CATCALLING: ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

Η παρενόχληση από άγνωστους στον δρόμο είναι ένα φαινόμενο γνωστό διεθνώς ως catcalling. Ποιους τρόπους αντίδρασης προτείνουν οι ειδικοί;

Στην εκπομπή «Πρωΐαν σε εἶδον, τήν μεσημβρίαν», στην ΕΡΤ, η Τζένη Μελιτά μοιράστηκε με τον συμπαρουσιαστή της, Φώτη Σεργουλόπουλος μια προσωπική της εμπειρία. Αφορούσε μορφή λεκτικής κακοποίησης που δέχθηκε από παρέα παιδιών, ενώ επέστρεφε βράδυ στο σπίτι της. Αυτό που της συνέβη είναι φαινόμενο γνωστό διεθνώς ως catcalling ή παρενόχληση στον δρόμο (street harassment).

Το catcalling αφορά λεκτική κακοποίηση, προσβλητικά σχόλια, μη επιθυμητές χειρονομίες, παραβίαση του προσωπικού χώρου, σφυρίγματα, δυνατή φωνή και επίμονα βλέμματα. Κράτα πως παρενόχληση στο δρόμο είναι οποιαδήποτε ανεπιθύμητη συμπεριφορά απευθύνεται σε κάποιον από έναν άγνωστο σε δημόσιο χώρο.

Το catcalling έχει τις ρίζες στον έλεγχο

Η παρενόχληση στο δρόμο δεν περιορίζεται σε ενέργειες ή σχόλια που έχουν σεξουαλική χροιά. Υπάρχει απειλητική και χλευαστική εκδοχή.

Σύμφωνα με εργασία του νομικού τμήματος του Harvard, η παρενόχληση στον δρόμο θεωρείται «παρενόχληση που γίνεται κυρίως από άνδρες ξένους προς γυναίκες σε δημόσιους χώρους». Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνεται διαρκώς πως περιλαμβάνει πλέον ομοφοβικές και τρανσφοβικές προσβολές και σχόλια μίσους που στοχοποιούν τη φυλή, τη θρησκεία, την τάξη, την εθνικότητα και την αναπηρία.

iStock

Έρευνες έχουν συμφωνήσει πως η πρακτική της παρενόχλησης στον δρόμο, έχει τις ρίζες της στη δύναμη και τον έλεγχo. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανδρών που είχαν ερωτηθεί γιατί παρενοχλούσαν σεξουαλικά γυναίκες δημόσια είχε πει ότι το έκαναν για διασκέδαση.

Συχνά αποτελεί αντανάκλαση των κοινωνικών διακρίσεων. Έχει υποστηριχθεί ότι μερικές φορές προκύπτει από έλλειψη ευκαιριών για έκφραση ενδιαφέροντος ή στοργής. Όπως, για παράδειγμα, από αδυναμία κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Σε κάθε περίπτωση, όπως έχουν αναφέρει τα Ηνωμένα Έθνη σε έκθεσή τους, είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων «καθώς περιορίζει τη δυνατότητα των ατόμων που παρενοχλούνται να κυκλοφορούν δημόσια, και δη τις γυναίκες».

Το catcalling έγινε κοινωνικό ζήτημα τον 19ο αιώνα

Σύμφωνα με άρθρο της Cynthia Grant Bowman, επίκουρης καθηγήτριας Νομικής, η παρενόχληση στο δρόμο εμφανίστηκε στο προσκήνιο ως κοινωνικό ζήτημα όταν τέθηκε για πρώτη φορά θέμα για σχετική νομοθεσία. Η εμφάνιση νέων εμπορικών συνοικιών κοντά στο West End του Λονδίνου έκανε πολλές γυναίκες της μεσαίας τάξης να διασχίζουν με τα πόδια παραδοσιακά ανδροκρατούμενες γειτονιές, για να αγοράσουν τα πιο trendy αγαθά. Σε πολλές περιπτώσεις, άκουγαν ό,τι είχε να πει ο καθένας που τις πετύχαινε στο διάβα του, ενώ πολλοί άνδρες που εργάζονταν σε αυτές τις περιοχές τις ακολουθούσαν.

iStock

«Οι συμπεριφορές τους έμοιαζαν με σύγχρονα τελετουργικά ερωτοτροπίας της εργατικής τάξης. Σε τέτοιες τελετουργίες, ένας νεαρός άνδρας έδειχνε την προτίμησή του για μια γυναίκα “βλέποντάς τη” στο δρόμο. Η γυναίκα ανταποκρινόταν, μειώνοντας το ρυθμό του βαδίσματος της».

Η πρακτική θεωρήθηκε άτυπη για να είναι σωστή, με την κοινωνία να δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στην ανταπόκριση των γυναικών και όχι στη συμπεριφορά των ανδρών.

Η σύγχρονη εποχή του φαινομένου άρχισε το 1944, με τον βιασμό της Recy Taylor. Η Αφροαμερικανή γυναίκα, που ζούσε στην Αλαμπάμα, απήχθη ενώ έφευγε από την εκκλησία και έπεσε θύμα ομαδικού βιασμού από έξι λευκούς άνδρες. Μολονότι οι θύτες ομολόγησαν την πράξη τους, οι ένορκοι σε δύο διαφορετικές δίκες αρνήθηκαν να τους καταδικάσουν.

Το 2011, το νομοθετικό σώμα της Αλαμπάμα ζήτησε επίσημα συγγνώμη εκ μέρους της πολιτείας «για την αποτυχία της να διώξει τους βιαστές της».

Οι συνέπειες της παρενόχλησης στον δρόμο

Έχει διαπιστωθεί πως τα θύματα του catcalling εμφανίζουν σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις και ψυχολογικά συμπτώματα. Περιγράφουν τα σωματικά συμπτώματα ως μυϊκή ένταση, δυσκολία στην αναπνοή, ζάλη και ναυτία, ενώ σε ό,τι αφορά τις συναισθηματικές αντιδράσεις, αυτές κυμαίνονται από μέτρια ενόχληση έως έντονο φόβο.

Στις απαντήσεις των γυναικών εμφανίζεται τακτικά η εισβολή στην ιδιωτική ζωή και ο φόβος του βιασμού.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2010 ανέφερε ότι η εμπειρία της παρενόχλησης στο δρόμο σχετίζεται:

• άμεσα με τη μεγαλύτερη ενασχόληση με τη φυσική εμφάνιση και την ντροπή του σώματος,
• έμμεσα με αυξημένους φόβους για βιασμό.

Όχι μόνο βλάπτει την αυτοεκτίμηση μιας γυναίκας, αλλά μπορεί και να επηρεάσει την ικανότητά της να αισθάνεται άνετα με τη σεξουαλικότητά της.

Πώς μπορείς να διαχειριστείς την παρενόχληση στον δρόμο

Το site Stop Street Harassment έχει ειδικό σύνδεσμο για όσα είναι χρήσιμο να κάνουμε, σε περίπτωση που κάποιος μας παρενοχλήσει στο δρόμο. Μεταξύ των επιλογών μας είναι:

1. Να απαντήσουμε, εφόσον αισθανόμαστε αρκετά ασφαλείς για να το κάνουμε, μιλώντας ήρεμα, σταθερά, χωρίς προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις, ώστε να ξεκαθαρίσουμε πως δεν μας αρέσουν όσα γίνονται. Αν δεν αισθανόμαστε ασφαλείς, συνεχίζουμε να περπατάμε.
2. Να ενημερώσουμε έναν αστυνομικό ή άλλο πρόσωπο αρχής, π.χ. αν συμβαίνει η παρενόχληση σε λεωφορείο, τον οδηγό του οχήματος κ.ο.κ.
3. Να ζητήσουμε βοήθεια από άτομα που είναι στον ίδιο χώρο.
4. Να καταγράψουμε το γεγονός π.χ. με την κάμερα του κινητού, και πάλι εφόσον αισθανόμαστε ασφαλείς.

Σε κάθε περίπτωση, όλοι επισημαίνουν πως πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν κάναμε εμείς κάτι λάθος.