ΠΟΙΑ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΒΟΗΘΑΕΙ ΤΟΥΣ SURVIVORS ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΝ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ;

Σύμφωνα με τον Δρ. Bernie Siegel, η επιβίωση ορισμένων ασθενών με καρκίνο δεν είναι θέμα τύχης: «Οι survivors αποτελούν έναν ιδιαίτερο τύπο ασθενή και έχουν πολλά να μας μάθουν».

Το ότι η ψυχή επηρεάζει το σώμα είναι μια πραγματικότητα που παραδέχονται εδώ και χρόνια οι περισσότεροι επιστήμονες. Δεν είναι τυχαίο ότι πληθώρα αυτοάνοσων νοσημάτων φαίνεται να συνδέονται με το στρες, ενώ το ψυχικό τραύμα μπορεί να επιβαρύνει πόνους και χρόνιες ασθένειες, ειδικά αν πηγάζει από την παιδική ηλικία. Μπορεί να ισχύει το αντίστροφο; Η θετική διάθεση και νοοτροπία μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς να αντιμετωπίσουν σοβαρές ασθένειες, όπως π.χ. ο καρκίνος;

Απάντηση σε αυτό αποφάσισε να δώσει ο Δρ. Bernie Siegel, Αμερικανός συγγραφέας και παιδιατρικός χειρουργός, ο οποίος αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του στη μελέτη της σχέσης που αναπτύσσει ο ασθενής με τη θεραπευτική διαδικασία. Το best-selling βιβλίο του «Love, Medicine and Miracles» (1984) περιγράφει ακριβώς αυτό: τον τρόπο με τον οποίο οι ασθενείς μπορούν να συμμετέχουν στην ανάρρωσή τους.

Παρόλο που οι απόψεις του αμφισβητήθηκαν από μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας, με το επιχείρημα ότι οι σοβαρές ασθένειες δεν μπορεί να αποτελούν μια κατάσταση ψυχοσωματική, πολύ περισσότεροι υπήρξαν αυτοί που τον παραδέχτηκαν για την ικανότητά του να προσφέρει ελπίδα και έμπνευση στους ασθενείς, αλλά και για τη θετική επίδραση που έχει πάντα στη ζωή των ανθρώπων το να αγαπούν και να φροντίζουν τον εαυτό τους.

Έχεις δε ποτέ τα χαμόγελα των survivors;

Τη στιγμή της διάγνωσης του καρκίνου, σου «κόβονται τα πόδια». «Αναπόφευκτα αναρωτιέσαι: Γιατί σ’ εμένα; Βίωσα μία τρομακτική ματαίωση. Είπα, δεν υπάρχει περίπτωση, θα πεθάνω», μου έχει πει σε συνέντευξη η Σοφία, περιγράφοντας πώς ένιωσε όταν έμαθε ότι είχε καρκίνο των ωοθηκών. Ο λόγος για μια γυναίκα που έχει περάσει κυριολεκτικά τα πάνδεινα, με αλλεπάλληλα χειρουργεία για να αφαιρεθούν νέοι όγκοι. Σήμερα, με ένα από τα πιο λαμπερά χαμόγελα που έχω δει σε άνθρωπο, έχει να λέει για τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε στη θεραπεία η μαστολόγος της, που υπήρξε «η μισή της ψυχίατρος».

Αντίστοιχα, η Ευγενία, μια άλλη survivor, τονίζει ότι «καλοί οι ψυχολόγοι, αλλά χρειάζεσαι έναν κύκλο που να αισθάνεσαι ότι μπορείς να μιλήσεις και να σε καταλαβαίνουν απόλυτα». Και οι δύο αναφέρονται στην αξία της γυμναστικής, της αυτοφροντίδας και της θετικής ψυχολογίας.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Το ίδιο λαμπερό χαμόγελο είχα δει έναν χρόνο πριν στο πρόσωπο της Ελισάβετ. Στην κουβέντα μας τότε μου είχε πει πως «η ψυχολογία μας έχει τρομερές επιπτώσεις στην υγεία μας. Και εγώ τότε έλεγα πολύ “δεν πειράζει” και “εντάξει, τσουλάει η ζωή”. Όμως αυτό είναι ό,τι χειρότερο μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου», ανέφερε για την περίοδο πριν τη διάγνωσή της με καρκίνο του μαστού. «Όταν λοιπόν έγινε η μαστεκτομή, το ίδιο κιόλας βράδυ είπα “Τέλος! Είμαι εγώ για μένα” και αποφάσισα πως θα τα αλλάξω όλα, τη σχέση με τον άντρα μου, με τα παιδιά μου, που ήρθαν πιο κοντά μου από ποτέ, και τον τρόπο που αντιμετωπίζω την κάθε μου μέρα».

Τι έχουν να μας μάθουν τα άτομα που νόσησαν με καρκίνο και άλλες σοβαρές ασθένειες;

Το 1978, ο Δρ. Siegel ίδρυσε τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Exceptional Cancer Patients» («Εξαιρετικοί καρκινοπαθείς»), στο πλαίσιο του οποίου ασθενείς με καρκίνο και άλλες σοβαρές ασθένειες, όπως το AIDS και η σκλήρυνση κατά πλάκας, συμμετείχαν σε ομαδικές και ατομικές ψυχοθεραπείες, ασκήσεις νοερής απεικόνισης και «ονειροθεραπείες», προκειμένου, όπως έλεγε ο ίδιος, να «ξεδιαλύνουν τη σωματική τους δυσφορία, η οποία συμβάλλει σημαντικά στις σωματικές παθήσεις τους».

Το ECP, επιπλέον, παρείχε πόρους, προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και διεπιστημονικά σεμινάρια που βοηθούσαν τα άτομα που έδιναν μάχη για τη ζωή τους να πατήσουν ξανά στα πόδια τους.

Η ΘΕΛΗΣΗ ΓΙΑ ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΙΣΧΥΡΗ ΚΙΝΗΤΗΡΙΟΣ ΔΥΝΑΜΗ ΩΣΤΕ ΝΑ ΚΑΤΑΒΑΛΕΙ Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΤΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΔΥΝΑΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΕΙ ΤΗΝ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ ΤΟΥ.

Από την επαφή του με τα άτομα αυτά, ο Siegel έβγαλε σημαντικά συμπεράσματα για το τι βοηθάει ορισμένους ασθενείς να νικούν τον καρκίνο ή έστω να ζουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ακόμα κι αν τα στατιστικά είναι εναντίον τους. Αναρωτήθηκε αν το παράδειγμά τους μπορούν να ακολουθήσουν και άλλοι ασθενείς και ανακάλυψε το εξής: Η επιβίωσή τους δεν είναι πάντα θέμα τύχης – οι survivors αποτελούν έναν ιδιαίτερο τύπο ασθενή. «Η βιολογία των όγκων τους είναι διαφορετική, γιατί η βιολογία των ίδιων ως ατόμων είναι διαφορετική», είχε πει χαρακτηριστικά.

Τα λόγια του θυμίζουν πολύ αυτά του Ιπποκράτη, σύμφωνα με τον οποίο: «Είναι πιο σημαντικό να γνωρίζουμε τι τύπος ανθρώπου έχει κάποια ασθένεια, παρά τι τύπο ασθένειας έχει ένας άνθρωπος». Τι έχουν, λοιπόν, να μας μάθουν οι survivors; Ποια είναι η νοοτροπία που συμβάλλει στη θεραπεία τους και τους βοηθά να ζήσουν περισσότερο; Ο Δρ. Siegel διαπίστωσε τα εξής:

– Έχουν ισχυρή θέληση για ζωή

Θέλουν να ζήσουν, παρά την ασθένειά τους. Αν και στην αρχή, στη διάγνωση, νιώθουν άρνηση για ό,τι τους συμβαίνει, στην πορεία αυτό αλλάζει. Αποδέχονται την κατάστασή τους και την υπερασπίζονται: Αν, δηλαδή, ο γιατρός τους πει «έχεις ακόμα 6 μήνες ζωής», εκείνοι απαντούν: «κάνεις λάθος και θα στο αποδείξω». Στη συνέχεια, απαιτούν σχεδόν από τον εαυτό τους και από τους άλλους να ζήσουν μια γεμάτη ζωή, όσο κι αν διαρκέσει. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι άνθρωποι που νόσησαν και δεν κατάφεραν να κερδίσουν τη μάχη με τον καρκίνο δεν είχαν την ίδια θέληση για ζωή. Ούτε, βέβαια, ότι όλοι όσοι ξεπερνούν τον καρκίνο το κάνουν με μοναδικό τους «όπλο» αυτή τη θέληση. Η θέληση για ζωή, όμως, είναι μια ισχυρή κινητήριος δύναμη ώστε να καταβάλει ο ασθενής τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια και να διατηρήσει την αισιοδοξία του, τουλάχιστον όσο διαρκεί η θεραπεία.

– Αναλαμβάνουν τα ηνία της θεραπείας και της φροντίδας τους

Κάνουν πολλές ερωτήσεις στον γιατρό σχετικά με την κατάστασή τους, τα βήματα που πρέπει να κάνουν για να την αντιμετωπίσουν και πολλές φορές συμμετέχουν στις αποφάσεις για τα θεραπευτικά τους σχήματα ακούγοντας το σώμα και τις ανάγκες τους. Δεν κοιτάζουν τα θλιμμένα βλέμματα των συγγενών τους όταν λαμβάνουν δυσάρεστα νέα, αλλά πιστεύουν πως το σώμα τους είναι δική τους υπόθεση και ξέρουν τι πρέπει να κάνουν για να το φροντίσουν.

– Οι survivors δεν παθαίνουν εμμονή με την ασθένειά τους (είτε είναι καρκίνος είτε κάποια άλλη χρόνια νόσος)

Οι survivors λένε: «Έχω μια ασθένεια». Δεν λένε: «Είμαι η ασθένεια». Ξέρουν ότι λόγω αυτής μπορεί να μη ζήσουν πολλά χρόνια ακόμα, οπότε θέλουν να ασχοληθούν με όλα αυτά που απολαμβάνουν μα για χρόνια ανέβαλλαν. Έτσι, αντί να παθαίνουν εμμονή με την ασθένεια, παθαίνουν εμμονή με τη ζωή. Θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους στο μέγιστο και το κάνουν δείχνοντας μεγαλύτερη αγάπη και καλοσύνη προς τους άλλους απ’ ό,τι στο παρελθόν. Αρχίζουν να συγχωρούν όποιον τους πλήγωσε, να ζητούν συγχώρεση από όσους εκείνοι πλήγωσαν και να βοηθούν τους άλλους όσο μπορούν. Γίνονται, λοιπόν, πολύ καλύτεροι άνθρωποι.

Στο σημείο αυτό είναι που ο Δρ. Siegel λέει πως «δεν μπορεί να θεραπευτεί κάθε σωματική ασθένεια. Μπορούμε, όμως, να αξιοποιήσουμε μια ασθένεια για να μας βοηθήσει να ανακατευθύνουμε τη ζωή μας».