILLIS

Η αφασία αναγκάζει τον Bruce Willis να αποσυρθεί από την ενεργό δράση, μαθαίνοντάς μας τι σημαίνει η συγκεκριμένη διαταραχή για κάποιον που έκανε καριέρα ως «Πολύ σκληρός για να πεθάνει».

H πρωτότοκη κόρη του 67χρονου Bruce Willis, Rumer, ήταν αυτή που ανακοίνωσε πως ο σούπερ σταρ των 80s και των 90s –ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, μετείχε σε τουλάχιστον μία δουλειά τον χρόνο από το 1987 έως και φέτος– αποσύρεται από την ενεργό δράση. Ο λόγος είναι υγείας: ο άνθρωπος που έχει σώσει ουκ ολίγες φορές τον πλανήτη Γη, έχει αφασία.

Tι είναι η αφασία; Πρόκειται για μια διαταραχή με πληθώρα συμπτωμάτων, που καθιστούν από δύσκολη έως αδύνατη την έκφραση ή την κατανόηση της γλώσσας. Προκαλείται από βλάβη στα μέρη του εγκεφάλου που ευθύνονται για τις γλωσσικές λειτουργίες – και συνήθως είναι στην αριστερή πλευρά. Υπάρχουν διάφοροι τύποι, που διακρίνονται από την περιοχή του εγκεφάλου η οποία έχει υποστεί βλάβη και τα συμπτώματα.

Κάποιοι έχουν εκφραστική αφασία ή Broca. Εμφανίζεται βλάβη στο αριστερό τμήμα του νωτιαίου μυελού και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να επηρεαστούν και οι κινήσεις (να εμφανιστεί αδυναμία ή παράλυση στη δεξιά πλευρά του σώματος). Οι ασθενείς δυσκολεύονται να μιλήσουν με ολοκληρωμένες προτάσεις ή δυσκολεύονται να θυμηθούν λέξεις ή αντικείμενα, και κάνουν παύσεις στη μέση των προτάσεων.

Ο δεύτερος τύπος αφασίας είναι η δεκτική ή Wernicke. Αφορά βλάβη στην περιοχή του εγκεφάλου που ορίζει τα της γλώσσας. Οι ασθενείς βιώνουν σύγχυση όταν μιλούν με άλλους, κάνουν μακριές και μπερδεμένες προτάσεις (με κατασκευασμένες λέξεις) και δεν κατανοούν τι λένε οι συνομιλητές τους.

Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που βιώνουν και τους δύο τύπους. Η συνολική αφασία έχει να κάνει με σοβαρές εξασθενήσεις και στις τέσσερις κύριες γλωσσικές μορφές (ομιλία, κατανόηση, ανάγνωση, γραφή), σε βαθμό που το άτομο να μην μπορεί να επικοινωνήσει.

Πώς προκύπτει η βλάβη που ευθύνεται για την αφασία;

Από νευρολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο. Στο Νο1 της λίστας είναι τα εγκεφαλικά επεισόδια. Μπορεί να προκληθεί και από νευροεκφυλιστικές καταστάσεις (άνοια, Αλτσχάιμερ), ενώ στους πιθανούς παράγοντες υπάρχουν εγκεφαλικοί τραυματισμοί, που προκύπτουν από χτυπήματα, όγκους, πυροβολισμούς ή λοιμώξεις. Η οικογένεια του Willis δεν ανέφερε τον λόγο.

Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια;

Συνήθως η αφασία εμφανίζεται σε ανθρώπους από 65 χρόνων και πάνω. Αυτό δεν αποκλείει τα άλλα ηλικιακά γκρουπ. Κάποιοι –ειδικά έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο– την εμφανίζουν ξαφνικά. Άλλοι την αναπτύσσουν σταδιακά, ώσπου δεν μπορούν να εκφραστούν. Οι ασθενείς ενδέχεται να διαπιστώσουν πως υπάρχει εξασθένηση και στην ικανότητα ανάγνωσης και γραφής.

Τονίζεται πως όλοι μπορεί να ξεχνάμε μια λέξη ή να «χάνουμε» την προσοχή μας. Όταν, όμως, συμβαίνει στο βαθμό που γίνεται δύσκολη η καθημερινότητα μας, καλό είναι να επισκεφθούμε γιατρό.

Ποια είναι η σχετική διαγνωστική εξέταση;

Οι γιατροί υποβάλουν τον ασθενή σε διαδικασία συζήτησης, ενώ δίνουν εντολές που εκείνος πρέπει να ακολουθήσει. Ανάλογα με την ανταπόκριση, κρίνουν. Αν υπάρχει τραυματισμός, ζητούν μαγνητική τομογραφία ή ακτινογραφία.

Υπάρχει θεραπεία;

Όχι – στην παρούσα φάση ερευνώνται κάποια φάρμακα. Υπάρχουν όμως τρόποι να βοηθηθούν οι ασθενείς. Εφόσον η ζημιά δεν είναι σοβαρή, ο ασθενής μπορεί να επανακτήσει τις γλωσσικές ικανότητες – διαδικασία που είναι αργή και ελάχιστοι φτάνουν στο 100% της επιστροφής. Βοηθά η λογοθεραπεία, όπως διδάσκονται άλλοι τρόποι επικοινωνίας.

Η National Aphasia Association των ΗΠΑ συνιστά δύο μεθόδους φροντίδας:

• Η μία έχει να κάνει με βλάβες που αφορούν αξιολόγηση και θέτουν μετά ως στόχο τον έλεγχο συγκεκριμένων δεξιοτήτων ανάγνωσης, γραφής και ομιλίας (π.χ. συμπλήρωση κενού σε πρόταση και εκπαίδευση ώστε να θυμούνται συνώνυμα και αντώνυμα).
• Η άλλη μέθοδος βασίζεται στην επικοινωνία και επικεντρώνεται στην αποκατάσταση της δεξιότητας της ομιλίας και των γνώσεων που χρησιμοποιούν οι ασθενείς, ώστε να παίρνουν μέρος σε καθημερινές δραστηριότητες. Το σύστημα περιλαμβάνει και role playing, π.χ. παραγγελία καφέ ή συμμετοχή σε video call.