ΓΙΑΤΙ ΕΝΑ SMARTPHONE ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΔΩΡΟ ΓΙΑ ΕΝΑ 12ΧΡΟΝΟ

Οι γιορτές πλησιάζουν, το παιδί ζητά smartphone και μια ακόμα έρευνα εκπέμπει SOS για τους κινδύνους από τη χρήση του στην προεφηβεία. Μήπως ο Αϊ-Βασίλης πρέπει να περιμένει;

Το παιδί ζήτησε από τον Άγιο Βασίλη smartphone. Λάθος. Το παιδί πάει στα 12, αλλά δεν είναι η Λώρα από το Μικρό Σπίτι Λιβάδι. Μεγάλωσε μέσα στην τεχνολογία και ξέρει περισσότερα για τις αλήθειες της ζωής. Άρα, το ζήτησε από εσάς, οπότε μην προσπαθήσετε να το αποφύγετε λέγοντας πως ο παππούλης που μοιράζει δώρα το βρίσκει ακατάλληλο για την ηλικία του. Τα παιδιά δεν «αγοράζουν» πλέον παραμύθια, όμως θα αγόραζαν ευχαρίστως ένα smartphone με τα λεφτά από τα κάλαντα, ενδεχομένως στα κρυφά, αν η επιθυμία τους έβρισκε τοίχο. Έχει νόημα να συστήσετε υπομονή;

Σε Quora και Reddit, οι γονείς αναρωτιούνται ποια είναι καλή ηλικία για να αποκτήσει το παιδί το πρώτο του smartphone και η αγωνία τους είναι τίμια. Σε λίγο θα πάει Γυμνάσιο και το κινητό φαίνεται εύλογο επόμενο βήμα: θα νιώθουν ασφαλείς, έχοντας δυνατότητα επικοινωνίας ανά πάσα στιγμή, και θα βοηθήσουν το παιδί να ενταχθεί στο σύνολο. Πολύ πιθανώς, οι συνομήλικοί του έχουν ήδη ένα, δεδομένου ότι 7 στα 10 παιδιά από τα κράτη του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας (ΟΟΣΑ) αποκτούν το πρώτο τους γύρω στα 10.

Ξέρουμε ότι smartphone και εφηβεία δεν είναι ο καλύτερος συνδυασμός. Ακόμη και αν οι έρευνες δεν συγκλίνουν πάντα, η πλειοψηφία συμφωνεί ότι τα έξυπνα κινητά σε τόσο μικρή ηλικία βλάπτουν και εκθέτουν τα παιδιά σε σοβαρούς κινδύνους για τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Αυτό υποστηρίζει και πρόσφατη αμερικανική μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Pediatrics. Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα περισσότερων των 10.500 εφήβων για να κατανοήσουν τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η κατοχή smartphone πριν από τα 12, και τα ευρήματά τους δεν είναι καθησυχαστικά.

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το 6,5% των 12χρονων με smartphone είχε διάγνωση κατάθλιψης, έναντι 4,5% στους συνομηλίκους χωρίς έξυπνο κινητό. iStock

Κατάθλιψη, αϋπνία και παχυσαρκία

Η έρευνα κατέγραψε σαφείς διαφορές στην ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών 12 ετών με smartphone:

• περίπου 6,5% είχε διαγνωστεί με κατάθλιψη, έναντι 4,5% όσων δεν είχαν συσκευή (31% υψηλότερος κίνδυνος),
• 18% ήταν παχύσαρκα, έναντι 12% (40% υψηλότερος κίνδυνος),
• 47% δεν κοιμόντουσαν επαρκώς, έναντι 31% (62% υψηλότερος κίνδυνος).

Οι συσχετίσεις παρέμειναν στατιστικά σημαντικές ακόμη και μετά την προσαρμογή για κοινωνικοοικονομικούς και οικογενειακούς παράγοντες. Παράλληλα, σε σύγκριση με συνομήλικους που παρέμειναν χωρίς smartphone, τα παιδιά που απέκτησαν smartphone μεταξύ 12 και 13 ετών διέτρεχαν:

• 57% μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση ψυχικών διαταραχών,
• 50% μεγαλύτερο κίνδυνο για σοβαρά προβλήματα ύπνου.

Δεν είναι παρήγορο ότι μας χωρίζει ένας ωκεανός. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το 98% των 15χρονων διαθέτει smartphone, στο οποίο θα αφιερώσουν περισσότερες από 30 ώρες την εβδομάδα, ενώ σε κάποιες χώρες ένας στους δύο θα ξεπεράσει τις 60. Η ίδια έκθεση τοποθετεί την Ελλάδα στις πρώτες χώρες με ψηφιακά πολυάσχολους εφήβους και ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ψυχική και σωματική τους υγεία. Ενδεικτικά, η προβληματική χρήση smartphone συνδέεται με αυξημένα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και αϋπνίας και αδιαφορία για δραστηριότητες όπως η άθληση.

Τα παιδιά που απέκτησαν smartphone ανάμεσα στα 12 και 13 είχαν 50% περισσότερες πιθανότητες για σοβαρά προβλήματα ύπνου. iStock

Γιατί τα 12 είναι κομβική ηλικία

Η ηλικία των 12 ετών αποτελεί κρίσιμο αναπτυξιακό σημείο. Ο εγκέφαλος παραμένει ιδιαίτερα εύπλαστος, ενώ την ίδια περίοδο επιταχύνονται η διαμόρφωση της αυτοεικόνας, η κοινωνική μάθηση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως ο αυτοέλεγχος, η συγκέντρωση και η συναισθηματική ρύθμιση.

Στο βιβλίο του Η γενιά του Άγχους (δηλαδή η Gen Z), ο κοινωνικός ψυχολόγος Jonathan Haidt ζητά «να επιστρέψουμε το τζίνι της τεχνολογίας πίσω στο μαγικό του λυχνάρι», ώστε η παιδική και προεφηβική ηλικία να διαμορφωθεί μέσα από παραδοσιακές εμπειρίες όπως το ελεύθερο παιχνίδι, η φυσική δραστηριότητα, οι διά ζώσης κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, η δοκιμή των ορίων στην επικοινωνία και η σταδιακή ανεξαρτησία. Να δομηθεί ο παιδικός εγκέφαλος όπως πρέπει, όχι με την επικοινωνία μέσω μηνυμάτων και emojis, που δεν ενεργοποιεί τα ίδια σημαντικά νευρωνικά κυκλώματα.

Παράλληλα, υποστηρίζει ο Haidt, το smartphone σε αυτήν την ευαίσθητη φάση φέρνει την αποσπασματική επικοινωνία, τις ασύγχρονες επαφές, τη συνεχή σύγκριση και την αναζήτηση επιβεβαίωσης. Όσο κι αν ακούγονται «μπουμεριές», βρίσκονται σε κοινή γραμμή με ευρύτερα ερευνητικά δεδομένα. Διεθνείς αναλύσεις, όπως του Sapien Labs, δείχνουν ότι η πρώιμη απόκτηση smartphone συσχετίζεται σταθερά με φτωχότερους δείκτες ψυχικής υγείας, αυξημένο άγχος, μεγαλύτερη έκθεση σε cyberbullying, καθιστική ζωή και διαταραχές ύπνου.

Oι έφηβοι χρειάζονται ευέλικτους κανόνες και συζήτηση σε σχέση με τη χρήση του smartphone, παρά απαγορεύσεις. iStock

Κι αν το παιδί επιμένει;

Ας μην κοροϊδευόμαστε. Και να του πείτε τα παραπάνω, λίγο θα ιδρώσει το αφτί του. Είναι γνωστό ότι το συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο χαρακτηρίζεται από την αντίσταση των αφτιών στην εφίδρωση. Έτσι, για γονείς που αδυνατούν να προβάλουν αντίσταση στο αίτημα για smartphone, οι ειδικοί προτείνουν:

• αγορά απλού κινητού (παλιάς τεχνολογίας),
• σαφή χρονικά όρια χρήσης,
• το τηλέφωνο να μένει εκτός υπνοδωματίου,
• χρόνο χωρίς οθόνες πριν τον ύπνο,
• κανόνες για τη χρήση των κινητών που να αφορούν όλη την οικογένεια.

Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, ούτε και είναι ανάγκη να χαλάσετε τις καρδιές σας χριστουγεννιάτικα. Η ανοιχτή επικοινωνία, τα εργαλεία γονικού ελέγχου και το υπόδειγμα του γονιού ως προς τη χρήση του smartphone μπορούν να βοηθήσουν. Όπως τονίζει η έκθεση του ΟΟΣΑ, τα μικρότερα παιδιά χρειάζονται πιο προσεκτική καθοδήγηση, ενώ οι έφηβοι ωφελούνται από ευέλικτους κανόνες και συζήτηση, παρά από αυστηρές απαγορεύσεις.