Η TILLY NORWOOD ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΩΤΗ AI ΗΘΟΠΟΙΟΣ – ΣΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΟΚ;

Η Tilly Norwood είναι η πρώτη ηθοποιός που φτιάχτηκε εξ ολοκλήρου από τεχνητή νοημοσύνη. Η άφιξή της σηματοδοτεί πιθανώς μια νέα εποχή για την τέχνη του κινηματογράφου, μια νέα καλλιτεχνική εφαρμογή του AI μετά τη μουσική και τη λογοτεχνία. Σου φαίνεται ΟΚ;

Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε μια πρόβλεψη για το μέλλον, μια μαντεψιά, που έλεγε και η Πάνια, όχι όμως γενική και αόριστη. Ας επιχειρήσουμε να περιγράψουμε ένα γεγονός όπως πρόκειται να συμβεί τα επόμενα τέσσερα, πέντε ή παραπάνω χρόνια, ίσως και νωρίτερα. Έστω ότι είναι 2027 ή 2028 και βλέπουμε στις ειδήσεις ότι η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου ανακοινώνει μια νέα κατηγορία στα βραβεία Όσκαρ, στην οποία θα διαγωνίζονται ηθοποιοί που δημιούργησε το AI. Το φαντάζεσαι;

«Δεν περίμενα ποτέ ότι θα ήμουν η πρώτη ηθοποιός τεχνητής νοημοσύνης που παίρνει το Όσκαρ. Θα ήθελα να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου –α, ξέχασα... δεν έχω! χαχα– την εταιρεία παραγωγής Particle6 και την ομάδα του τμήματος AI “Xicoia” για τις εντολές που έδωσαν στο ChatGPT να με σχεδιάσει. Πάνω απ' όλα, όμως, θέλω να ευχαριστήσω την Eline Van der Velden, χωρίς την οποία δε θα ήμουν εδώ. Και, ξέρω ότι παίζουμε σε άλλη κατηγορία, αλλά περίμενα πώς και πώς για να το πω: Cate Blanchett, φάε τη σκόνη μου!»

Εντάξει, τραβηγμένο από τα μαλλιά –όπως και η πραγματικότητα που ζούμε– όμως (περίπου) αυτός θα μπορούσε να είναι ο ευχαριστήριος λόγος της Tilly Norwood, της πρώτης ηθοποιού φτιαγμένης εξ ολοκλήρου από AI, που έκανε το ντεμπούτο της τον Οκτώβριο, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Ζυρίχης, με την ταινία μικρού μήκους AI Commissioner. Η ταινία, που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο, είναι επίσης έργο τεχνητής νοημοσύνης, σε σενάριο του ChatGPT. Να στοιχηματίσουμε, άραγε, και σε μια νέα κατηγορία καλύτερου AI σεναρίου;

Κάπου εδώ, να διευκρινίσουμε ότι οι ευχαριστίες της οσκαρικής Norwood δεν θα απευθύνονταν σε φανταστικά πρόσωπα και εταιρείες. Η Particle6 υπάρχει και ανήκει στην Ολλανδή ηθοποιό Eline Van der Velden, που υπερηφανεύεται ότι η ανερχόμενη –και άνευ συναγωνισμού προς ώρας– σταρ της έχει ήδη τραβήξει την προσοχή αρκετών ατζέντηδων. «Μπορεί να είμαι δημιούργημα τεχνητής νοημοσύνης, όμως νιώθω πολύ αληθινά συναισθήματα αυτή τη στιγμή. Είμαι ενθουσιασμένη για όσα έρχονται!», έγραψε, μεταξύ άλλων, η Norwood σε ανάρτησή της στο Facebook.

Ας προσπεράσουμε ότι έχει προφίλ στα social media κι ας είμαστε επιεικείς – εδώ έχουν προφίλ κάτι καναρίνια, γατιά, κουτάβια και άλλα κατοικίδια. Να μείνουμε στην τελευταία ατάκα, στον ενθουσιασμό «για όσα έρχονται». Τι ακριβώς έρχεται και τι μας περιμένει;

Μα είναι τέχνη αυτό;

Δανείζομαι τον τίτλο από το βιβλίο της Cynthia Freeland, καθηγήτριας φιλοσοφίας και ιστορίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Houston, στο οποίο επιχειρεί να δείξει πώς αλλάζει ιστορικά η έννοια της τέχνης και τι θεωρούμε άξιο να ονομάζεται «τέχνη», πώς φτάσαμε από την αρχέγονη σύνδεσή της με την ιερότητα στις ομαδικές προσευχές στα κουτιά ντοματόσουπας Campbell’s του Andy Warhol. Είναι όμως τέχνη η Tilly Norwood και το AI Commissioner;

Η NORWOOD ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΚΕ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΑΜΕΤΡΗΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΗΘΟΠΟΙΩΝ, ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΘΟΥΝ.

«Η δημιουργικότητα θεωρείται έμφυτα ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Η τέχνη κατανοείται ως έκφραση της ανθρώπινης εμπειρίας. Οι “ερμηνείες” της Norwood δεν προκύπτουν από ανθρώπινη φαντασία ή εμπειρία, αλλά από μια τεράστια βάση δεδομένων υφιστάμενων ερμηνειών. Όλοι οι καλλιτέχνες, βέβαια, επηρεάζονται από εκείνους που προηγήθηκαν. Όμως αυτή η ανθρώπινη επιρροή περιορίζεται με τον χρόνο, τις εμπειρίες και τη μοναδική μας προοπτική. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει τέτοιους περιορισμούς.

»Η Norwood μπορεί να απορροφήσει εκατοντάδες ερμηνείες και να τις συνδυάσει με τρόπους αδύνατους για έναν ηθοποιό» γράφει σε άρθρο της η Amy Hume, διδάσκουσα στο Victorian College of the Arts του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης, επισημαίνοντας ότι οι απεριόριστες δυνατότητες της Norwood δεν μπορούν να συγκριθούν με την τέχνη και την εμπειρία ενός πραγματικού ηθοποιού. «Κάθε έκφραση και κάθε ατάκα της», γράφει, «παράγεται από αλγόριθμους».

H Tilly Norwood. Particle6/Xicoia

Κινδυνεύει η δουλειά των ηθοποιών;

Διαβάζω για το θέμα και στο μυαλό μου έρχεται αναπόδραστα η ατάκα της Βίκυς Πρωτογεράκη από τους Στάβλους της Εριέτας Ζαΐμη, «μέσα απ’ τα χέρια μου πήρε τον ρόλο η ρουφιάνα». Δεν ξέρω αν είναι για γέλια ή για κλάματα. Πριν κάποιες ημέρες, σε φιλικό σπίτι, συζητούσαμε για το αν, τελικά, η ιλιγγιώδης εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης απειλεί ευθέως θέσεις εργασίας. Τα βρήκαμε στο ότι καμία ραγδαία αλλαγή δεν γίνεται χωρίς θύματα, το χάσαμε στο τι γίνεται με τους ανθρώπους που μένουν χωρίς δουλειά.

Η άφιξη της Norwood, γράφει η Hume, γίνεται δύο χρόνια μετά τις μεγάλες απεργίες στο Χόλιγουντ για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και «την ιστορική συμφωνία που έθεσε περιορισμούς στη χρήση ψηφιακών αντιγράφων προσώπων και φωνών ηθοποιών». Το πεδίο έμεινε θολό σε ό,τι αφορά συνθετικό περιεχόμενο, όπως εικόνες ή βίντεο, που δημιουργείται με τεχνητή νοημοσύνη, όπως τα deepfakes. Η Norwood δεν είναι τεχνολογία CGI ούτε animation, που απαιτούν τη συμμετοχή ανθρώπων.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΕΙ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΤΙΣ ΣΥΝΔΥΑΣΕΙ ΜΕ ΤΡΟΠΟΥΣ ΑΔΥΝΑΤΟΥΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΗΘΟΠΟΙΟ. ΚΑΘΕ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΑΤΑΚΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΥΣ.

«Για να είμαστε ξεκάθαροι, η Tilly Norwood δεν είναι ηθοποιός· είναι ένας χαρακτήρας που δημιουργήθηκε από πρόγραμμα σε υπολογιστή, το οποίο εκπαιδεύτηκε πάνω στη δουλειά αμέτρητων επαγγελματιών ηθοποιών, χωρίς τη συγκατάθεσή τους και χωρίς να αποζημιωθούν» ανακοίνωσε το αμερικανικό σωματείο ηθοποιών SAG-AFTRA. Ως μη ηθοποιός, η Norwood δεν έχει δικαιώματα να διεκδικήσει και δεν θα βάλει σε μπελάδες τη βιομηχανία του θεάματος.

Επίσης, δεν έχει όρια· μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οτιδήποτε θα απαγορευόταν σε ανθρώπους ως προσβλητικό ή προβληματικό. Θυμήσου απλώς πόσο σεξιστικά ή μειωτικά έχουν παρουσιαστεί οι γυναίκες στις ταινίες με εξωγήινους, και σκέψου πως το αντεπιχείρημα θα είναι «μα δεν παίζει αληθινή γυναίκα».

H Tilly Norwood. Particle6/Xicoia

Θα δεχόσουν να δεις έργα με AI ηθοποιούς;

Για τη Van der Velden, η Norwood είναι απλώς ένα «νέο εργαλείο» που μπορούν να αξιοποιήσουν οι δημιουργοί για να διευρύνουν τις ικανότητές τους, όπως συνέβη με τη γραφομηχανή ή τον πρώτο υπολογιστή. «Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, το "εργαλείο" εκτελεί το ίδιο την καλλιτεχνική πράξη – η τεχνητή νοημοσύνη είναι ταυτόχρονα το εργαλείο και ο καλλιτέχνης», σημειώνει η Hume, χαρακτηρίζοντας τη Norwood ένα «πολιτισμικό τεστ αντοχής, μια δοκιμασία για το πόσο πραγματικά εκτιμάμε την ανθρώπινη δημιουργικότητα».

Σύμφωνα με την ίδια, οι έρευνες δείχνουν πως οι άνθρωποι παραμένουν αρνητικά προκατειλλημένοι απέναντι σε έργα τέχνης από το AI, ακόμα κι αν είναι πανομοιότυπα με ανθρώπινα έργα. «Δεν ξέρω κατά πόσο αυτή η προκατάληψη θα διατηρηθεί. Οι νεότερες γενιές, που μεγάλωσαν με το streaming, ίσως να ενδιαφέρονται περισσότερο για την ταχύτητα και την προσβασιμότητα, παρά για το αν ο ηθοποιός είναι "αληθινός"». Και τότε «ολόκληρες δημιουργικές ομάδες (μακιγιέρ, ενδυματολόγοι, τεχνικοί φωτισμού, σκηνογράφοι) ίσως δεν χρειάζονται πλέον, αφού οι ψηφιακοί χαρακτήρες μειώνουν την ανάγκη για γυρίσματα».

Όταν αποκαλύφθηκε ότι το συγκρότημα Velvet Sundown, που έφτασε το ένα εκατ. ακροάσεις στο Spotify, ήταν προϊόν τεχνητής νοημοσύνης, πολλοί συνέχισαν να ακούν τα τραγούδια τους. Όταν ο Tim Boucher, «συγγραφέας AI και δημιουργός» όπως συστήνεται, δήλωσε ότι έβγαλε χιλιάδες δολάρια πουλώντας AI-generated βιβλία, ο κόσμος συνέχισε να τον αγοράζει.

Ο Timbaland, μια από τις μεγαλύτερες μορφές της σύγχρονης μουσικής, συνεργάστηκε με την πλατφόρμα AI μουσικής Suno, ίδρυσε την εταιρεία AI ψυχαγωγίας Stage Zero και δημιούργησε την πρώτη pop star της τεχνητής νοημοσύνης, Tata Taktumi. Είναι από τους ελάχιστους καλλιτέχνες που αγκάλιασαν ολοκληρωτικά τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, λέγοντας μάλιστα πως η μουσική σήμερα είναι «κακή» και «βαρετή», ενώ το AI «είναι το μόνο που έχει πραγματικά ψυχή». Εσύ, πόσο έτοιμος ή έτοιμη νιώθεις να το αγκαλιάσεις στη μουσική που ακούς, τις ταινίες που βλέπεις ή τα βιβλία που διαβάζεις;