ΟΙ 4 ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ IRVIN YALOM ΘΑ ΛΥΣΟΥΝ ΤΑ 4 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΜΑΣ

Σύμφωνα με τον Yalom, υπάρχουν 4 θεμελιώδεις υπαρξιακές αγωνίες που βρίσκονται στον πυρήνα των ανθρώπινων προβλημάτων:

1. Ο θάνατος: Ο κορυφαίος φόβος

Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος και οι άνθρωποι εύλογα έχουμε έναν βαθύ, ενστικτώδη φόβο του θανάτου που αυξάνεται καθώς μεγαλώνουμε. Το γεγονός αυτό μας οδηγεί στο να αποφεύγουμε τους κινδύνους, ειδκά τις σωματικές απειλές, και να αποζητούμε την ασφάλεια.

Αυτό που φοβόμαστε περισσότερο είναι η εξαφάνιση, η εξάλειψη της ταυτότητάς μας. Φοβόμαστε επίσης την αδυναμία μας να ελέγξουμε το γεγονός του θανάτου μας, αν και προσπαθούμε σκληρά. Οι θρησκείες συχνά προσφέρουν κάποια ανακούφιση, υποσχόμενες μια άλλη μετά θάνατον ζωή.

Η αναπόφευκτη πραγματικότητα του θανάτου είναι μία από τις πιο ισχυρές πηγές άγχους. Ο φόβος για τον θάνατο μπορεί να επηρεάσει τη ζωή μας με πολλούς τρόπους, συνειδητά ή ασυνείδητα. Ο Yalom πιστεύει ότι η κατανόηση και η αποδοχή του θανάτου μπορεί να απελευθερώσει το άτομο, επιτρέποντάς του να ζήσει πιο ολοκληρωμένα.

Τι μπορείς να κάνεις για αρχή, σύμφωνα με τον Yalom:

• Γράψε τον δικό σου επικήδειο, συμβουλεύει ο Yalom. Σκέψου πώς θες να σε θυμούνται μετά τον θάνατό σου και γράψ' το στο χαρτί.
• Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, ο Yalom προτείνει να επισκέπτεσαι ένα νεκροταφείο μία φορά τον μήνα.
• Αναρωτήσου: «Τι από αυτά που δεν κάνω, ξέρω ότι θα μετανιώσω;»

2. Η απομόνωση: Μια υπενθύμιση της ευαλωτότητάς μας

Έχουμε βαθιά ανάγκη να ανήκουμε σε μια κοινότητα και να απολαμβάνουμε την εκτίμηση και την αποδοχή των άλλων. Συμμετέχουμε σε ομάδες και συχνά υιοθετούμε μια κοινή ταυτότητα, ανταλλάσσοντας την ανεξαρτησία μας με ορισμένα κοινά γνωρίσματα.

Η απομόνωση μπορεί επίσης να μας υπενθυμίσει τη θνησιμότητα. Ο καθένας πεθαίνει μόνος. Με την οικογένεια και τους φίλους μπορούμε, κατά κάποιον τρόπο, να ζήσουμε πιο ήρεμοι. Όταν είμαστε απομονωμένοι, είμαστε επίσης πιο ευάλωτοι απέναντι στον κίνδυνο.

Δεν είναι τυχαίο που η απομόνωση χρησιμοποιείται ως αυστηρή τιμωρία. Γι' αυτό ο Yalom τονίζει τη σημασία της συνειδητής επιλογής να συνδεόμαστε με τους άλλους και να ξεπερνάμε τον φόβο της μοναξιάς.

Τι μπορείς να κάνεις για αρχή, σύμφωνα με τον Yalom:

• Μίλησε σε κάποιον δικό σου για έναν πραγματικό σου φόβο αυτή την εβδομάδα.
• Σταμάτα να προσποιείσαι ότι είσαι μια χαρά, ενώ δεν είσαι.
• Παραδέξου ότι δεν κατάλαβες κάτι.

3. Η ελευθερία: Η ατομική επιλογή έχει τίμημα

Δεν είναι λίγοι οι αγώνες που έχουν γίνει για τα ιδανικά της ατομικής ελευθερίας. Και καθώς η ανθρωπότητα προχωράει, φαίνεται ότι οι ατομικές μας επιλογές αυξάνονται. Όμως, όσο ωραίο είναι να μπορείς να επιλέξεις τη ζωή σου, το τι θα σπουδάσεις, το αν θα παντρευτείς, το πού θα ζήσεις, το τι δουλειά θα κάνεις, άλλο τόσο αγχωτικό μπορεί να γίνει. Διότι, η ελευθερία συνοδεύεται από την πλήρη ευθύνη για τις επιλογές μας και τις συνέπειές τους.

Άρα, σε κάθε μονοπάτι που ανοίγεται μπροστά μας, καραδοκεί και μια μεγάλη αγωνία: Είναι αυτό το καλύτερο που μπορώ να επιλέξω; Κάποιες φορές, το να αισθανθείς ότι τα πράγματα είναι μονόδρομος, ότι δεν έχεις πολλές επιλογές, είναι τόσο ανακουφιστικό που μεμιάς το άγχος σου υποχωρεί. 

Ο Yalom θεωρεί ότι πρέπει να σταθούμε με τόλμη απέναντι στην ατομική μας ελευθερία, να συνειδητοποιήσουμε τις δύο όψεις του νομίσματος και να παίρνουμε τις αποφάσεις μας, έχοντας πλήρη επίγνωση ότι δεν μπορούμε να δοκιμάσουμε ποτέ όλες τις επιλογές που ανοίγονται μπροστά μας.

Τι μπορείς να κάνεις για αρχή, σύμφωνα με τον Yalom:

• Αντί για «πρέπει να...» χρησιμοποίησε το «επιλέγω να...», όσο δύσκολο κι αν ακούγεται.
• Φτιάξε μια λίστα με 10 πράγματα που θα άλλαζες αύριο κιόλας.
• Πάρε την ευθύνη μιας απόφασης για κάτι που παλιότερα θα κατηγορούσες τους άλλους.

4. Το νόημα της ζωής: Πώς να σταθείς απέναντι στη ματαιότητα των πραγμάτων

Μία από τις απόλυτες προκλήσεις της ζωής είναι να βρούμε νόημα σε αυτήν. Η εύρεση κάποιου σκοπού, κάποιου λόγου για τον οποίο αξίζει να ξυπνάμε κάθε πρωί και να εργαζόμαστε, έχει διαπιστωθεί και επιστημονικά ότι μπορεί να συμβάλλει στην ευτυχία και τη μακροζωία. Το νόημα της ζωής μάς δίνει κίνητρο, ωθώντας μας να ενεργούμε με τρόπους που κάνουν τις επιλογές μας να φαίνονται χρήσιμες και αναγκαίες. Γι' αυτό και αγωνιζόμαστε να δώσουμε έναν σκοπό στις καθημερινές μας πράξεις, να λογοδοτήσουμε κατά κάποιον τρόπο στον εαυτό μας.

Το νόημα της ζωής έχει γίνει αντικείμενο του φιλοσοφικού στοχασμού, της Μεταφυσικής και των θρησκειών. Στην προσπάθειά μας να βρούμε το βαθύτερο νόημα της ζωής, συχνά αγχωνόμαστε ακόμη περισσότερο. Γι' αυτό τόσο ο Yalom όσο και οι σύγχρονοι μελετητές της Ευτυχίας και της Μακροζωίας, τονίζουν την ανάγκη να εστιάσουμε σε κάποιον πιο απτό, πιο ανθρώπινο σκοπό. Για παράδειγμα, το να βοηθάμε τους συνανθρώπους μας, να δίνουμε εφόδια στα παιδιά μας, να δημιουργούμε κάτι όμορφο για τις επόμενες γενιές κ.ά. Ο Irvin Yalom πιστεύει ότι κάθε άτομο πρέπει να βρει το δικό του νόημα μέσα από τις προσωπικές του εμπειρίες και επιλογές.

Τι μπορείς να κάνεις για αρχή, σύμφωνα με τον Yalom:

• Βοήθησε κάποιον που δεν μπορεί να ανταποδώσει.
• Δημιούργησε κάτι μη απαραίτητο, αλλά όμορφο.
• Κάνε καθημερινά ένα πράγμα που έχει σημασία για σένα, μόνο και μόνο επειδή έχει σημασία για σένα.

Σαν επίλογος

Έχοντας μάθει τις βασικές αρχές της ψυχοθεραπείας του Irvin Yalom, ίσως πιστέψεις κι εσύ ότι έχει μια μάλλον καταθλιπτική προσέγγιση. Νομίζουμε ότι ισχύει το αντίθετο. Γιατί όταν αποδεχτείς τους περιορισμούς της ζωής, καταφέρνεις να κατακτήσεις μια άλλου είδους ελευθερία. Για να το πούμε αλλιώς, είναι μάλλον απελευθερωτικό. Και όπως ο ίδιος ο Yalom λέει: «Παρότι η σωματικότητα του θανάτου μάς καταστρέφει, η ιδέα του θανάτου μπορεί να μας σώσει».

Έτσι, προτού επιστρέψεις σε ό,τι έκανες προηγουμένως, σκέψου λίγο τις 4 παρακάτω ερωτήσεις:

1. Πώς αποδράς από την ελευθερία σου;
2. Τι αποφεύγεις όσον αφορά τον θάνατο;
3. Με ποιους τρόπους αρνείσαι τη μοναχικότητά σου;
4. Ποιο νόημα αποτυγχάνεις να δημιουργήσεις;

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.