ΟΛΑ ΟΣΑ ΘΕΣ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙΣ ΝΑ ΘΗΛΑΣΕΙΣ

Η Παγκόσμια Εβδομάδα Μητρικού Θηλασμού γιορτάζεται στην Ελλάδα την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου και γίνεται η αφορμή να ρωτήσουμε όσα πρέπει να ξέρουμε για μια καλή αρχή στον θηλασμό του μωρού.

Είναι γεγονός: ο θηλασμός βοηθάει σημαντικά όχι μόνο την υγιή ανάπτυξη του παιδιού, αλλά και την ενήλικη υγεία του. Οι έρευνες που έχουν γίνει είναι πολλές και εστιάζουν άλλοτε στο παιδί, άλλοτε και στη μητέρα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους 6 μήνες, αλλά και συνέχιση του μητρικού γάλακτος ακόμη και μετά την εισαγωγή στέρεων τροφών, τουλάχιστον μέχρι τη συμπλήρωση του 1ου έτους.

Το μητρικό γάλα προσφέρει αντισώματα ενάντια σε πολλές παιδικές ασθένειες, ενισχύει το μικροβίωμα του εντέρου, καλύπτει πλήρως τις διατροφικές ανάγκες του παιδιού και έχει φανεί ότι μεγαλώνει παιδιά πιο ανθεκτικά απέναντι σε προβλήματα υγείας όπως το άσθμα, ο διαβήτης, η παχυσαρκία και οι αλλεργίες. Όλα αυτά ήρθαν στο φως της δημοσιότητας τα τελευταία 15-20 χρόνια και οι νέες μητέρες έχουν κάνει μια μεγάλη προσπάθεια να στραφούν στον θηλασμό.

Όμως τα πράγματα δεν είναι πάντα εύκολα. Μερικές φορές η απειρία, άλλες ορισμένα προβλήματα υγείας, το άγχος και η πίεση από εξωτερικούς παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν την προσπάθεια μιας μητέρας σε αποτυχία. Φυσικά, υπάρχει πάντα η περίπτωση μια γυναίκα να μην επιθυμεί να θηλάσει. Λαμβάνοντας όμως υπόψη τα οφέλη του μητρικού θηλασμού, αυτό το κείμενο στοχεύει να τη βοηθήσει αν προσπαθεί ή αν δεν τα κατάφερε.

Απευθυνθήκαμε στην ομάδα της La Leche League Greece, που ανήκει στον διεθνή, μη κερδοσκοπικό οργανισμό La Leche League International, με στόχο την υποστήριξη των γονέων στον θηλασμό, και ζητήσαμε από την Άντα Παλαντζιάν, πιστοποιημένη σύμβουλο γαλουχίας IBCLC και εθελόντρια, σύμβουλο θηλασμού της LLLG να απαντήσεις στις ερωτήσεις μας.

iStock

– Τι πρέπει να ξέρει για τον θηλασμό μια γυναίκα πριν αποκτήσει το πρώτο της μωρό;

Είναι σημαντικό μια γυναίκα να ενημερωθεί ήδη από την εγκυμοσύνη για τον θηλασμό. Από τα πρώτα πράγματα που χρειάζεται να ξέρει είναι ποια αναμένεται να είναι η συμπεριφορά του νεογέννητου τις πρώτες μέρες. Το νεογέννητο τις πρώτες μέρες γεννιέται χορτάτο, ήρεμο και κοιμάται αρκετές ώρες.

Αυτό μπορεί να κρατήσει 1-2 μέρες, κατά τις οποίες είναι σημαντικό να το βάζουμε συχνά σε επαφή δέρμα-με-δέρμα με τη μητέρα, για να ενεργοποιηθούν οι αντανακλαστικές του κινήσεις. Αρκετές από αυτές θα το βοηθήσουν να βρει τη θηλή, να τη γλύψει, να την πιάσει και να ξεκινήσει τις θηλαστικές κινήσεις στο μαστό.

Στην αρχή οι θηλαστικές κινήσεις γίνονται αντανακλαστικά, με αποτέλεσμα να μην χορταίνει γρήγορα στο στήθος. Οπότε, κάθε λίγα λεπτά ψάχνει να επαναλάβει τη διαδικασία. Σταδιακά συντονίζει τις κινήσεις, καταφέρνει να οργανωθεί και να κάνει αποτελεσματικό θηλασμό, οπότε χορταίνει πιο γρήγορα.

Τις πρώτες μέρες το «χορτάτο» μωρό χρειάζεται μόνο το πρωτόγαλα, το οποίο είναι πολύτιμο σε αντισώματα κι ας μην είναι πολύ σε ποσότητα. Σταδιακά το νεογέννητο αρχίζει να πεινάει, συνήθως γύρω στην 3η μέρα, και τότε είναι που «κατεβαίνει» το γάλα (η γαλακτογένεση περνάει στο επόμενο στάδιο).

Pexels Greta Fotografia

Το νεογέννητο θα χάσει 7%-10% του βάρους με το οποίο γεννήθηκε κι αυτό είναι φυσιολογικό. Δεν πεινάει, δεν ξέρει πώς να θηλάσει και βρίσκει μόνο πρωτόγαλα! Επίσης, ο μαστός είναι μαλακός και μπορεί να κάνει τις δοκιμαστικές, θηλαστικές κινήσεις σε πιο «εύκολη πίστα».

Εν κατακλείδι, η φύση ποιεί σοφά τη μετάβαση στο νέο περιβάλλον. Όσο πιο ενημερωμένη είναι η γυναίκα, τόσο καλύτερα θα μπορεί να αντιμετωπίσει τις αντικρουόμενες πληροφορίες που θα λάβει τις πρώτες μέρες, γιατί αυτό δυστυχώς θα συμβεί.

– Γιατί είναι σημαντικό το πρώτο μισάωρο για τον θηλασμό και τι μπορούμε να ζητήσουμε από το μαιευτήριο για να μας διευκολύνει;

Το πρώτο μισάωρο, το νεογέννητο είναι σε εγρήγορση από το σοκ της γέννησης! Έχει μόλις περάσει από το κανάλι του τοκετού, έχει βρεθεί σε ένα νέο περιβάλλον στεγνό (χωρίς το αμνιοτικό υγρό που το περιέβαλλε 9 μήνες), φωτεινό (έναντι του σκοτεινού στο οποίο βρισκόταν) και με έντονους ήχους (πάλι σε αντίθεση με τους προστατευμένους ήχους που άκουγε από τη μήτρα). Έχει ξεκινήσει να αναπνέει με τους πνεύμονές του, τους οποίους δεν έχει χρησιμοποιήσει ξανά, και νιώθει ότι έχει χάσει την προστασία που είχε. Δεν ξέρει πού βρίσκεται, είναι σε άγνωστο περιβάλλον. Μπορεί να επιβιώσει; Δεν το ξέρει. Ανοίγει τα μάτια, κοιτάει, ανοίγει τα δάχτυλα των χεριών, προσπαθεί να πιάσει, ανοίγει το στόμα και βγάζει τη γλώσσα έξω κάτι να γλύψει.

«Η ΔΕΡΜΑΤΙΚΗ ΕΠΑΦΗ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΗ ΠΟΥ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΙ ΤΙΣ ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ ΟΤΙ ΟΡΜΟΝΕΣ ΦΤΙΑΧΝΟΥΝ ΤΟ ΓΑΛΑ».

Αυτό το μισάωρο ή, ακόμα καλύτερα, τις πρώτες 2 ώρες μετά τη γέννησή του, το μωρό βρίσκεται σε εξαιρετική εγρήγορση, προσπαθώντας να αναγνωρίσει νέα σημεία αναφοράς. Μετά από αυτό το δίωρο, το μωρό κορεσμένο από τα πολλά ερεθίσματα, πέφτει σε βαθύ ύπνο, σχεδόν σε λήθαργο.

Είναι πολύ χρήσιμο να επωφεληθούμε αυτής της αφύπνισης, να είμαστε μαζί με το νεογέννητο, κατά κάποιο τρόπο να «συστηθούμε». Να του επιτρέψουμε να δοκιμάσει τις θηλαστικές του κινήσεις και να μυρίσει την επιδερμίδα της μητέρας, να ακούσει τη φωνή της και να νιώσει ασφαλές.

– Πώς θα κάνει προτεραιότητα μια νέα μαμά τον θηλασμό; Ποιες είναι οι πρώτες και βασικές ενέργειες που πρέπει να κάνει;

Είναι χρήσιμο να μην ακούει πληροφορίες δεξιά κι αριστερά, αλλά να αφήσει το ένστικτό της και το μωρό της να την καθοδηγήσουν. Το μωρό και το σώμα της συνεργάζονταν τόσο καιρό! Οι πληροφορίες μπερδεύουν: πόση ώρα, σε ποιο μαστό, τι βάρος έχει, πόσο πρέπει να κοιμάται, όλα τα μετρήσιμα στοιχεία μπερδεύουν τη λεχώνα, η οποία βρίσκεται σε κατάσταση ορμονικής ευεξίας και δεν κατανοεί κανόνες, αλλά οδηγείται από συναισθήματα, ευτυχώς!

iStock

– Έστω ότι «χάθηκαν» οι πρώτες 15 μέρες και το γάλα έχει μειωθεί. Τι μπορεί να κάνει για να αυξήσει την ποσότητα και να καταφέρει να θηλάσει;

Η δερματική επαφή είναι αυτή που ενεργοποιεί τις ορμόνες και πρέπει να θυμόμαστε ότι ορμόνες φτιάχνουν το γάλα. Πριν απ’ όλα, λοιπόν, αγκαλιά και μάλιστα δέρμα με δέρμα. Το μωρό να κάνει αν μπορεί, τις δοκιμές του στο στήθος. Αν αρνείται, μπορούμε να δοκιμάζουμε να το βάζουμε στο στήθος αφότου το έχουμε ταΐσει. Πεινασμένο μπορεί να μην έχει διάθεση να δοκιμάσει.

«ΟΙ ΕΝΟΧΕΣ ΔΕΝ ΩΦΕΛΟΥΝ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ. ΜΠΟΡΕΙ Ο ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥΤΙΜΟΣ, ΟΜΩΣ Η ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΡΚΕΙ ΜΙΑ ΖΩΗ».

Χορτάτο, θα δεχτεί το στήθος για να πιπιλίσει (αποφεύγουμε τις πιπίλες, ώστε να μη βρίσκει να καλύπτει την ανάγκη του και να διατηρείται το κίνητρο ενεργό). Παράλληλα, εφόσον η μητέρα έχει πρακτική υποστήριξη, μπορεί να νοικιάσει νοσοκομειακό θήλαστρο και να δοκιμάζει να κάνει αντλήσεις, προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή της.

– Κλασικό παράδειγμα: Το μωρό θηλάζει αλλά δεν παίρνει βάρος, ο παιδίατρος συστήνει συμπλήρωμα, το περιβάλλον συμφωνεί και ίσως πιέζει λίγο. Τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση;

Δεν είναι όμορφο να ξεκινάμε τη νέα οικογένεια με ασυμφωνίες κι εντάσεις. Να συζητήσουμε εγκαίρως, από την εγκυμοσύνη δηλαδή, τις βασικές πληροφορίες που κατανοούμε με τον σύντροφό μας, ώστε να μας στηρίξει στα δύσκολα. Αν δεν υπάρχει καμία στήριξη, μπορούμε να «παζαρέψουμε». Αντί να δίνουμε συμπλήρωμα σε κάθε γεύμα, ρωτάμε το γιατρό (μπροστά στο οικογενειακό περιβάλλον): Μπορούμε να ξεκινήσουμε με συμπλήρωμα 3 φορές τη μέρα και να δούμε σε λίγες μέρες την πρόσληψη βάρους, μήπως αυτό κάνει τη διαφορά;

Pexels Jonathanborba

– Ποιες είναι οι περιπτώσεις που μια μητέρα δεν μπορεί να ανταποκριθεί σωματικά στις ποσότητες που χρειάζονται και τι μπορεί να κάνει;

Υπάρχουν γυναίκες που δυσκολεύονται όντως με την παραγωγή τους. Κάποιες από αυτές τις γυναίκες έχουν παθολογικά αίτια (ορμονολογικά), κάποια υποπλασία του μαστικού αδένα ή ακόμα και κάποια επιπλοκή κατά τον τοκετό. Στην πλειονότητα όμως, η χαμηλή παραγωγή που συναντάμε οφείλεται σε λανθασμένες οδηγίες που έλαβαν οι μητέρες τις πρώτες μέρες.

«ΤΟ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟ ΘΑ ΧΑΣΕΙ 7%-10% ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΤΟΥ ΚΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ. ΔΕΝ ΠΕΙΝΑΕΙ, ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ ΠΩΣ ΝΑ ΘΗΛΑΣΕΙ ΚΑΙ ΒΡΙΣΚΕΙ ΜΟΝΟ ΠΡΩΤΟΓΑΛΑ».

Όποια και να είναι η αιτία, η μητέρα θα φροντίσει την υγεία του παιδιού της πρώτα και θα του δώσει εναλλακτική τροφή. Παράλληλα, θα προσπαθήσει να ισορροπήσει τη νέα ζωή στο σπίτι, να νιώσει κι η ίδια φροντισμένη και καλά, ώστε να μπορέσει να κάνει εκ νέου μια προσπάθεια μέσω της δερματικής επαφής, των θηλασμών μετά το γεύμα και των αντλήσεων.

Pexels Ηelen

– Πώς μπορεί μια νέα μητέρα να διατηρήσει τη γαλουχία της, εφόσον δεν έχει κοντά της το μωρό της για να το θηλάσει, π.χ. λόγω προωρότητας  ή άλλων αιτίων;

Είναι πολύ σημαντικό μια μητέρα να ξεκινήσει άμελξη με το χέρι το πρώτο εξάωρο μετά τον τοκετό και για τις πρώτες 2 μέρες. Κατόπιν συστήνεται οι αντλήσεις να γίνονται με επαγγελματικό θήλαστρο. Η συχνότητα πρέπει να προσομοιάσει τις ανάγκες του νεογέννητου, οπότε πρέπει να γίνονται κάθε 2 ώρες την ημέρα και κάθε 3 ώρες τη νύχτα. Η διάρκεια των αντλήσεων αρκεί να είναι 12-15 λεπτά από τον κάθε μαστό.

– Μια μητέρα νιώθεις ενοχές επειδή δεν κατάφερε να θηλάσει. Τι της λες; Τι της προτείνεις να κάνει;

Δεν βοηθάει ούτε την ίδια, ούτε το μωρό της, ούτε τη μεταξύ τους σχέση με το να έχει ενοχές. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι η αποδοχή. Όταν αποδεχθεί την πραγματικότητα, αναγνωρίζοντας ότι είχε άλλες προσδοκίες κι απογοητεύτηκε, θα μπορέσει να αφήσει χώρο στη σχέση και τη σύνδεση με το παιδί της. Ο θηλασμός είναι πολύτιμος, όμως η σχέση διαρκεί μια ζωή!