Ο ΧΟΡΟΓΡΑΦΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ «ΒΙΚΤΟΡ Ή ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ» ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Ο χορευτής-χορογράφος, Ηλίας Χατζηγεωργίου, ξεδιπλώνει τις σκέψεις του για τον χορό, την οικογένεια, την κοινωνία σήμερα. Με αφορμή μια παράσταση που άγγιξε πολλές δικές του ευαίσθητες χορδές, τον «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία».

Τον Ηλία Χατζηγεωργίου τον παρακολουθώ χρόνια σε χορευτικές παραστάσεις της ομάδας «Αερίτες» στην οποία συμμετέχει από το 2009 (όταν τον βλέπεις στη σκηνή θες να σηκωθείς να κουνηθείς στον ρυθμό της μουσικής), αλλά και σε θεατρικές παραστάσεις όπου επιμελείται την κίνηση. Χορό δεν έχει σπουδάσει με την έννοια που έχουμε στο μυαλό μας. Είναι αυτοδίδακτος στο hip hop και στο breakdance από τα 10 του και ως έφηβος χόρευε σε πλατείες. Στη συνέχεια, μυήθηκε μέσα από τις δουλειές του σε διάφορα είδη χορού, ενώ τελείωσε και τη Φιλοσοφική Σχολή, με ειδίκευση στην Ψυχολογία. Βάλε σε όλα αυτά και τη συμμετοχή του σε διάφορα εξαιρετικά ενδιαφέροντα εκπαιδευτικά προγράμματα για τον χορό, όπως η συνεργασία του με τη Λυρική Σκηνή στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα, και έχεις μια πρώτη εικόνα για το προφίλ του Ηλία.

Αυτή την περίοδο (και μέχρι 1/6) παίζεται στο θέατρο «Σταθμός» η παράσταση «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, στην οποία ο Ηλίας επιμελείται την κίνηση. Πρόκειται για ένα σουρεαλιστικό έργο με χιούμορ και γέλιο, το οποίο όμως πραγματεύεται πολύ δύσκολα θέματα – από την εξουσία, μέχρι την οικογένεια.

Με δυο λόγια η υπόθεση είναι η εξής: Η οικογένεια Πομέλ γιορτάζει τα γενέθλια του μοναχογιού της Βικτόρ (στον ρόλο του Βικτόρ ο Μάνος Καρατζογιάννης). Καλεσμένοι τους είναι οι οικογενειακοί τους φίλοι Μανιώ, ένας αχαλίνωτος στρατηγός και μια γοητευτική κυρία με εντερικά προβλήματα που φτάνει στο σπίτι απρόσκλητη. Ο Βικτόρ, ενώ κλείνει μόλις τα εννιά του χρόνια, είναι ένα παιδί με υπερφυσική ανάπτυξη, σωματική και διανοητική. Δεν έχει πια τίποτα να περιμένει καθώς τα ξέρει ήδη όλα.

Όταν είδα την παράσταση, αισθάνθηκα ότι ο καθένας και η καθεμία που την παρακολουθεί βλέπει να καθρεφτίζεται στη σκηνή κάτι από τη δική του/της οικογένεια. Και πράγματι, στις συζητήσεις που είχα μετά με τους συντελεστές, όλοι είχαν κάτι διαφορετικό να «φωτίσουν», κάποια νέα πτυχή να φέρουν στην επιφάνεια. Ο Ηλίας, μέσα από τα προσωπικά του βιώματα, τη δουλειά του, αλλά και τις σπουδές του στην ψυχολογία, είχε πολλά να προσθέσει στην κουβέντα.

Ηλίας Χατζηγεωργίου: «Ο κόσμος του hip hop είναι αυτός που καταλαβαίνω καλύτερα»

– Στις θεατρικές παραστάσεις καλείσαι να δουλέψεις με πολλούς ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών, με διαφορετικά σώματα, κάποια από αυτά είναι πιο «εύκολα», κάποια πιο «δύσκολα» φαντάζομαι. Πώς το χειρίζεσαι αυτό;

Στις δουλειές μου δεν απαιτώ ποτέ να είναι ολόιδια η κίνηση. Το ζητούμενο είναι ο περφόρμερ/ηθοποιός να αντιληφθεί για ποιον λόγο γίνεται μια κίνηση, τι θέλουμε να πούμε μ’ αυτήν. Τότε, θα έρθει η κίνησή του και θα συγχρονιστεί με τις κινήσεις των υπολοίπων, χωρίς απαραίτητα να είναι ίδιες. Και δεν θα έχει και σημασία τελικά, γιατί θα λέμε όλοι το ίδιο πράγμα.

– Στις παραστάσεις που επιμελείσαι την κίνηση παντρεύεις διαφορετικά είδη χορού, αλλά αισθάνομαι ότι υπάρχει πάντα μια έξτρα θέση στην καρδιά σου για το hip hop και το breakdance. Ισχύει αυτό;

Τελείως. Είναι ο κόσμος που καταλαβαίνω καλύτερα και θεωρώ ότι είναι πολύ πλούσιος σε κινητικό υλικό. Τόσο πλούσιος που αν βγάλεις τη δραματουργία του hip hop που έχουμε συνηθίσει (εννοώ το ότι έχει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά κινητικά), μπορείς να κάνεις οτιδήποτε. Άλλωστε, για μένα δεν υπάρχουν είδη χορού, όλα είναι σχετικά. Αν μία κίνηση μπορεί να γίνει κατανοητή από ένα σώμα το οποίο δεν έχει μάθει να χορεύει hip hop, γίνεται άμεσα μια κίνηση του σώματος και έτσι μπορεί και εξυπηρετεί και τη δραματουργία.

«Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία»: Μία παράσταση που μπαίνει στα άδυτα της οικογένειας

– Έχεις σπουδάσει και ψυχολογία. Φαντάζομαι ότι έχεις κάνει και ψυχοθεραπεία;

Ναι, έχω κάνει ψυχοθεραπεία στο παρελθόν για πολλά χρόνια, αλλά τώρα που γεννήθηκε το παιδί, ξεκίνησα πάλι.

– Πολύ σημαντικό να έχεις κάνει ψυχοθεραπεία πριν κάνεις παιδιά. Πάμε στον «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία». Καταρχάς να σου πω ότι μου άρεσε πάρα πολύ η κίνηση στην παράσταση.

Είναι ένα έργο πολύ κινητικό. Χαίρομαι πολύ που το λες!

Η παράσταση «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου. ©Spyros Perdiou

– Με τον σκηνοθέτη, Κώστα Παπακωνσταντίνου, συνεργάζεσαι για δεύτερη φορά. Ποιος είναι ο τρόπος που δουλεύετε στις παραστάσεις το κομμάτι της κίνησης; Η κίνηση «ντύνει» την παράσταση ή συνδιαμορφώνετε την κινησιολογία με τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς;

Όπως ο σκηνοθέτης όταν παίρνει στα χέρια του ένα κείμενο που αγαπάει, δημιουργεί αυτόματα στη φαντασία του έναν κόσμο, αντίστοιχα φτιάχνω και εγώ τον δικό μου κόσμο. Αυτές τις εικόνες, όμως, δεν τις πασάρουμε ο ένας στον άλλον, έχουμε βρει έναν κοινό κώδικα με τον Κώστα σε αυτό. Δουλεύουμε πάνω σε μία ιδέα και σιγά σιγά μπαίνει ο ένας στον κόσμο του άλλου, κεντάμε το κείμενο παρέα.

Με ενδιαφέρει πολύ η προσέγγιση που δουλεύει ο ίδιος, η οποία έχει να κάνει με το ένστικτο του περφόρμερ/ηθοποιού, με το πώς ένα κείμενο κρατιέται ζωντανό από τον έναν ηθοποιό στον άλλο, αλλά και με το πώς αφορά κάθε συντελεστή της παράστασης προσωπικά το κείμενο. Οπότε, αντιστοίχως κι εγώ προσπαθώ να δω πώς μπορεί να αποδοθεί από τους περφόρμερ/ηθοποιούς η ιδέα κινητικά. Δουλεύω πολύ με κινητικούς αυτοσχεδιασμούς στα σώματα, ακόμα και πριν μπει το κείμενο.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης «Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία», Κώστας Παπακωνσταντίνου. ©Spyros Perdiou

– Το έργο είναι μια μαύρη κωμωδία που ασχολείται κατά βάση με παθογένειες της οικογένειας και ο κάθε θεατής ταυτίζεται με κάτι διαφορετικό. Τι άγγιξε εσένα;

Θα μπορούσε να μην είναι καν αστείο αυτό το έργο, είναι πολύ dark. Έτσι το είδα εγώ όταν το διάβασα και αυτό το στοιχείο έδωσα και στον σκηνοθέτη, αφήνοντας τα ίχνη της κωμωδίας που ήθελε ο ίδιος να υπάρχουν – άλλωστε πολλές φορές γίνεται κάτι πολύ πιο πικρό όταν είναι αστείο.

Υπάρχουν γεγονότα στην οικογένειά μου που έχουν να κάνουν με τον θάνατο, με τα οποία ταυτίστηκα με το που διάβασα το κείμενο. Ο Βικτόρ, το παιδί που πρωταγωνιστεί στο έργο, στο τέλος πεθαίνει – δεν ξέρω αν πεθαίνει πραγματικά ή συμβολικά. Για μένα είναι συμβολικό, αλλά το γεγονός και μόνο ότι διαβάζεις πως πεθαίνει, με κλόνισε.

Για μένα αυτό το έργο περιγράφει το αναπόφευκτο, το ότι αργά ή γρήγορα κάθε άνθρωπος καταλαβαίνει –ξεκινώντας από την οικογένεια του και φτάνοντας στην κοινωνία και στην πολιτική της χώρας του– ότι οι άνθρωποι είναι αναξιόπιστοι, ότι αυτό που λέγεται δεν σημαίνει ότι είναι αυτό που γίνεται στην πραγματικότητα. Πάντα υπάρχει το πίσω κείμενο – οι προγραμματικές δηλώσεις των γονιών, τα όρια που βάζουν και τα καταπατούν οι ίδιοι. Ένα έξυπνο παιδί, όπως ο Βικτόρ, φαίνεται να το αντιλαμβάνεται γρήγορα – για μένα αυτός είναι και ο θάνατός του, η αντίληψη δηλαδή ότι πράγματα που θεωρούσε δεδομένα για τη μαμά και τον μπαμπά του δεν ισχύουν.

Οι γονείς δεν είναι οι Θεοί που βλέπει ένα παιδί, δεν έχουν παντοδυναμία, ούτε αυτοσυγκράτηση – κάποια παιδιά το αντιλαμβάνονται αυτό στην εφηβεία, άλλα πιο νωρίς. Σε κάθε περίπτωση, αυτό είναι μια συνειδητοποίηση που κρύβει μέσα και έναν θάνατο, αρχικά της οικογένειας, μετά της κοινωνίας. Έτσι καταλήγεις να αναπολείς τα χρόνια που ήσουν αγνό παιδί και δεν σε ένοιαζαν όλα αυτά, μπαίνεις και εσύ στον κόσμο των ενηλίκων, και το πιο όμορφο κομμάτι σου –η παιδικότητα– έχει πεθάνει.

Μάνος Καραντζογιάννης, Θανάσης Βλαβιανός. ©Εlina Giounanli

– Ο Βικτόρ είναι ένα πολύ έξυπνο παιδί, χαρισματικό. Φαίνεται όμως ότι έχει ανάγκη την παιδικότητα που αναφέρεις, όσο και κάθε άλλο παιδί. Φαίνεται να πασχίζει να του βάλουν όρια οι γονείς του. Πόσο σημαντικά είναι τα όρια για ένα παιδί και γιατί πιστεύεις ότι σήμερα όλο και περισσότερα παιδιά είναι ανορίοτα;

Είναι μεγάλη συζήτηση αυτή που ανοίγεις. Οι γονείς σήμερα μπορεί να έχουμε φύγει λίγο από την αυστηρότητα του παρελθόντος, αλλά νομίζω ότι έχουμε περάσει προς μια άλλη πλευρά, χαοτική. Καταρχάς, τώρα που έχω γίνει μπαμπάς δεν ξέρω τι όρια θα βάλω στο παιδί μου, δεν ξέρω αν θα τα καταφέρω να βάλω ή αν θα τα βάλουμε μαζί, είμαι πολύ επιφυλακτικός. Θέλουν δουλειά τα όρια.

Αυτό που βλέπω στη σημερινή κοινωνία είναι ότι οι γονείς δεν περνάνε χρόνο με τα παιδιά τους, δεν παίζουν, δεν ασχολούνται, φορτώνουν τα παιδιά με άπειρες δραστηριότητες, αναθέτουν τα παιδιά τους σε «υπαλλήλους» και τα παιδιά τούς φέρονται σαν να είναι υπάλληλοι. Έτσι, οι γονείς δεν γνωρίζουν ουσιαστικά τα παιδιά τους, είναι γεμάτοι τύψεις και αυτό το λίγο διάστημα που είναι με τα παιδιά τους, είναι πολύ δύσκολο να τους βάλουν όρια.

Νομίζω επίσης ότι σήμερα κυνηγάμε πάρα πολύ τους προσωπικούς μας στόχους. Νιώθω ότι υπάρχει μια αλαζονεία από ένα σημείο και μετά, σχετικά με την καριέρα, με το χρήμα. Αδιαφορούμε, όχι μόνο για το παιδί μας, αλλά για τον άνθρωπο γενικά, ακόμα και για τον εαυτό μας. Το λέω κι εγώ για να το ακούω, γιατί κι εγώ είμαι παθιασμένος με τη δουλειά μου και έχω προσδοκίες, και είναι δύσκολο να μου βάλω όρια. Αν όμως για να κάνω καριέρα χρειαστεί να χάσω τους ανθρώπους γύρω μου, τους φίλους μου, την οικογένειά μου, τη σύντροφό μου και το παιδί μου; Εκεί αρχίζω και προβληματίζομαι.

– Η παράσταση μιλάει για την αστική τάξη και για τις σχέσεις στο πλαίσιό της.

Πράγματι, εδώ πιάνουμε ένα στιγμιότυπο μιας αστικής οικογένειας που προσπαθεί να κρατήσει τους τύπους. Προσπαθεί να παίξει δηλαδή έναν άλλον ρόλο από αυτόν που έχει μια οικογένεια με προβλήματα ουσιαστικά, που είναι εκεί καθημερινά και το παλεύει ο ένας με τον άλλο. Εδώ, κάπως οι άνθρωποι έχουν παραιτηθεί, όπως συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό και σήμερα. Οι στοχεύσεις τους οι κοινωνικές έχουν μπερδευτεί πολύ με το ατομικό τους κομμάτι.

Παίζουν έναν ρόλο μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Υποκρίνονται ο ένας στον άλλο, όχι μόνο γιατί απατάει ο ένας τον άλλο, αυτό ίσως είναι το απλούστερο που μπορεί να συμβεί, το γεγονός όμως ότι παίζουν μόνιμο θέατρο λόγω της προέλευσής τους, της καταγωγής τους, του στάτους που έχουν, αυτό είναι ακόμα χειρότερο. Είναι όλοι συμβιβασμένοι, έχουν καταπιεσμένη οργή για τον εαυτό τους πρώτα απ’ όλα και μετά ο ένας για τον άλλο. Οπότε και το παιδί αποφασίζει, και το λέει σε κάποια στιγμή, ότι «εγώ απόψε θα γίνω κάτι». Παίρνει μια απόφαση να κάνει κάτι, να αλλάξει κάτι. Μια απόφαση που δεν έχει πάρει κανένας από τους ενήλικες γύρω του. Έτσι, ο Βικτόρ πεθαίνει και μαζί του πεθαίνει και ο… μοναδικισμός του – αυτή η πολύ ωραία λέξη που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας.

– Τι σημαίνει ο όρος μοναδικισμός που χρησιμοποιεί ο Βικτόρ;

Ο Βικτόρ παρουσιάζεται ως παιδί-θαύμα, αν και δεν ξέρουμε αν είναι όντως ένα παιδί-θαύμα ή ένα παιδί από μια αστική οικογένεια που το αντιμετωπίζουν όλοι ως θαύμα και έχει όλο αυτό το βάρος του να είναι ένα επιτυχημένο παιδί. Και ακριβώς επειδή όλα έχουν να κάνουν με το κοινωνικό και κανείς δεν ασχολείται να ρωτήσει τον ίδιο το Βικτόρ πώς νιώθει, αν είναι στενοχωρημένος ή χαρούμενος, εκείνος κάνει όλες αυτές τις εκρήξεις. Οι γονείς προσπαθούν να το μαζέψουν, να κρύψουν αυτή τη συμπεριφορά αντί να τον πιάσουν, να τον αγκαλιάσουν και να του πουν «Τι συμβαίνει; Γιατί υποφέρεις;»

Νομίζω ότι ο Βικτόρ έχει στραφεί προς τον εαυτό του και έχει χτίσει έναν μοναδικισμό, όπως τον λέει, δηλαδή έναν χώρο, έναν πλανήτη μέσα στον οποίο μπορεί να αναπνεύσει, γιατί σε αυτόν που ζει πραγματικά δεν μπορεί. Είναι μια φούσκα δική του. Αν το σκεφτείς, όλα τα παιδιά που είναι μόνα τους καταφεύγουν σε κάτι τέτοιο, γι’ αυτό βρίσκω πολύ έξυπνο το κείμενο. Φυσικά, δεν ξέρεις πού μπορεί να οδηγήσει αυτό – κάποιος μπορεί να οδηγηθεί στη δημιουργία κι άλλος στην παράνοια.

«ΟΛΟΙ ΨΑΧΝΟΥΝ ΑΥΤΟΒΕΛΤΙΩΣΗ, ΚΑΝΟΥΝ COACHING, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΚΟΙΤΑΝΕ ΔΙΠΛΑ ΤΟΥΣ ΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΥΠΟΦΕΡΕΙ».

«Κάθε οικογένεια είναι ένα μικρό ίδρυμα»

– Τι πιστεύεις για την ελληνική οικογένεια;

Γενικά πιστεύω ότι κάθε οικογένεια είναι ένα μικρό «ίδρυμα». Έχει τα δικά της χαρακτηριστικά υπάρχει μια συνεννόηση ανάμεσα στα μέλη, ένας κοινός κώδικας. Και αν κάποιος άλλος, ερχόμενος από άλλο «ίδρυμα», έμπαινε σε αυτή την οικογένεια, πιθανά θα τρελαινόταν. Τώρα, το θέμα είναι πόσο δομημένα είναι τα πράγματα μέσα σε μια οικογένεια (και με το «δομημένα» δεν εννοώ καθωσπρέπει), αλλά δομημένα στην έκφραση των συναισθημάτων μας, στην αναγνώριση του λάθους, στην αγάπη, στην υποστήριξη, στην αλληλεγγύη. Δηλαδή πράγματα τα οποία πάνε περίπατο στην Ελλάδα και λόγω πολιτικών συνθηκών.

Όλοι ψάχνουν αυτοβελτίωση, κάνουν coaching, αλλά δεν κοιτάνε δίπλα τους αν κάποιος υποφέρει. Μας λένε οι ειδικοί «Κοίταξε μέσα σου να βρει τη λύση», ωραία, να τη βρεις τη λύση μέσα σου, αλλά μέχρι τότε υπάρχει και μια κοινωνία, κοίτα και κανέναν άλλο. Οπότε ακολούθως και η οικογένεια κλείνεται στο στενό πλαίσιό της, αντί να ανοιχτεί στην κοινωνία. Όσο κλείνεται στην οικογένεια, γίνεται ακόμα μεγαλύτερο Ίδρυμα.

– Η ελληνική οικογένεια έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά;

Έχει όλα αυτά τα προβληματικά κομμάτια που ανέφερα, αλλά για μένα διατηρεί ακόμα κάποια καλά στοιχεία. Δεν είναι ακόμα τόσο πυρηνική, είναι πιο ευρεία. Υπάρχουν θείοι, ξαδέρφια, φίλοι που χωράνε στην οικογένεια. Και αυτό το βρίσκω πολύ θετικό, γιατί μπορεί να μην ταυτιστείς με τους γονείς σου, αλλά μπορεί να βρεις ταύτιση με κάποιον άλλο από τον περίγυρό σου. Πιστεύω ότι η οικογένεια είναι καλό να είναι ανοιχτή.

– Ό,τι συμβαίνει στον μικρόκοσμο της οικογένειας το βλέπεις και στη μεγάλη εικόνα της κοινωνίας;

Εκατό τοις εκατό. Αν δεν μπορείς να έχεις ενσυναίσθηση με τα τρία μέλη της οικογένειάς σου, άντε βρες το έξω. Χρειάζεται ένα γεγονός σαν τα Τέμπη για να αντιδράσουμε, χρειάζεται να πεθάνει κόσμος. Πριν από λίγα χρόνια βγαίναμε στον δρόμο, αντιδρούσαμε, έχανε μια κυβέρνηση τη δύναμή της. Τώρα; Έχουμε κλειστεί πολύ στον μικρόκοσμό μας και ο μικρόκοσμός μας νοσεί γι’ αυτό τον λόγο.

Στο τέλος της παράστασης, η οποία όπως είπαμε έχει έντονα στοιχεία σουρεαλισμού, ο σκηνοθέτης έχει προσθέσει ένα τραγουδάκι που λέει: Αν σου φαίνονται αυτά τρελά, κοίτα λίγο τη δική σου ζωή. Κοίτα λίγο μες στο σπίτι σου, κοίτα λίγο στη χώρα που ζεις. Για να δούμε ποιο είναι το παράλογο. Είναι ο συγγραφέας παράλογος ή είναι ο κόσμος που ζούμε παράλογος;

– Τώρα που φτιάχνεις τη δική σου οικογένεια, ποια λάθη έχεις αποφασίσει να μην κάνεις γιατί τα έχεις συνειδητοποιήσει;

Κάνω ήδη λάθη, γι’ αυτό κάνω ψυχοθεραπεία! Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να εστιάσω στο τώρα – όταν είμαι στο σπίτι να μην ταξιδεύω στη δουλειά μου, να με βλέπει το παιδί μου και η σύντροφός μου να είμαι εκεί και να έχουμε μαζί κάποιες στιγμές μέσα στη μέρα, είτε είμαστε χαρούμενοι είτε λυπημένοι.

Επίσης, προσπαθώ να μην ξεφεύγω, να αποφεύγω την οργή και τη σύγκρουση. Θα εκφράσω π.χ. το ότι είμαι θυμωμένος, αλλά δεν θα πετάξω στον άνθρωπο απέναντί μου τον θυμό, την έντασή μου, την υστερία μου.

Επίσης, προσπαθώ να δείχνω την αγάπη μου – είναι πολύ σημαντικό ο άνθρωπος απέναντί σου να αισθάνεται ότι τον αγαπάς, από τις πράξεις σου, από τα λόγια σου, από τα χάδια σου, από την ύπαρξη σου, από τον σεβασμό σου, από τη φροντίδα στον εαυτό σου.

Ένα ακόμα πράγμα που θέλω να κάνω είναι να προσπαθήσω ο άνθρωπος που ήρθε τώρα στον κόσμο να περιστοιχίζεται από περισσότερους ανθρώπους, ανθρώπους που δείχνουν αγάπη και αντιμετωπίζουν τη ζωή με ενδιαφέρον, ακόμα και αν είναι σκοτεινοί, ακόμα κι αν έχουν πόνο μέσα τους (στη δουλειά μας υπάρχουν πολλοί τέτοιοι άνθρωποι).