ΓΙΑΤΙ ΣΥΧΝΑ ΠΛΗΓΩΝΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΠΙΟ ΔΙΚΟΥΣ ΜΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ;

Πληγώνουμε τους δικούς μας ανθρώπους ακόμα κι αν είναι άψογοι μαζί μας, κυρίως γιατί αδυνατούμε να σπάσουμε την αλυσίδα.

Καμία σχέση δεν ξεκινά με πικρία και βαριές κουβέντες. Όλα μοιάζουν ειδυλλιακά για μερικές εβδομάδες ή μήνες, μέχρι τη στιγμή που σε μια διαφωνία θα ξεστομίσουμε μια φράση ή θα κάνουμε μια χειρονομία που ίσως εκπλήξει κι εμάς τους ίδιους. Είναι καθοριστική η πρώτη επιθετική στιγμή, γιατί –ανάλογα και με την αντίδραση του άλλου– μπορεί να αποτελέσει το τέλος της σχέσης ή και την αρχή μιας νέας κατάστασης, που παύει να διέπεται από τρυφερότητα και αλληλοσεβασμό, και περιλαμβάνει πλέον σκληρότητα και παραμέληση.

Αν συνηθίζουμε να μην είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, πιθανότατα θα σκεφτούμε ότι κάπου φταίει κι ο άλλος που του φερθήκαμε έτσι – μας προκάλεσε.

Την ξέρουμε, όμως, βαθιά μέσα μας την αλήθεια, υπάρχει ένα βαρύ κουβάρι στην ψυχή μας που δυσκολευόμαστε να ξεμπλέξουμε. Ο σύντροφός μας τιμωρείται όχι επειδή έκανε κάτι λάθος. Τιμωρείται ακριβώς επειδή κάνει τα πράγματα σωστά.

«Τιμωρείται επειδή επέλεξε να μην σε εγκαταλείψει, να μην είναι εξίσου κακός μαζί σου, να μην αναζητήσει άλλο/άλλη σύντροφο, να μην σου φωνάξει, να μη σου επιτεθεί, να μη σε ταπεινώσει. Τιμωρείται επειδή είναι ένας γλυκός άνθρωπος, τον οποίον πληγώνεις και βασανίζεις για την ευγένεια και την πίστη του», γράφει σε σχετικό άρθρο ο σύγχρονος φιλόσοφος και συγγραφέας Αλέν ντε Μποτόν, στην προσπάθειά του να εξηγήσει γιατί φερόμαστε άσχημα στους πιο δικούς μας, τους πιο αγαπημένους μας ανθρώπους.

Οι πληγωμένοι άνθρωποι πληγώνουν τους ανθρώπους

Σε τι έφταιξε, λοιπόν, ένας πραγματικά γεμάτος αγάπη σύντροφος, ώστε να εισπράττει την άσχημη συμπεριφορά του άλλου; Στο γεγονός ότι, εν απόλυτη αγνοία του στις περισσότερες περιπτώσεις, επέλεξε να ερωτευτεί έναν άνθρωπο που υποσυνείδητα δυσανασχετεί με την τόση καλοσύνη, καθώς πολλά χρόνια πριν, όταν ήταν ακόμα παιδί, πληγώθηκε από κάποιον γονιό του.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Οπότε, είναι αυτή ακριβώς η γλυκύτητα του συντρόφου, η καλοσύνη, η αφοσίωση, η απροθυμία του για βία και παραλογισμούς, που δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες ώστε ο άλλοτε πληγωμένος σύντροφος να ανταποκριθεί με δυσαρέσκεια. Αντί δηλαδή να εκτιμήσει τα χαρακτηριστικά αυτά, θα ξυπνήσουν μέσα του οργή, την οποία στην πραγματικότητα οφείλει στον γονιό που τον απογοήτευσε. «Έτσι, η φρικτή συμπεριφορά του γίνεται ένας αλλόκοτος και βαθιά τραγικός φόρος τιμής στην υπέροχη γενναιοδωρία και φροντίδα του άλλου», λέει ο ντε Μποτόν.

Το μοτίβο αυτό δεν παρατηρείται μόνο στις ερωτικές σχέσεις

Η έρευνα αποδεικνύει ότι τέτοιες συμπεριφορές εκδηλώνουν πολλά παιδιά που βρίσκονται σε θετές οικογένειες. Όσο πιο καλή είναι η ανάδοχη οικογένεια, τόσο πιο επιρρεπές φαίνεται να είναι το υιοθετημένο παιδί –ειδικά στην εφηβεία– να γίνει πολύ δύσκολο: να κλέψει από τους θετούς γονείς του, να κάνει καταστροφές στο σπίτι, να ουρλιάζει κατά τη διάρκεια καβγάδων, να τους πει ότι τους μισεί, να φύγει από το σπίτι χτυπώντας την πόρτα πίσω του.

«Τι κάναμε λάθος και γιατί μας αξίζει αυτό;» αναρωτιούνται απελπισμένοι οι θετοί γονείς. Η απάντηση, όσο αλλόκοτο κι αν ακούγεται, είναι: «Απολύτως τίποτα, ακριβώς γι' αυτό το παιδί σας πληγώνει τόσο πολύ. Δέχεστε μια απαίσια συμπεριφορά ακριβώς επειδή δεν είστε απαίσιοι. Εξαναγκάζεστε να νιώσετε όπως ένιωθε αυτό το άλλοτε εγκαταλελειμμένο παιδί, όταν κανείς στο περιβάλλον του δεν νοιάστηκε να το ακούσει. Αναγκάζεστε να ακούτε εσείς τώρα τις κραυγές και τους λυγμούς που κανείς δεν άκουσε όταν έπρεπε. Δημιουργήσατε τις ιδανικές συνθήκες ασφαλείας μέσα στις οποίες το παιδί αυτό μπορεί επιτέλους να εκδηλώσει τον αφόρητο πόνο του.»

ΑΝ ΔΥΣΑΝΑΣΧΕΤΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΣΗ ΚΑΛΟΣΥΝΗ, ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ, ΟΤΑΝ ΗΜΑΣΤΑΝ ΑΚΟΜΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΠΛΗΓΩΘΗΚΑΜΕ ΑΠΟ ΚΑΠΟΙΟΝ ΓΟΝΙΟ ΜΑΣ.

Η αντίστοιχη δυναμική ξετυλίγεται από τον πληγωμένο άνθρωπο και στις ενήλικες ερωτικές του σχέσεις – απλά κάπως πιο λαθραία. Πίσω από κάθε δραματικό ξέσπασμα, πίσω από κάθε μεγάλο καβγά ικανό να χαλάσει τις πιο όμορφες στιγμές, βρίσκεται ένα βουβό, ασυνάρτητο μα πολύ ουσιώδες παράπονο: «Πού ήσουν όταν πραγματικά σε χρειαζόμουν; Γιατί είσαι τόσο καλός/καλή μαζί μου όταν το μόνο που εισπράττω στη ζωή μου είναι σκληρότητα; Πώς θα μπορέσω να διαχειριστώ όλη αυτή την αγάπη ενώ έχω μάθει να μεγαλώνω μέσα στον πόνο; Άντε χάσου, που προσπαθείς να με σώσεις και να με λατρέψεις!»

Σταματά κάποτε αυτό;

Τι κάνεις αν είσαι ο γεμάτος αγάπη σύντροφος που εισπράττει άδικα όλον αυτόν τον οχετό; Αν καταφέρεις να έχεις τη διορατικότητα να καταλάβεις από πού πηγάζει και συνεχίζεις να θέλεις να παραμείνεις σε αυτή τη σχέση, τότε από εσένα απαιτείται τεράστια μα οριοθετημένη συμπόνια για τον άνθρωπό σου και μια βαθιά κατανόηση ότι, παρά τις αντιδράσεις του, έχει την ανάγκη να αγαπηθεί. Απλά δεν ξέρει πώς να δεχτεί αυτή την αγάπη.

Θα χρειαστεί πολλή ενδοσκόπηση και ψυχοθεραπεία ώστε ένα άτομο βαθιά πληγωμένο από τα παιδικά του χρόνια να βρει μέσα του τις απαντήσεις και να επουλωθεί. Αν καταφέρεις να σταθείς στο πλευρό του σε όλη αυτή τη διαδικασία, το άτομο αυτό ίσως βρει τη δύναμη να σου εκφράσει με ειλικρίνεια τη βαθιά ευγνωμοσύνη του που παρέμεινες με ακλόνητη αγάπη, παρά τα κύματα οργής που σου έστελνε. «Το πληγωμένο άτομο δεν θέλει πραγματικά να πληγώσει αυτούς που αγαπά. Απλά δεν ξέρει τι να κάνει με όλον αυτόν τον πόνο που έχει μέσα του», καταλήγει ο ντε Μποτόν.