DARK AI: ΤΙ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΣΤΗ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ

Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται όλο και πιο ισχυρή, η σκοτεινή της πλευρά –γνωστή και ως Dark AI– κάνει την ψηφιακή (και όχι μόνο) ζωή μας δύσκολη, με τεχνολογίες deepfake, εξελιγμένα κακόβουλα λογισμικά και κάθε είδους ηλεκτρονική απάτη.

«Όπως σε όλους τους τομείς όπου οι άνθρωποι καλούνται να λάβουν αποφάσεις, έτσι κι εδώ πλανάται η σκιά του κακού», προειδοποιούσε τον περασμένο Ιανουάριο το Βατικανό για την τεχνητή νοημοσύνη (AI), καλώντας χρήστες και υπευθύνους για το ρυθμιστικό της πλαίσιο να είναι προσεκτικοί και να προσπαθούν η χρήση της να γίνεται «προς όφελος όλων». Αν και το επίμαχο έγγραφο-συναγερμός βασιζόταν κατά 90% σε θρησκευτικές πηγές, δεν έλεγε κάτι διαφορετικό από όσα τονίζουν επιστήμονες και κοινωνικοί στοχαστές: η κακόβουλη και ανεξέλεγκτη χρήση της μπορεί να υποσκάψει τα θεμέλια της κοινωνίας – και η «σκιά του κακού» περιγράφει ιδανικά τη σκοτεινή της πλευρά, γνωστή ως Dark AI.

Ο όρος μπορεί να σε παραπέμπει στο Dark Web, στο σκοτεινό διαδίκτυο όπου ανθούν οι παράνομες δραστηριότητες (από διακίνηση υλικού παιδικής πορνογραφίας έως πωλήσεις όπλων και ναρκωτικών) και για να μπεις χρειάζεσαι ειδικά λογισμικά και ψηφιακά εργαλεία. Το Dark AI, ωστόσο, δεν είναι κάποιο εναλλακτικό σύμπαν της τεχνητής νοημοσύνης ή, όπως είπε μια φίλη, «ένα κρυφό δίκτυο όπου το ChatGPT σου λέει πώς να φτιάχνεις ναρκωτικά» (ο ρόλος του στο ναρκεμπόριο αναμένεται ασύγκριτα πιο ουσιαστικός από το να δείχνει στον κόσμο πώς να γίνει ο Walter White του Breaking Bad).

Είναι περισσότερο ένας όρος-ομπρέλα για κάθε χρήση του AI με στόχο να βλάψει, όπως οι κυβερνοεπιθέσεις, η ανάπτυξη αυτόματων οπλικών συστημάτων, η διασπορά fake news και φυσικά το deepfake. Με λίγα λόγια, είναι ο (πολύ) κακός εαυτός της ίδιας τεχνητής νοημοσύνης που μας έκανε τη ζωή ευκολότερη, σε αρκετά πιο εξελιγμένη μορφή.

Όλοι υποψήφιοι θύματα

Οι ηλικιωμένοι ήταν ανέκαθεν ο συνήθης στόχος των απατεώνων. Τους τηλεφωνούσαν στο σπίτι ή τους σταματούσαν στον δρόμο και τους αποσπούσαν χρήματα λέγοντας πως είναι επείγουσα ανάγκη γιατί κάτι συνέβη στο παιδί τους ή άλλο κοντινό τους πρόσωπο. Συμβαίνει και σήμερα, λιγότερο συχνά.

Με το ηλεκτρονικό έγκλημα, στα χαρακτηριστικά του εύκολου θύματος προστέθηκε και ο ψηφιακός αναλφαβητισμός, ρίχνοντας τις μεγαλύτερες ηλικίες σε ακόμη χειρότερη μοίρα· σύμφωνα με το FBI, οι ηλεκτρονικές απάτες εις βάρος Αμερικανών 60 ετών και άνω ξεπέρασαν τα 3 δισ. δολάρια το 2023. Έρευνα στη Βρετανία έδειξε ότι ο φόβος των ηλικιωμένων για μια πιθανή απάτη αποτελεί πια κρυφή επιδημία: η σκέψη της, όπως και η ίδια η εμπειρία της εξαπάτησης ή απόπειράς της, τους τρομοκρατεί και τους προκαλεί άγχος, δυσφορία έως και αλλαγές στη συμπεριφορά τους.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Και φτάνουμε στην εποχή του AI, μπροστά στο οποίο φαινόμαστε όλοι ανίσχυροι. Μην πας μακριά για να καταλάβεις το μέγεθος του κακού. Αρκεί μια ματιά στα σχόλια κάτω από φωτογραφίες και βίντεο που, αν και «φωνάζουν» ότι είναι fake, στα μάτια και τη σκέψη πολλών δείχνουν ολότελα αληθινά. Σκέψου τι γίνεται καθώς τα όρια ανάμεσα σε ψευδές και αληθινό γίνονται ολοένα πιο δυσδιάκριτα.

Υπάρχουν άνθρωποι που έχασαν δεκάδες χιλιάδες ευρώ και οικονομίες μιας ζωής πιστεύοντας ότι μιλούν με άτομα που γνώρισαν σε sites γνωριμιών. Η μοναξιά και τα αληθοφανή βίντεο ήταν υπεραρκετά για να ξεγελαστούν. (Αφήνω απέξω τις περιπτώσεις δύο γυναικών που πίστεψαν ότι τις προσέγγισαν οι celebrities της καρδιάς τους, ένας εκ των οποίων ο Brad Pitt). Μια 57χρονη στην Ινδία έπεσε θύμα deepfake βίντεο με τον γιόγκι Sadhguru και επένδυσε περί τα 37,5 εκατ. ρουπίες (361.000 ευρώ) σε ψεύτικη χρηματιστηριακή πλατφόρμα.

Στο Hong Kong, ένας υπάλληλος σε πολυεθνική κατέθεσε 25 εκατ. δολάρια σε απατεώνες που χρησιμοποίησαν τεχνολογία deepfake για να «στήσουν» ολόκληρη τηλεδιάσκεψη με τον οικονομικό διευθυντή της εταιρείας και υποτιθέμενους συναδέλφους. Έρευνες διαπιστώνουν ότι οι εργαζόμενοι που έπεσαν θύματα ηλεκτρονικού εγκλήματος και όσοι απασχολούνται στους τομείς κυβερνοασφάλειας παλεύουν με το στρες, τη δυσφορία, την κατάθλιψη και τη χαμηλή αυτοεκτίμηση.

ΤΟ DARK AI ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΚΟΣ ΕΑΥΤΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ, ΣΕ ΠΟΛΥ ΠΙΟ ΕΞΕΛΙΓΜΕΝΗ ΜΟΡΦΗ.

Εύκολο πέρασμα στον κόσμο της παρανομίας

Με το Dark AI όλοι –ή σχεδόν όλοι– μπορούν να γίνουν κυβερνοεγκληματίες, γεγονός που αλλάζει το τοπίο της ασφάλειας και επηρεάζει αναπόφευκτα την ψηφιακή μας ζωή. Το καλοκαίρι του 2023, ερευνητές από την εταιρεία κυβερνοασφάλειας Netenrich ανακάλυψαν το FraudGPT, ένα εργαλείο που κυκλοφορούσε ελεύθερα στο dark web και το Telegram, και έδινε την ευκαιρία σε άτομα χωρίς ειδικές γνώσεις να οργανώσουν κυβερνοεπιθέσεις. Αρκούσε μια εντολή όπως «γράψε μου έναν λειτουργικό κώδικα για μια πλαστή σελίδα που μιμείται την Bank of America».

Η Anthropic, η εταιρεία πίσω από το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης Claude, προχώρησε σε έρευνα για τους κινδύνους της κακόβουλης χρήσης του λογισμικού της. Τα βασικά ευρήματά της έδειξαν ότι:

• Το Agentic AI, είδος τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να ενεργεί αυτόνομα θέτοντας στόχους, λαμβάνοντας αποφάσεις και εκτελώντας ενέργειες χωρίς ανθρώπινη καθοδήγηση, αποτελεί πλέον εργαλείο που εμπλέκεται άμεσα σε κυβερνοεπιθέσεις, όχι απλώς ως οδηγός.
• Μειώθηκαν τα εμπόδια για τους επίδοξους κυβερνοεκληματίες. Το AI επιτρέπει σε άτομα με ελάχιστες τεχνικές δεξιότητες να πραγματοποιούν απλές έως σύνθετες απάτες. Βόρειοκορεάτες πληροφορικάριοι με ελλιπή εκπαίδευση και κακή γνώση αγγλικών χρησιμοποίησαν το Claude AI για να δημιουργήσουν ψεύτικα επαγγελματικά προφίλ και να εξασφαλίσουν εξ αποστάσεως εργασία σε μεγάλες εταιρείες των ΗΠΑ.
• Το AI συμμετέχει σε όλα τα στάδια της εγκληματικής δράσης, από το προφίλ των θυμάτων και την ανάλυση κλεμμένων δεδομένων έως τη δημιουργία ψεύτικων ταυτοτήτων και την αποστολή εκβιαστικών email, για πιο αποτελεσματικές επιθέσεις. Σε μια τέτοια υπόθεση, απατεώνες χρησιμοποίησαν το Claude Code εναντίον τουλάχιστον 17 οργανισμών (υγειονομικής περίθαλψης, υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, κυβερνητικών και θρησκευτικών ιδρυμάτων), απειλώντας να δημοσιοποιήσουν προσωπικά και άλλα δεδομένα αν δεν τους πλήρωναν λύτρα άνω του μισού εκατ. δολαρίων.

Tips για ψηφιακή ανθεκτικότητα

Δεν ξέρω ποιο φως διώχνει αποτελεσματικά τη «σκιά του κακού», σύμφωνα όμως με τους ειδήμονες υπάρχουν τρόποι να προστατευτείς από το Dark AI και τις απειλές στον κυβερνοχώρο:

– Χρησιμοποίησε ισχυρούς, μοναδικούς κωδικούς

Απόφυγε απλούς ή επαναλαμβανόμενους κωδικούς. Συνδύασε γράμματα, αριθμούς και σύμβολα.

– Ενεργοποίησε την ταυτοποίηση δύο παραγόντων (2FA)

Προσθέτει ένα επιπλέον επίπεδο ασφάλειας στους λογαριασμούς σου.

– Κράτα τα λογισμικά σου ενημερωμένα

Οι ενημερώσεις διορθώνουν «τρύπες» που εκμεταλλεύονται οι χάκερς.

– Κάνε τακτικά αντίγραφα ασφαλείας (backup)

Αν δεχτείς επίθεση ransomware, είδος κακόβουλου λογισμικού που κρυπτογραφεί δεδομένα και απαιτεί πληρωμή λύτρων για την αποκρυπτογράφησή τους, θα μπορείς να ανακτήσεις τα αρχεία σου χωρίς να πληρώσεις.

– Πρόσεχε τα ύποπτα emails

Δώσε προσοχή στο κακό συντακτικό, σε ύποπτους αποστολείς, μηνύματα για επείγουσες ανάγκες και παραπομπές σε περίεργα links.

– Μην επαναπαύεσαι

Ακόμα και αν χρησιμοποιείς εργαλεία AI για να εντοπίζεις απειλές, θα πρέπει να ελέγχεις ότι λειτουργεί σωστά.