ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΑΦΗΝΟΥΜΕ ΑΝΟΙΧΤΗ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΕΝΩ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΛΛΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

Κάποιοι άνθρωποι έχουν διαρκώς ανοιχτή την τηλεόραση, για να ακούγεται ένας ήχος στο background. Τι ανάγκη καλύπτει αυτή η συνήθεια;

Η επίσημη τοποθέτηση μου, για τη συνήθεια που έχω να αφήνω ανοιχτή την τηλεόραση, είναι πως το κάνω για τους σκύλους μου, ώστε να ακούν κάτι και να μη νιώθουν μόνοι.

Έχουν καεί κάποιες τηλεοράσεις (οι σύγχρονες συσκευές των πολλαπλών λειτουργιών θα λέγαμε πως είναι πολύ πιο ευαίσθητες από τις παλαιάς κοπής που είχαν μόνο επίγεια κανάλια), αλλά σε όλα τα πράγματα σε αυτήν τη ζωή, κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις.

Αν θέλω ωστόσο, να είμαι ειλικρινής, οφείλω να παραδεχθώ πως η τηλεόραση είναι σε λειτουργία όσες ώρες είμαι κι εγώ σπίτι, ανεξάρτητα από το τι κάνω. Δηλαδή, μπορεί να καθαρίζω (ενδεχομένως άλλα δωμάτια από το σαλόνι όπου είναι η τηλεόραση), να μαγειρεύω ή ακόμα και να κοιμάμαι στον καναπέ.

Έχω καταλήξει πως εγώ είμαι αυτή που θέλω κάτι να ακούω, στο background, ζώντας τη μισή και πλέον ζωή μου μόνη μου, δηλαδή, με συγκατοίκους τα τετράποδα μου.

Τι ανάγκες μου ικανοποιεί; Ίσως με κάνει να αισθάνομαι καλύτερα; Ή πιο ορθά με κάνει να νιώθω ότι δεν είναι άδειο το σπίτι;

iStock

Τι ανάγκη καλύπτουμε όταν έχουμε διαρκώς ανοιχτή την τηλεόραση;

Αναζήτησα τα σχετικά επιστημονικά δεδομένα, για να δώσω μια εξήγηση στη συνήθεια μου, και ενδεχομένως και δική σας συνήθεια.

Καταρχάς, λοιπόν, επιτυγχάνουμε την συνεχή αισθητηριακή διέγερση.

Μελέτη έχει διαπιστώσει ότι «τα άτομα που αφήνουν ανοιχτή την τηλεόραση, ενώ κάνουν άλλα πράγματα στο σπίτι, αντιπαθούν τη σιωπή. Αναζητούν συνεχή αισθητηριακή διέγερση, πράγμα που σημαίνει ότι δεν πρόκειται πάντα για την παρακολούθηση μιας εκπομπής, αλλά για τη δημιουργία αίσθησης ζωντάνιας στο χώρο. Έτσι, αποφεύγουν την πλήξη. Σκεφτείτε το σαν να προσθέτετε μπαχαρικά σε ένα πιάτο. Το φαγητό είναι μια χαρά και χωρίς αυτά, αλλά το επιπλέον επίπεδο κάνει την εμπειρία πιο πλούσια. Για μερικούς, αυτή η "γεύση" είναι ο συνεχής θόρυβος υποβάθρου της τηλεόρασης».

Ο ψυχολόγος John Eastwood, ο οποίος έχει γράψει βιβλίο με τίτλο «Η ψυχολογία της πλήξης», έχει επισημάνει ότι «η πλήξη προκύπτει όταν μένουμε χωρίς εξωτερικά ερεθίσματα, ωθώντας τον εγκέφαλο να αναζητήσει ερεθίσματα». Με την ανοιχτή τηλεόραση, εξαφανίζεται η πλήξη.

Η συνήθεια της ανοιχτής τηλεόρασης δείχνει και ότι είμαστε «προγραμματισμένοι» να κάνουμε multitasking.

Ο ερευνητής David Meyer, καθηγητής ψυχολογίας, στο πρόγραμμα γνώσης και αντίληψης στο τμήμα ψυχολογίας του University of Michigan, έχει υποστηρίξει πως «το μυαλό μας έχει τη φυσική τάση να διασπά την προσοχή, ακόμα κι αν αυτό έχει κόστος για την αποτελεσματικότητα».

Δεν σημαίνει δηλαδή, ότι είμαστε οι καλύτεροι multitaskers (παρεμπιπτόντως, εργασίες έχουν δείξει ότι το multitasking συνήθως μειώνει την παραγωγικότητα), αλλά ότι η «κατασκευαστική» μας λειτουργία είναι να ανεχόμαστε και ίσως ακόμη και να απολαμβάνουμε να αλλάζουμε συνεχώς ταχύτητα.

iStock

Όσοι χρησιμοποιούμε την τηλεόραση ως θόρυβο στο background, κατά την εκτέλεση άλλων εργασιών, κάνουμε πολλαπλές εργασίες παράλληλα. Μια μελέτη με ηλικιωμένους ενήλικες διαπίστωσε ότι τα παραδοσιακά μέσα, όπως η τηλεόραση και το ραδιόφωνο, χρησιμοποιούνταν συχνά για θόρυβο στο background κατά τη διάρκεια των εργασιών του σπιτιού και άλλων δραστηριοτήτων, βοηθώντας τους να ολοκληρώνουν βαρετές εργασίες, να διπλασιάζουν την απόλαυσή τους και να μειώνουν τη μοναξιά.

«Αυτά τα άτομα συχνά δεν επεξεργάζονταν σε βάθος το περιεχόμενο της τηλεόρασης, αλλά το προτιμούσαν, καθώς δεν απαιτούσε μεγάλη γνωστική προσπάθεια, επιτρέποντας ταυτόχρονη πολλαπλή εργασία με τις κύριες δραστηριότητές τους», εξηγούν οι ερευνητές.

Προφανώς και καλύπτεται η ανάγκη για να αισθανόμαστε πως έχουμε παρέα, με την ανοιχτή τηλεόραση να κάνει προσομοίωση της ανθρώπινης παρουσίας. Ο ψυχολογικός όρος «παρακοινωνική αλληλεπίδραση» περιγράφει τη μονόπλευρη σχέση που σχηματίζουν οι άνθρωποι με πρόσωπα των μέσων ενημέρωσης, χαρακτήρες ή ακόμα και απλώς τον ήχο φωνών. Ο ήχος της τηλεόρασης δεν αντικαθιστά την πραγματική ανθρώπινη αλληλεπίδραση, αλλά αγγίζει την ανάγκη για κοινωνική σύνδεση.

Ψυχολόγοι εν τω μεταξύ, του Πανεπιστημίου του Buffalo υποστηρίζουν ότι όταν είμαστε αγχωμένοι, ανήσυχοι ή στενοχωρημένοι, η σταθερή ροή φωνών και ήχων μας «λειαίνει» τις γωνίες, μας κάνει να αισθανόμαστε πιο καλά.

«Οι άνθρωποι που παρακολουθούν τις αγαπημένες τους τηλεοπτικές εκπομπές ανέφεραν ότι αισθάνονται λιγότερο μόνοι και πιο συνδεδεμένοι, ακόμα και όταν δεν υπήρχε κανείς άλλος τριγύρω, χάρη στις παρακοινωνικές "σχέσεις" με φανταστικούς χαρακτήρες που τους παρέχουν μια αίσθηση του ανήκειν».

Το να αφήνουμε, λοιπόν, την τηλεόραση ανοιχτή ενώ κάνουμε άλλα πράγματα στο σπίτι, δεν είναι μια τυχαία συμπεριφορά. Συνδέεται με βαθύτερα πρότυπα συμπεριφοράς και «δείχνει» πράγματα για εμάς, που αν θέλουμε μπορούμε να τακτοποιήσουμε με άλλους τρόπους.

Αν όχι, μπορούμε να συνεχίσουμε να αφήνουμε σε λειτουργία την τηλεόραση.