«ΣΕ 10 ΛΕΠΤΑ»: ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ ΞΑΦΝΙΑΖΕΙ

Η ταινία μικρού μήκους «Σε 10 λεπτά» μπορεί να μην μας συνεπαίρνει με μεγάλες σκηνές, αλλά επιτελεί το σκοπό της. Ποιος είναι αυτός; Να μας ευαισθητοποιήσει γύρω από τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Σε μια στάση μια νεαρή γυναίκα μιλάει στο τηλέφωνο, περιμένοντας το λεωφορείο. Οι συγκοινωνίες, όμως, απεργούν. Στο παγκάκι πίσω της κάθεται μια κυρία που της πιάνει την κουβέντα. Η κοπέλα φαίνεται αρχικά να δυσανασχετεί, αλλά σταδιακά το ύφος της αλλάζει και τελικά απαντά με υπομονή στις ερωτήσεις της.

Θα μπορούσε να είναι μια τυπική σκηνή σε μια οποιαδήποτε στάση λεωφορείου της χώρας. Λίγο πριν το τέλος, όμως, έρχεται η ανατροπή. Οι υποθέσεις που κάναμε καταρρίπτονται. Οι δύο αυτές γυναίκες δεν είναι αυτό που φανταζόμασταν.

Η ταινία μικρού μήκους του Κριστιάν Νίρκα «Σε 10 λεπτά» μπορεί να μην μας συνεπαίρνει με μεγάλες σκηνές και σύνθετους χαρακτήρες, αλλά μέσα από έναν σύντομο διάλογο σε ένα λιτό σκηνικό αποδίδει την ουσία και επιτελεί το σκοπό της: να μας ευαισθητοποιήσει γύρω από τη νόσο Αλτσχάιμερ.

«Μια ταινία μικρού μήκους ήταν παλιά προσωπική φιλοδοξία», μου εξηγεί ο σκηνοθέτης. «Είναι μια διαδικασία που επιτρέπει έναν ευρύτερο καλλιτεχνικό πειραματισμό. Το θέμα του σεναρίου προέρχεται από επιρροές ριζωμένες στην παιδική μου ηλικία. Ίσως αυτές να πυροδότησαν προβληματισμούς γύρω από τον χρόνο, τη μνήμη και την ατομική ταυτότητα. Τρεις αλληλένδετες έννοιες: ο χρόνος είναι απαραίτητος για τη δημιουργία αναμνήσεων. Οι αναμνήσεις είναι δομικά υλικά της ιδιοσυγκρασίας και της ψυχοσύνθεσής μας. Παράλληλα, ο χρόνος μπορεί να αφαιρέσει μια ανάμνηση, επομένως και έναν λίθο της προσωπικής μας κατασκευής. Μια γοητευτική, αλλά και τρομακτική εξίσωση.

»Πριν κάποια χρόνια, λοιπόν, είχα γράψει ένα γυναικείο μονόλογο. Η ηρωίδα ακροβατούσε ανάμεσα σε αυτές τις έννοιες, προσπαθώντας να γαντζωθεί από τις εναπομένουσες αναμνήσεις της. Έτσι, πέρσι, έγραψα το σενάριο για το “σε 10 λεπτά”».

«Αποτυπώνει το Σε 10 λεπτά» την πραγματικότητα;

Με ποιον τρόπο κατάφερε να συγκεντρώσει πληροφορίες γύρω από το θέμα, προκειμένου να γράψει το σενάριο; «Η έρευνα βασίστηκε στην μελέτη πηγών, κυρίως για την ενδεδειγμένη αντιμετώπιση από μέρους των φροντιστών. Όταν κάποιος πάσχει από Αλτσχάιμερ, το μόνο που μπορεί να κάνει όποιος βρίσκεται δίπλα του είναι “να πάει με τα νερά του”. Δεν ωφελεί να τον διορθώσει ή να του εξηγήσει. Αντιθέτως, κάτι τέτοιο ενδέχεται να προκαλέσει ταραχή στον ασθενή. Την ίδια στιγμή, όμως, αυτό το “θέατρο” μπορεί να καταστεί ιδιαίτερα κουραστικό και επίπονο για τον φροντιστή και το οικογενειακό περιβάλλον», απαντά.

Όσο για την ανταπόκριση του κόσμου στο «Σε 10 λεπτά», «μετά την απόρριψη του αιτήματός μας στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου για ένταξη της ταινίας στο αντίστοιχο πρόγραμμα επιχορηγήσεων, προχωρήσαμε στην υλοποίηση με τις δικές μας δυνάμεις. Μέσα σε λίγες ημέρες από την στιγμή της ανάρτησής της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την παρακολούθησαν πάνω από 1 εκατομμύριο θεατές. Μέσα από τα σχόλια αντιληφθήκαμε πόσοι συνάνθρωποί μας ταυτίστηκαν με το θέμα. Πόσοι έχουν χάσει αγαπημένους τους από τη νόσο. Παράλληλα, έγινε αισθητή η επιτακτική ανάγκη για ενημέρωση. Ξεκίνησε, έτσι, ένας δημόσιος διάλογος που μας παρότρυνε να προβληματιστούμε και αυτός ακριβώς ήταν ο σκοπός της ταινίας: η ευαισθητοποίηση», συμπληρώνει.

Η Ελένη Κόντη (κόρη) στην προβολή της ταινίας στο «Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης».

Βλέποντας το ως εξωτερικός παρατηρητής, αναρωτιέσαι πόσο κοντά στην επιστημονική πραγματικότητα είναι το «σε 10 λεπτά». «Ένας άνθρωπος που δεν αναγνωρίζει το ίδιο του το παιδί είναι μάλλον απίθανο να έχει τέτοια ευφράδεια λόγου», επισημαίνει η Όλγα Λυμπεροπούλου, Γνωστική νευροψυχολόγος με Ειδίκευση στην Τρίτη Ηλικία και τις Άνοιες. «Από την άλλη, η στάση της κόρης είναι υποδειγματική, υπό την έννοια ότι συνειδητά μπαίνει στην πραγματικότητα της μητέρας της. Δεν προσπαθεί βίαια να την επαναφέρει. Η αυθόρμητη αντίδραση σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν, για παράδειγμα: Μα τι λες τώρα βρε μάνα, είμαι η κόρη σου! Δεν με αναγνωρίζεις;

»Δεν το κάνει. Μπαίνει στην πραγματικότητα της μητέρας που ζει με άνοια και εμπλέκεται σε έναν διάλογο που –όπως υπονοείται– έχει ξαναγίνει πολλές φορές, με σκοπό να της δώσει χαρά και να την κρατήσει ήρεμη σε μια κατάσταση που προκαλεί στην ασθενή άγχος (η ανατροπή του προγράμματος με την απεργία των λεωφορείων). Παρότι η ίδια η κόρη είναι εμφανώς εκνευρισμένη, καταφέρνει να ελέγξει το συναίσθημά της, να χαμηλώσει τον τόνο της φωνής της και να "γλυκάνει", ώστε να διαχειριστεί αποτελεσματικά και την ανατροπή του προγράμματος και τη μητέρα που δεν την αναγνωρίζει».