ΝΙΩΘΕΙΣ ΚΙ ΕΣΥ ΟΤΙ ΦΕΤΟΣ ΔΟΥΛΕΥΕΙΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΠΟΤΕ; ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ;

Για δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους ανά τον κόσμο, το 2025 ήταν η χρόνια που δούλεψαν περισσότερο από ποτέ και το ΑΙ σχετίζεται σημαντικά με αυτό.

Αν υπάρχει ένα resolution στο οποίο πραγματικά θέλαμε να μείνουμε πιστοί στις αρχές του 2025, δεν ήταν άλλο από τη δέσμευση να δουλεύουμε λιγότερο ή, έστω, σε πιο χαλαρούς ρυθμούς. Αν νιώθεις όμως ότι ειδικά φέτος δούλεψες ακόμα πιο σκληρά, θα συμφωνήσουν απόλυτα 15.000 ακόμα εργαζόμενοι ανά τον κόσμο, που σε έρευνα της Ernst & Young απάντησαν ότι τους τελευταίους 12 μήνες ο φόρτος εργασίας τους αυξήθηκε αξιοσημείωτα. Τι φταίει γι’ αυτό;

Δεν φταίει άμεσα το ΑΙ, όμως, όπως φαίνεται από τις απαντήσεις του κοινού στην έρευνα, αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της εξίσωσης. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Kim Billeter, σύμβουλος υπηρεσιών ανθρώπινου δυναμικού της Ε&Υ , «η έρευνα μας δεν δείχνει ότι το ΑΙ αυξάνει τον όγκο εργασίας». Φαίνεται, όμως, ότι προκαλεί ανησυχίες στους εργαζόμενους, π.χ. φόβο για διάβρωση των δεξιοτήτων τους, για ελλιπή εκπαίδευση, αβεβαιότητα σχετικά με την επιρροή της τεχνολογίας στους ρόλους τους, που τους οδηγούν σε μία εσωτερική πίεση υπεραπόδοσης.

«Πολλοί εργαζόμενοι αισθάνονται πίεση, ανασφάλεια, φόβο μη μείνουν πίσω, έτσι νιώθουν ότι πρέπει να δουλέψουν ακόμα περισσότερο», επισημαίνει η ίδια. Και προσθέτει πως δεν είναι λίγοι αυτοί που αποφασίζουν να εκπαιδευτούν (ή που νιώθουν ότι έτσι πρέπει να κάνουν) για να αναπτύξουν νέες ικανότητες, ενώ ταυτόχρονα παραμένουν αποδοτικοί στις υπάρχουσες αρμοδιότητές τους.

iStock

Τα στοιχεία της έρευνας περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση Work Reimagined Survey που μελετά πώς αλλάζουν τα περιβάλλοντα εργασίας σε βάθος χρόνου. Προκύπτουν από απαντήσεις 15.000 εργαζομένων και 1.500 εργοδοτών από 29 χώρες του κόσμου.

ΤΟ ΑΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΜΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ΥΠΕΡΑΠΟΔΟΣΗΣ.

Το πώς αντιλαμβάνεται κανείς την εργασία του ίσως δεν είναι μια απόλυτα ακριβής μέτρηση της πραγματικότητας, αλλά, όπως λέει η Billeter, ο όγκος εργασίας μπορεί πράγματι να αυξάνεται παγκοσμίως.

«Οι οικονομικές πιέσεις πιθανότατα θα οδηγήσουν σε μια νοοτροπία κάνε περισσότερα με λιγότερα», που σημαίνει ότι λιγότεροι άνθρωποι θα χειρίζονται περισσότερες εργασίες, εξηγεί η ίδια. Και προσθέτει ότι «η πολυπλοκότητα των ρόλων αυξάνεται καθώς οι οργανισμοί μετατοπίζονται σε μοντέλα που βασίζονται σε συγκεκριμένες δεξιότητες, απαιτώντας από τους εργαζόμενους να μαθαίνουν συνεχώς, ενώ παράλληλα διαχειρίζονται τις υπάρχουσες ευθύνες τους».

iStock

Την ίδια ώρα, υπάρχουν και οι εργαζόμενοι που παραδέχονται ότι αναθέτουν μεγάλο μέρος της δουλειάς τους στο ΑΙ, π.χ. για να ετοιμάσουν παρουσιάσεις και αναφορές, κάνοντας όμως ακόμα πιο δύσκολη τη ζωή αυτών που πρέπει έπειτα να τις διαβάσουν. Τα έγγραφα αυτά κατά κανόνα είναι πολύ εκτενή και αναλυτικά, χωρίς να δίνουν έμφαση στην ουσία. Χρειάζεται, δηλαδή, κανείς να αφιερώσει πολύ παραπάνω χρόνο σε αυτά, γιατί τους λείπει το ανθρώπινο ποιοτικό στοιχείο. Είναι έγγραφα διεκπαιρεωτικά, χαμηλού ποιοτικού επιπέδου, που κανείς δεν έχει διάθεση τελικά να διαβάσει.

Το παράδοξο της παραγωγικότητας των εργαζομένων

Η ιστορία επαναλαμβάνεται, λοιπόν, και εξελίσσεται σε ακόμα μεγαλύτερη φάρσα: Όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο, ενώ ο οικονομολόγος John Maynard Keynes είχε προβλέψει το 1930 ότι, χάρη στην αυτοματοποίηση, μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα η μέση εργάσιμη εβδομάδα δεν θα έπρεπε να ξεπερνά τις 15 ώρες, τίποτα δεν άλλαξε. Ναι, η αυτοματοποίηση και η τεχνολογία μείωσαν ίσως τον όγκο ή τον μόχθο της ανθρώπινης σωματικής και πνευματικής εργασίας, αλλά καθόλου λιγότερο δεν δουλεύουμε. Ενδεχομένως να δουλεύουμε και περισσότερο, στην Ελλάδα πλέον και με νομοθετημένο 13ωρο.

ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΑΙ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΚΑΝΕΙ ΠΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥΣ.

Και γιατί δεν δουλεύουμε λιγότερο; Οι λόγοι εξηγούνται στο ίδιο άρθρο και συνοπτικά περιγράφονται ως εξής:

• Γιατί δεν έχουμε προσαρμόσει το οικονομικό σύστημα ώστε να μας επιτρέπει κάτι τέτοιο. Συνεχίζουμε να έχουμε ένα σύστημα εργασίας με καθορισμένους, χαμηλούς για τους περισσότερους μισθούς ως μέσο διανομής για όσα χρειάζονται οι άνθρωποι (τα βασικά προς το ζην).
• Γιατί είμαστε προϊόντα μιας πολιτισμικά ριζωμένης εργασιακής ηθικής. Έχουμε μεγαλώσει πιστεύοντας στην ηθική αρετή της εργασίας (και μην έχοντας ποτέ διαβάσει Βολταίρο, ο οποίος επέμενε πως ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος για να δουλεύει).

iStock

Για να επιστρέψουμε στην έρευνα της Ε&Υ, το γεγονός ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το ΑΙ δεν τους κάνει πιο παραγωγικούς (αυτό ονομάζεται «παράδοξο της παραγωγικότητας). Οι περισσότεροι το χρησιμοποιούν σε περιορισμένες εργασίες, π.χ. για να συγκεντρώσουν πληροφορίες και να βγάλουν συνόψεις εγγράφων, και δεν τους λύνει απόλυτα τα χέρια. Μόνο το 5% αυτών δηλώνει ότι πραγματικά τους έχει λύσει τα χέρια.

Είναι στο χέρι των μεγάλων εταιρειών, λέει η Billeter, να εκπαιδεύσουν τους εργαζόμενους έτσι, ώστε να τους βοηθήσουν πραγματικά να κατανοήσουν και να μπορούν να αξιοποιούν πλήρως όλες τις δυνατότητές του.

Η ίδια καταλήγει: «Το να επενδύει απλά μια εταιρεία σε τεχνολογία ΑΙ δεν αρκεί. Η νέα αυτή εποχή απαιτεί να χτιστούν ισχυρά ανθρώπινα θεμέλια. Απαιτεί η προηγμένη τεχνολογία να ενσωματώνεται έτσι, ώστε να επιτυγχάνεται ουσιαστικός μετασχηματισμός στο εργατικό δυναμικό».