ΚΙ ΟΜΩΣ, ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΣΤΡΕΣ

Το βραχυπρόθεσμο άγχος μπορεί να ευεργετήσει τον εγκέφαλο και τον ψυχισμό με τέτοιον τρόπο, ώστε να αναπτυχθεί ανθεκτικότητα σε μελλοντικές αντιξοότητες. Περίπου όπως κάνει ένα εμβόλιο!

Κάθε φορά που με κάποια αφορμή το άγχος μου χτυπάει κόκκινο, ξεκινάει μια διαδικασία δευτερογενούς άγχους μέσα μου. Αγχώνομαι δηλαδή για κάποια δεδομένη κατάσταση και στη συνέχεια αγχώνομαι που αγχώνομαι, ανησυχώντας μην μου συμβεί κάτι χειρότερο εξαιτίας του άγχους μου! Η ψυχοθεραπεύτριά μου τότε, προσπαθώντας να μαζέψει το ωστικό κύμα που έχει προκληθεί, μου υπενθυμίζει ευγενικά ότι το άγχος είναι αναπόφευκτο στη ζωή, αναγκαίο και όχι πάντοτε κακό.

Είναι γεγονός ότι το άγχος έχει δαιμονοποιηθεί, αφού έχει συνδεθεί με πλήθος ψυχικών και εσχάτως σωματικών ασθενειών, καθώς και με μικρότερη διάρκεια ζωής. Είναι όμως η πηγή όλων μας των προβλημάτων; Είναι πράγματι τόσο επιβλαβές; Μήπως υπάρχει και άγχος που κάνει καλό;

Ευτυχώς ναι! Βάσει μιας πρόσφατης έρευνας, που διεξήχθη στις ΗΠΑ, οι επιστήμονες έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι υπάρχει καλό άγχος και να καθησυχάσουν όλους εμάς τους αγχοφοβικούς. Διότι, σου λέει, άλλο είναι το χρόνιο άγχος, εκείνο που προέρχεται από την αγωνία της επιβίωσης λόγω ένδειας ή από την κακοποίηση, άλλο είναι το άγχος που μπορεί να κρατήσει 2 και 3 χρόνια επειδή αντιμετωπίζεις μια σκληρή εργασιακή πραγματικότητα ή επειδή φροντίζεις ένα αγαπημένο πρόσωπο λόγω ανίατης ασθένειας και άλλο είναι το απλό, βραχυπρόθεσμο άγχος που προκύπτει από μια αλλαγή στην καθημερινότητά σου.

Unsplash Brandon Bynum

Αυτό, το δεύτερο άγχος συνήθως το διαχειρίζεσαι, είτε αλλάζοντας τη συνθήκη, είτε με τη σταδιακή αποδοχή της και τελικά περνάει. Αυτό το άγχος δεν καθίσταται χρόνιο και μπορεί να έχει ακόμη και θετική επίδραση στην ψυχολογία και τις γνωστικές μας λειτουργίες. Πώς;

Φανταστείτε ότι λειτουργεί κάπως σαν το εμβόλιο. Προπονεί τον εγκέφαλο να προσαρμόζεται, να αντέχει, να βρίσκει λύσεις, να δημιουργεί νέες νευρωνικές συνδέσεις. Και φυσικά μας προστατεύει όπως κάθε φοβική αντίδραση απέναντι σε κάτι δυνητικά επικίνδυνο.

«Φαντάσου ότι ασκείς πίεση στο δέρμα σου με κάποιο αιχμηρό εργαλείο, χωρίς όμως να το τραυματίζεις. Με αυτόν τον τρόπο ενεργοποιείς την άμυνά του και το κάνεις πιο ανθεκτικό στον συγκεκριμένο πόνο. Αν όμως ασκήσεις υπερβολική πίεση, κοπείς και τραυματιστείς, έχεις πετύχει ακριβώς το αντίθετο», σχολιάζει ο ψυχίατρος Assaf Oshri, επικεφαλής της παρούσας μελέτης.

Το καλό άγχος, λοιπόν, μπορεί να λειτουργήσει ως εμβόλιο κατά των μελλοντικών αντιξοοτήτων. Σπουδαία νέα!

Για την παρούσα μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν τα δεδομένα από 1.200 νέους ενήλικες που ανέφεραν τα αντιληπτά επίπεδα άγχους τους, απαντώντας σε ένα ερωτηματολόγιο μέτρησης αγχωτικών καταστάσεων.

Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με το πόσο συχνά βιώνουν ορισμένες σκέψεις ή συναισθήματα, πόσο συχνά τους αναστατώνει κάτι που συμβαίνει απροσδόκητα και πόσο νιώθουν ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν όλα όσα έπρεπε να κάνουν.

Unsplash Stephanie Greene

Στη συνέχεια, αξιολογήθηκαν οι νευρογνωστικές τους ικανότητες, όπως η ικανότητα συγκέντρωσης, η ικανότητα καταστολής των αυτόματων αποκρίσεων σε οπτικά ερεθίσματα, η γνωστική ευελιξία, η ικανότητα γρήγορης εναλλαγής μεταξύ διαφορετικών εργασιών, η μνήμη και η ταχύτητα επεξεργασίας δεδομένων.

Διαπιστώθηκε ότι τα χαμηλά έως μέτρια επίπεδα στρες ήταν ευεργετικά, λειτουργώντας ως ένα είδος εμβολιασμού κατά της επιδείνωσης της ψυχικής υγείας.

«Αυτό που συχνά λέμε πως ορισμένες αρνητικές εμπειρίες μας κάνουν πιο δυνατούς, ταιριάζει με τα ευρήματά μας. Υπάρχουν πράγματι συγκεκριμένες εμπειρίες που μπορούν να μας βοηθήσουν να εξελιχθούμε ή να αναπτύξουμε δεξιότητες που θα μας προετοιμάσουν για το μέλλον», ανέφερε ο Dr Oshri.

Το πώς θα τις επεξεργαστούμε διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με το άτομο. Παράγοντες όπως η ηλικία, οι γενετικές προδιαθέσεις και η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού πλαισίου (φίλοι, ειδικοί κ.λπ.) παίζουν ρόλο στο πόσο καλά χειρίζονται τα άτομα τις προκλήσεις. Ενώ το λίγο άγχος μπορεί να είναι καλό για τον εγκέφαλό μας, ο Dr Oshri προειδοποιεί ότι η συνεχής διατήρηση του στρες σε υψηλά επίπεδα μπορεί να είναι απίστευτα επιβλαβής, τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική μας υγεία.

«Κάποια στιγμή, το άγχος γίνεται τοξικό. Δεν είναι κάθε άγχος, καλό άγχος», ανέφερε. Αλλά αυτό είναι κάτι που ξέρουμε. Εμείς ας κρατήσουμε για μια φορά τα θετικά του άγχους και ας δουλέψουμε όχι για την εξάλειψή του από τη ζωή μας –πράγμα ανέφικτο–, αλλά για τον περιορισμό του σε διάρκεια και ένταση. Τι λέτε;