ΓΙΑΤΙ ΔΑΓΚΩΝΕΙ ΕΝΑΣ ΣΚΥΛΟΣ (ΚΑΙ ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΡΑΤΣΑ)
Η ράτσα καθορίζει ως ένα βαθμό πώς συμπεριφέρεται ένας σκύλος, αλλά δεν είναι αυτό που τον κάνει καλό ή κακό. Ένας εκπαιδευτής ξεκαθαρίζει τις διαφορές και επισημαίνει τι πρέπει να προσέχουμε και τι να αποφεύγουμε.
Το βασικό αξίωμα είναι οι σκύλοι είναι όντα με συναισθήματα. Όχι ρομπότ. Άρα, είναι βασικό να αναγνωρίζουμε πως ο ρόλος μας δεν είναι να κάνουμε ένα ζώο όπως θέλουμε, αλλά να το γνωρίσουμε όσο περισσότερο μπορούμε και να κινηθούμε αναλόγως. Κάθε σκύλος έχει τη δική του προσωπικότητα, πράγματα που συμπαθεί ή αντιπαθεί, που τον ενθουσιάζουν ή τον φοβίζουν. Κάθε σκύλος είναι μοναδικό και, για να περάσουμε –όλοι– όμορφα, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε αυτή τη μοναδικότητα.
Θυμάμαι πως, όταν είχα βρει τον πρώτο μου σκύλο (για την ακρίβεια, όταν με βρήκε), η κτηνίατρος μου είχε πει: «Δεν θα τον αλλάξεις εσύ. Εκείνος θα σε αλλάξει». Εννοούσε πως θα ήταν χρήσιμο να μην περιμένω να γίνει όπως θα με βόλευε, όπως θα έκανε τη ζωή μου εύκολη, αλλά να σεβαστώ τον χαρακτήρα του και να τα βρούμε στη μέση. Έλεγε αλήθειες.
Η επικοινωνία μας με έναν επαγγελματία εκπαιδευτή ήταν αναγκαία, προκειμένου να εξηγήσουμε κάποια πράγματα που θα ήταν χρήσιμο να έχουμε όλοι πρόχειρα – είτε έχουμε έναν σκύλο ως μέλος της οικογένειας μας, είτε όχι.
Ο Πέτρος Σιδερέας ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα και κάπως έτσι σήμερα θα διαλύσουμε τον μύθο του καλού και κακού σκύλου. Το πρώτο πράγμα που είπε ήταν: «Γενικά, όταν βλέπετε έναν σκύλο να δαγκώνει, κάτι έχει γίνει λάθος. Για τον σκύλο, το δάγκωμα είναι η τελευταία λύση. Θα το αποφύγει μέχρις εσχάτων». Αν φτάσει στο σημείο να δαγκώσει, σημαίνει πως κάτι έχει γίνει λάθος εκείνη τη στιγμή, ή κάτι του θυμίζει ένα λάθος που έγινε στο παρελθόν».
Ένας σκύλος δεν σκέφτεται αν μια πράξη είναι καλή ή κακή
Ο Πέτρος εξηγεί πως «η σκέψη του καλού ή κακού σκύλου είναι ανθρωπομορφική. Δεν υπάρχει στα ζώα. Η επιλογή και η κρίση μεταξύ καλού και κακού είναι χαρακτηριστικό που έχει μόνο ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Τα ζώα λειτουργούν βάσει των βιωμάτων και των ενστίκτων τους. Αν ένας σκύλος που έχει δεχθεί χτυπήματα από παιδιά αντιδράσει, αυτό δεν σημαίνει πως είναι κακός, αλλά ότι τα βιώματα που είχε με τον συγκεκριμένο τύπο ανθρώπου είναι αρνητικά και επίπονα. Οπότε, η αντίδραση του είναι επιφυλακτική και επιθετική. Μετά, υπάρχει και η γενετική που προσδιορίζει συμπεριφορές. Ξέρω πως πολλοί –που φτάνουν στα άκρα– θα πουν πως όλοι οι σκύλοι είναι καλοί». Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι συγκεκριμένη.
«Υπάρχουν χαρακτηριστικά που αναπτύσσει ως συμπεριφορά και χαρακτήρα ένας σκύλος που δεν εξαρτώνται 100% από το ανθρώπινο περιβάλλον, δηλαδή από το περιβάλλον στο οποίο ζει. Ισχύει ό,τι ισχύει και με τα παιδιά. Θα έχετε δει οικογένειες που έχουν τρία παιδιά και ο χαρακτήρας τους δεν έχει καμία σχέση, μολονότι μεγαλώνουν με τον ίδιο τρόπο, στο ίδιο περιβάλλον.
»Στην περίπτωση των σκύλων, μεγάλο ρόλο παίζει η μητέρα. Όταν γεννηθεί ένα κουτάβι, για δυο μήνες είναι κάτω από την κοιλιά της μάνας του – για τον θηλασμό και την επιβίωση. Εκεί μαθαίνει να αποκωδικοποιεί εξωτερικά ερεθίσματα, μέσω της μητέρας του. Δηλαδή, αν η μάνα τρέμει όταν ακούει τον θόρυβο της εξάτμισης μιας μηχανής ή όταν πέφτει ένας κεραυνός (αν είναι κροτοφοβική ή έχει αρνητικό βίωμα, π.χ. την έχει χτυπήσει μηχανάκι), το λίγων ημερών κουτάβι αρχίζει να αποκωδικοποιεί το εξωτερικό ερέθισμα μέσω της φοβίας της μητέρας του.
»Δεδομένο είναι και ότι κάποια πράγματα που αφορούν στη συμπεριφορά, τα εκδηλώνουν όταν ενηλικιώνονται. Δηλαδή, μετά το πρώτο έτος. Αλλά και αυτό δεν λέει κάτι. Ο χαρακτήρας αλλάζει με βάση τα βιώματα. Δεν είναι σταθερό πράγμα. Όπως οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι για πάντα, το ίδιο συμβαίνει και στα ζώα. Ένας σκύλος ισορροπημένος, θετικός και κοινωνικός μπορεί να έχει εμπειρίες που να αλλάξουν τα πάντα».
Ποιες ράτσες σκύλων δαγκώνουν
Η ράτσα δεν έχει καμία σημασία, ως προς τις πιθανότητες που υπάρχουν να γίνει επιθετικός ένας σκύλος. Όπως δεν υπάρχει μια νόρμα για τη συμπεριφορά των ανθρώπων –σε ίδιες ή ανάλογες καταστάσεις–, έτσι δεν υπάρχει και για τη συμπεριφορά των σκύλων. Γιατί τότε υπάρχει «μαύρη λίστα» με breeds που αρνούνται να δεχθούν διάφορες χώρες;
«Σε κάποια έθνη, που είναι προηγμένα στο ζωοφιλικό κομμάτι (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Σκανδιναβία κ.ά.), γίνονται μετρήσεις σχετικά με τα δαγκώματα. Αν σκύλος δαγκώσει άνθρωπο και αυτός καταλήξει στο νοσοκομείο, το περιστατικό καταγράφεται και μετριέται στατιστικά. Έχουν, λοιπόν, διαθέσιμο δείγμα για τις ράτσες που κάνουν τα δαγκώματα. Στις περισσότερες λίστες, οι ράτσες που είναι στις δυο πρώτες θέσεις είναι συγκεκριμένες: είναι τα Pit Bull και τα Rottweiler». Σε επόμενες θέσεις υπάρχουν τα German Shepherd (τα ξέρουμε ως λυκόσκυλα), τα Doberman, τα Akita, τα Staffies και τα Mastiff. Αυτό δεν σημαίνει πως είναι κακά. Ό,τι είναι σήμερα ένας σκύλος, σε μεγάλο ποσοστό οφείλεται στον άνθρωπο και την πορεία των χιλιάδων χρόνων εξέλιξης που έκαναν τους σκύλους να είναι διαμορφωμένοι πάνω μας.
»Τα Pit Bul έχουν περίεργη ιστορία και αυτός είναι ο λόγος που έχουν απαγορευτεί. Σε προηγούμενη εξελικτικά μορφή, προ της συμβίωσης με τους ανθρώπους, είχαν ένα χαρακτηριστικό που λεγόταν killer bite. Δεν δάγκωναν για να τραυματίσουν, αλλά για να σκοτώσουν. Αυτό εξαλείφθηκε όταν ο άνθρωπος σταμάτησε να μετακινείται και έμεινε σε σταθερές κοινωνίες. Μέχρι τότε, όταν οι άνθρωποι έφευγαν από έναν καταυλισμό, πήγαιναν εκεί οι σκύλοι κι έτρωγαν ό,τι είχε μείνει πίσω. Στις μόνιμες κοινωνίες δεν φεύγαμε πια, οπότε οι σκύλοι έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να αποκτήσουν την τροφή τους. Έτσι, άρχισαν να μειώνουν το δάγκωμα με σκοπό να σκοτώσουν, και αυτό σιγά σιγά εξαλείφθηκε.
»Τα 50 με 100 τελευταία χρόνια, ο άνθρωπος επανέφερε το killer bite σε ορισμένες ράτσες. Πώς; Άρχισε να διασταυρώνει ράτσες για κυνομαχίες και με άλλους ακραίους και παράλογους τρόπους. Προτίμησαν ράτσες που είχαν το πιο δυνατό δάγκωμα. Έτσι, σε ορισμένα Pit Bull το killer bite μπορεί να έχει επανέλθει. Αυτό δεν σημαίνει πως πια το έχουν όλα στη ψυχοσύνθεση τους. Επειδή, όμως, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιο το έχει και ποιο όχι, απαγορεύονται όλα».
ΟΙ ΣΚΥΛΟΙ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΧΑΛΑΡΟ ΔΕΡΜΑ, ΑΡΑ ΔΕΝ ΠΟΝΟΥΝ ΕΥΚΟΛΑ ΣΕ ΖΟΥΛΗΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΙ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ.
Όλο το στοίχημα ξεκινάει από τη ράτσα που διαλέγουμε
Όποιος αποφασίζει να υιοθετήσει ένα σκυλί, οφείλει να γνωρίζει πως αναλαμβάνει μια τεράστια ευθύνη (αν δεν το ταΐσεις, δεν τρώει μόνο, αν δεν του δώσεις νερό, δεν βάζει μόνο, αν δεν το πας βόλτα, δεν πάει μόνο κ.ο.κ.). Ο ειδικός λέει πως «όλο το στοίχημα ξεκινάει με το τι θα διαλέξουμε. Ένα κακό match είναι δύσκολο. Δηλαδή, αν είστε λιπόσαρκος και νέος σε ηλικία άνθρωπος, μένετε σε μικρό διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας και δεν έχετε τη διάθεση να προσαρμόσετε τη ζωή σας στο σκύλο, είναι χρήσιμο να μην υιοθετήσετε τσοπανόσκυλο – που έχει ιδιαίτερες ανάγκες, ένεκα του βάρους και του μεγέθους του. Δεν είναι καλό το fit. Ίσως να είναι καλύτερο αυτό με Bulldog, γιατί θα το βγάζετε μια βόλτα και μετά θα κοιμάται όλη μέρα. Δεν έχει ανάγκη για εκτόνωση, όπως ας πούμε ένα Jack Russell Τerrier, που έχει αστείρευτη ενέργεια. Έχω δει πάρα πολλούς ηλικιωμένους να έχουν Jack Russell Τerrier, γιατί είναι μικρόσωμα και τα προτιμούν. Σύντομα λένε πως δεν μπορούν να αντέξουν τις βόλτες που χρειάζονται».
Κρατήστε πως δεν έχει σημασία το μέγεθος, αλλά η ενέργεια. Μεγάλες δόσεις ενέργειας έχουν τα λυκόσκυλα, τα Boxer και τα Jack Russell Τerrier. «Αυτά που έχουν μικρότερη δόση είναι τα τύπου mastiff. Tα Bulldog, τα Pug – όσα έχουν πολλά μάγουλα που κρέμονται».
Σε ό,τι αφορά τα σκυλιά που έχουν πιο καλές τάσεις με παιδιά, «είναι αυτά που έχουν χαλαρό δέρμα, άρα δεν πονούν εύκολα στα ζουλήγματα και τα τσιμπήματα των παιδιών». Ράτσες όπως τα Labrador και τα Boxer. «Είναι και παιχνιδιάρικα. Αυτά που δεν συνιστώνται για παιδιά είναι όσα έχουν τεντωμένο δέρμα – πράγμα που σημαίνει πως πονούν πιο εύκολα».
Υπάρχει και μια άλλη παράμετρος. «Ένας σκύλος Akita ως ράτσα είναι πιο απόμακρος. Θα προτιμήσει την ανεξαρτησία του, στην άλλη άκρη του σαλονιού, από το να κουρνιάσει στη δική μας πλευρά ή πάνω μας. Και, αν υποθέσουμε πως ο ενήλικος θα καταλάβει τη φύση του σκύλου, ένα παιδί προσεγγίζει με διαφορετικό τρόπο το ζώο – είναι άγαρμπο, δεν καταλαβαίνει τη γλώσσα του σώματος και αυτό γίνεται πρόβλημα».
Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι υπάρχει θέμα
Η προβληματική συμπεριφορά προσδιορίζεται βάσει του πώς νιώθει ο σκύλος. Αυτή ήταν μια διευκρίνιση που ο Πέτρος ένιωσε ότι ήταν απαραίτητη, πριν εξηγήσει τι θα πρέπει να μας ανησυχεί. «Όταν ένας σκύλος κλαίει, είναι χρήσιμο να μην επικεντρώνουμε στις αντιδράσεις των γειτόνων, αλλά στο τι συμβαίνει στη ψυχολογία του σκύλου. Μόνο έτσι θα βρούμε τη λύση στο πρόβλημα. Είναι άλλο το τι είναι κακό για την ψυχολογία του σκύλου, και άλλο το τι είναι κακό για εμάς. Ελάχιστοι είναι οι κηδεμόνες που φροντίζουν το επίπεδο ευζωίας».
Μια βασική πληροφορία θέλει όλους τους σκύλους να έχουν το άγχος του αποχωρισμού, «γιατί όλα έχουν υπερεξάρτηση από τον κηδεμόνα. Αυτός είναι ο λόγος για τα περισσότερα τηλεφωνήματα που δεχόμαστε οι εκπαιδευτές». Υπάρχουν τεχνικές που εγγυώνται την ηρεμία στη ψυχή του ζώου σας.
Ένα άλλο θέμα είναι η υποεκτόνωση. «Τα περισσότερα ασκούνται λιγότερο, από όσο πρέπει. Ο άνθρωπος δυσκολεύεται να συνειδητοποιήσει ότι μετά τη δουλειά θα πρέπει να πάει σπίτι –και όχι για ποτό με φίλους–, αφού ο σκύλος τον περιμένει όλη μέρα. Στα αστικά περιβάλλοντα, αν το ζώο δεν είναι προτεραιότητα στη ρουτίνα, υπάρχει πρόβλημα. Και δεν έχει σημασία το μέγεθος του σκύλου». Σημασία έχει η ανάγκη για τη βόλτα. Αφού την τακτοποιήσουμε, μπορούμε να πάμε και για ποτό.
«Το τρίτο βασικό θέμα είναι οι φοβικότητες. Τα μικρόσωμα ζώα αναγκάζονται να υιοθετήσουν τη φοβία του κηδεμόνα προς τους άλλους, πιο μεγαλόσωμους σκύλους. Τελικά, δεν είναι κομπλεξικά τα μικρόσωμα σκυλιά, αλλά εμείς δεν μπορούμε να διαχειριστούμε εύκολα τη συνθήκη – λανθασμένα, τα παίρνουμε αμέσως αγκαλιά για να τα προφυλάξουμε και τους μεταδίδουμε τη φοβία μας. Υπάρχουν και άλλες κατηγορίες με φοβίες, που αφορούν τα δεσίματα στα μπαλκόνια και άλλες ανάλογες συμπεριφορές. Πολλοί δεν αφιερώνουν τον χρόνο που χρειάζεται το ζώο.
»Ο στόχος δεν είναι να είναι στρατιωτάκι, ώστε να μην μας στερεί πράγματα, αλλά να μπορεί να συμμετέχει σε ό,τι κάνουμε – χωρίς να είναι “παρκαρισμένος” για 15 ώρες και να βγαίνει από το σπίτι μόνο για να κάνει τις ανάγκες του».
Σε θέμα μπορεί να εξελιχθεί και η ελλιπής κοινωνικοποίηση. Βοηθά να θυμόμαστε ότι ο σκύλος δεν είναι άνθρωπος. Πράγμα που σημαίνει πως, ακόμα και όταν τον έχουμε πάντα και παντού για παρέα, εξακολουθεί να έχει την ανάγκη να συναναστραφεί με το είδος του, με τα ζώα να έχουν συγκεκριμένο και ξεκάθαρο κώδικα αξιών και σεβασμού.