ΒΡΕΘΗΚΕ ΦΑΡΜΑΚΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΟΒΑΡΟΥΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΥΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Τους σοβαρούς τραυματισμούς που καταστρέφουν τον νωτιαίο μυελό και οδηγούν σε αναπηρία υπόσχεται να αντιστρέψει ένα νέο φάρμακο από τη Βραζιλία. Η πειραματική θεραπεία βασίζεται σε πρωτεΐνη που εξάγεται από τον πλακούντα και αποκαθιστά την επικοινωνία των κινητικών νευρώνων.

Ο Βραζιλιάνος Bruno Drummond de Freitas υπέστη τροχαίο ατύχημα το 2018 που του προκάλεσε σοβαρό τραυματισμό στον αυχένα, καταστρέφοντας σημαντικό μέρος του νωτιαίου μυελού του. «Ξύπνησα μετά την επέμβαση χωρίς να θυμάμαι τίποτα και δεν μπορούσα να κουνηθώ. Μπορούσα να κουνήσω το χέρι μου, αλλά τα δάχτυλα, τα πόδια, το ισχίο, η κοιλιά μου, έμεναν παγερά ακίνητα», διηγείται σε κάποιο από τα τοπικά κανάλια.

Πριν ξυπνήσει, όμως, και ανακαλύψει ότι ήταν τετραπληγικός, υποβλήθηκε σε μία ακόμη επέμβαση. Με τη συγκατάθεση της οικογένειάς του, έγινε ο πρώτος ασθενής σε μια ακαδημαϊκή, κλινική μελέτη που εγκρίθηκε από τις αρμόδιες επιτροπές δεοντολογίας της χώρας του. Δύο εβδομάδες μετά το ατύχημα, μπορούσε να κουνήσει το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού του. «Τη στιγμή που κούνησα το δάχτυλο του ποδιού μου, σκέφτηκα: Σιγά το πράγμα, τι θα μπορέσω κάνω με το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού μου;» θυμάται.

Αυτό που ο Bruno δεν ήξερε ακόμα ήταν ότι αυτή η ελάχιστη κίνηση, η τόσο ασήμαντη γι' αυτόν, ήταν το πρώτο σημαντικό αποτέλεσμα μιας έρευνας που ξεκίνησε το 1999 στα εργαστήρια του Ινστιτούτου Βιοϊατρικών Επιστημών στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο. Επικεφαλής της μελέτης ήταν η Βραζιλιάνα ερευνήτρια και καθηγήτρια Tatiana Coelho de Sampaio.

Ο μηχανισμός της κίνησης μέσω της σπονδυλικής στήλης

«Για να κινήσουμε το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού μας, χρειαζόμαστε μόνο δύο νευρώνες. Ο ένας βρίσκεται στον εγκέφαλο και επικοινωνεί με τον δεύτερο νευρώνα του νωτιαίου μυελού, ο οποίος βρίσκεται μέσα στη σπονδυλική στήλη.

iStock

»Στη συνέχεια, ο δεύτερος νευρώνας φεύγει από τη σπονδυλική στήλη και πηγαίνει στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού για να μεταφέρει το μήνυμα της κίνησης. Αυτό που συμβαίνει σε έναν τραυματισμό είναι ότι διακόπτεται η επικοινωνία μεταξύ αυτών των δύο νευρώνων. Εμείς ανακαλύψαμε έναν τρόπο να αποκαταστήσουμε αυτή τη σύνδεση», εξήγησε η ίδια.

Πώς συνέβη αυτό; Παρατηρώντας τη λαμινίνη, μια πρωτεΐνη στο ανθρώπινο σώμα που σχηματίζει ένα μεγάλο πλέγμα και οδηγεί την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των νευρώνων στο εμβρυϊκό στάδιο της ζωής.

Μεγαλώνοντας, αυτό συμβαίνει πιο σπάνια στο ανθρώπινο σώμα. Οι βιολόγοι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ήταν δυνατό να αναδημιουργηθεί στο εργαστήριο αυτό το μεγάλο πλέγμα, που ονομάζεται πολυλαμινίνη, εξάγοντας πρωτεΐνες από τον πλακούντα.

«ΚΑΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΕΤΥΧΕΙ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΝΑ ΔΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ».

Το νέο φάρμακο λέγεται πολυλαμινίνη και κάνει... θαύματα

Ερευνητές, γιατροί, φυσιοθεραπευτές και φοιτητές από το UFRJ συμμετείχαν στη μελέτη, που χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Κρατικής Υποστήριξης Έρευνας του Ρίο ντε Τζανέιρο. Διαπίστωσαν ότι όταν επανεισάγεται στο σώμα, η πολυλαμινίνη μπορεί να βοηθήσει μέρος του νευρώνα να διανοίξει μια νέα διαδρομή στο σημείο του τραυματισμού στον επόμενο νευρώνα, δημιουργώντας την ηλεκτρική ώθηση που είναι απαραίτητη για την εκτέλεση μιας κίνησης.

iStock

Ο νευροχειρουργός Marco Aurélio de Lima, με πάνω από 30 χρόνια εμπειρίας στη χειρουργική της σπονδυλικής στήλης, συμμετείχε σε μελέτες που ξεκίνησαν πριν από 7 χρόνια σε 8 ασθενείς με κακώσεις του νωτιαίου μυελού. Κάθε ασθενής έλαβε 1 μόνο ένεση πολυλαμινίνης απευθείας στην τραυματισμένη περιοχή, εντός 72 ωρών από το ατύχημα. «Καμία μελέτη στον κόσμο δεν έχει πετύχει κάτι τέτοιο μέχρι τώρα. Δεν υπάρχουν φάρμακα που να δρουν στην αναγέννηση του νωτιαίου μυελού», είπε.

Ποια είναι τα αποτελέσματα μέχρι τώρα;

Δύο ασθενείς δεν επέζησαν από τα τραύματα που προκλήθηκαν από τα ατυχήματα. Οι υπόλοιποι έξι είχαν σε διάφορους βαθμούς κινητική αποκατάσταση. Μία νεαρή γυναίκα μπορεί να σηκώσει τα πόδια της και να κάνει πετάλι. Κάποιος άλλος ανέκτησε την κινητικότητα στα χέρια και τον κορμό. Μία άλλη γυναίκα ανέκτησε τον έλεγχο του σώματός της, μπορεί να χειριστεί το αναπηρικό της καροτσάκι και να εκτελέσει ασκήσεις με τα χέρια.

Το 2021, μια βραζιλιάνικη φαρμακευτική εταιρεία μετέτρεψε το πείραμα της πολυλαμινίνης σε φάρμακο που δοκιμάστηκε σε 6 σκύλους με παλιότερους τραυματισμούς. Τέσσερις από αυτούς ανέκτησαν πλήρως την κίνησή τους και η μελέτη δημοσιεύτηκε σε επιστημονικό περιοδικό.

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το φάρμακο για τους τραυματισμούς της σπονδυλικής στήλης;

Η καταχώριση διπλώματος ευρεσιτεχνίας για την ένωση πολυλαμινίνης διήρκεσε 18 χρόνια. Η φαρμακευτική εταιρεία παρουσίασε τα αποτελέσματα των μελετών τον Σεπτέμβριο του 2025 στο Σάο Πάολο. Οι νέες κλινικές δοκιμές με το φάρμακο σε ανθρώπους εξαρτώνται από την έγκριση του Βραζιλιάνικου Οργανισμού Φαρμάκων, η οποία αναμένει πρόσθετες πληροφορίες για λόγους ασφαλείας.

iStock

Φυσικά, όλο αυτό είναι απίστευτα ελπιδοφόρο, αλλά και πολύ καλό για να είναι αληθινό, γι' αυτό οι ειδικοί συστήνουν συγκρατημένη αισιοδοξία μέχρι να αποδειχθεί η ισχύς των αποτελεσμάτων και στα νέα στάδια της μελέτης.

Τελικά, ο Bruno, ο πρώτος ασθενής, δεν έμεινε μόνο στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού. Σήκωσε το ένα πόδι, μετά και τα δύο, χρησιμοποίησε Πι και μπαστούνι, ανέβηκε σκάλες, έτρεξε, πήδηξε. «Μπορώ να κυκλοφορώ κανονικά, φυσικά με ορισμένους περιορισμούς. Όσο το πόδι μου κινείται, νιώθω ανεξάρτητος!» λέει, βαδίζοντας προς τα εργαστήρια του Πανεπιστημίου όπου ξεκίνησαν όλα.