ΑΥΤΟ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΟ ΤΡΙΚ ΘΑ ΣΕ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΝΑ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΕΙΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΗ ΖΩΗ

Ισχύει ότι ο άνθρωπος μπορεί κάποτε να βαρεθεί ακόμα και τις μεγαλύτερες απολαύσεις, αν αυτές γίνονται επίμονα και απαράλλαχτα;

Καλή συνάδελφος επέστρεψε πρόσφατα από επαγγελματικό ταξίδι, κατά το οποίο έμενε σε ένα από τα ωραιότερα και πιο πολυτελή ξενοδοχεία της Ελλάδας. Περιγράφοντας μετά την εμπειρία της, αναρωτήθηκε αν οι άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν συστηματικά διακοπές σε τέτοια ξενοδοχεία συνεχίζουν να το απολαμβάνουν όσο οι υπόλοιποι από εμάς που μπορούμε να βρεθούμε εκεί ελάχιστες φορές (κατά κανόνα από «σπόντα»). Μπορεί, δηλαδή, να γίνουν κάποτε βαρετές ακόμα και οι μεγαλύτερες απολαύσεις;

Αυτό μου θύμισε μια άλλη συζήτηση, με παλαιότερο συνάδελφο, ο οποίος μου είχε πει ότι δεν είναι η ομορφιά το πρώτο πράγμα που πρέπει να σε ενδιαφέρει σε έναν σύντροφο ζωής, γιατί «ακόμα και την πιο ωραία γυναίκα να έχεις δίπλα σου, κάποια στιγμή θα βαρεθείς να τη βλέπεις». Είναι πράγματι έτσι;

Εντελώς συμπτωματικά, απάντηση στα παραπάνω έδωσε ένα άρθρο που έτυχε να διαβάσω στον Guardian. Το υπέγραφαν ο Cass Sunstein, καθηγητής Νομικής του Πανεπιστημίου Harvard, και η Tali Sharot, καθηγήτρια γνωστικής νευροεπιστήμης, οι οποίοι μιλούσαν για την «εξοικείωση» ως «σταδιακή αγνόηση ενός ερεθίσματος που αρχικά προκάλεσε κάποια αντίδραση του οργανισμού».

«Είναι η τάση του εγκεφάλου μας να αντιδρά όλο και λιγότερο σε πράγματα επίμονα, που δεν αλλάζουν. Καθώς συνηθίζουμε τις όμορφες στιγμές της ζωής, τόσο τις μεγάλες (π.χ. ένα υπέροχο σπίτι, ένας τρυφερός σύζυγος, μια καλή δουλειά), όσο και τις μικρές (μια ωραία θέα, ένα νόστιμο φαγητό), τόσο λιγότερο τις προσέχουμε και τις εκτιμάμε. Ο μόνος τρόπος για να μην συμβεί αυτό είναι αν σπάσουμε αυτές τις εμπειρίες σε μικρότερα κομμάτια», εξηγούν οι ειδικοί.

Απαλλάξου από την εξοικείωση και μάθε να εκτιμάς περισσότερο τη ζωή σου

Οι δύο καθηγητές το έψαξαν παραπάνω και κατέληξαν σε μελέτες που δείχνουν ότι οι άνθρωποι απολαμβάνουν τα καλά πράγματα στη ζωή (όπως να ακούνε μουσική ή να κάνουν ένα χαλαρωτικό μασάζ) περισσότερο όταν τα χωρίζουν σε μικρότερα μέρη.

Διαπίστωσαν και κάτι ακόμα: Η Sharot βρέθηκε πριν κάποια χρόνια σε επαγγελματικό ταξίδι στη Δομινικανή Δημοκρατία. Αποστολή της ήταν να ανακαλύψει τι κάνει τους παραθεριστές χαρούμενους και γιατί. Πήρε συνέντευξη από δεκάδες και όταν συγκέντρωσε τα δεδομένα της παρατήρησε πως σε αυτά μία συγκεκριμένη λέξη εμφανιζόταν ξανά και ξανά: «πρώτη». Οι άνθρωποι, λοιπόν, μιλούσαν για την «πρώτη φορά που κολύμπησαν σε λίμνη», «την πρώτη φορά που δοκίμασαν ένα φαγητό» κ.λπ. Η εξοικείωση δεν έχει θέση στα «πρώτα» της ζωής.

Αυτό έκανε την καθηγήτρια να αναρωτηθεί αν οι άνθρωποι ήταν πιο χαρούμενοι τις πρώτες ημέρες των διακοπών τους, αντί για τις επόμενες. Από τις απαντήσεις τους, ανακάλυψε ότι το μέγιστο της απόλαυσης το βίωναν περίπου 43 ώρες μετά, δηλαδή προς το τέλος της δεύτερης ημέρας. Από εκεί και μετά ξεκινούσε η «κατηφόρα».

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι οι άνθρωποι δυστυχούν στο τέλος των διακοπών τους. Ακόμα και επιστρέφοντας στο σπίτι η «λάμψη» των διακοπών φαίνεται στο πρόσωπό τους. Αρχίζει να ξεθωριάζει, βέβαια, σε λιγότερο από μία εβδομάδα, όταν πλέον προσαρμοστούν ξανά στους ρυθμούς της καθημερινής ζωής (δουλειά, σχολεία, λογαριασμοί). Μέσα σε μία εβδομάδα είναι πια δύσκολο να διακρίνεις κάποια διαφορά στη διάθεσή τους.

Τα στοιχεία, λοιπόν, της Sharot δείχνουν ότι «έχεις να κερδίσεις περισσότερα από πολλά μικρά ταξίδια μέσα στον χρόνο, παρά από ένα μεγάλο. Με τον τρόπο αυτό θα αυξήσεις τα ‘πρώτα’ σου και η λάμψη στο πρόσωπό σου θα εμφανίζεται περισσότερες φορές. Για να μην παραλείψω και το τονωτικό αίσθημα προσδοκίας που θα βιώνεις πιο συχνά».

Η εξοικείωση στα… άσχημα

Αυτή είναι μια ιδέα που μπορεί να εφαρμοστεί σε περισσότερες πτυχές της ζωής και όχι μόνο στα ταξίδια. Γιατί «οτιδήποτε την πρώτη φορά φαίνεται υπέροχο, θα γίνεται όλο και λιγότερο υπέροχο σε βάθος χρόνου. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να σπάει σε μικρότερα κομμάτια», εξηγεί η ειδικός.

Τι γίνεται, όμως, με τις δυσάρεστες ή ενοχλητικές εμπειρίες; Είναι προτιμότερο να βιώνεις κάτι άσχημο από την αρχή έως το τέλος και να ξεμπερδεύεις με αυτό οριστικά, ή να το σπας σε μικρότερα μέρη; Για παράδειγμα: Ο γείτονας στο διπλανό διαμέρισμα πρέπει να εξασκηθεί στα ντραμς. Προτιμάς να εξασκείται κάθε μέρα από 10 λεπτά ή για 1 συνεχόμενη ώρα σε ένα απόγευμα; Σύμφωνα με τους δύο καθηγητές, οι περισσότεροι άνθρωποι θα επιλέξουν τα 10λεπτα. Θεωρούν ότι μία άσχημη εμπειρία σε «δόσεις» θα φανεί λιγότερο δυσάρεστη.

Δεν είναι όμως έτσι, υποστηρίζουν. Άνθρωποι που συμμετείχαν σε αντίστοιχο πείραμα ενοχλούνταν τελικά πιο πολύ έπειτα από κάθε διάλειμμα. Το διάλειμμα, δηλαδή, διέκοπτε την εξοικείωσή τους με τη δυσάρεστη εμπειρία.

Τι μας μαθαίνει αυτό; Ότι όταν έχεις να ολοκληρώσεις μια δουλειά που δεν απολαμβάνεις, μην χρονοτριβείς. Κάνε την να τελειώνεις! Γιατί κάθε φορά που θα επιστρέφεις σε αυτήν, θα σου φαίνεται όλο και πιο δυσάρεστη.

Η κατανόηση του πώς λειτουργεί στους περισσότερους ανθρώπους το αίσθημα της εξοικείωσης θα σε βοηθήσει να απολαμβάνεις περισσότερο τις χαρές της ζωής και να υποφέρεις λιγότερο με τα δυσάρεστα.