ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΝΟΜΙΖΕΙΣ

Θα εκπλαγείς αν μάθεις ότι το αντίθετο της κατάθλιψης δεν είναι η χαρά, αλλά κάτι που μπορεί να μην είχες σκεφτεί ποτέ. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι πιθανότατα έχει τη δύναμη να προλάβει την εκδήλωση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου, με την προϋπόθεση ότι το εφαρμόζεις συστηματικά.

Φαντάζομαι ότι αν σας ρωτούσαν ποιο είναι το αντίθετο της κατάθλιψης θα απαντούσατε κάτι του τύπου: η χαρά ή η όρεξη για ζωή. Η ερώτηση βέβαια είναι από μόνη της αμφιλεγόμενη και μάλλον δεν έχει κάποια επιστημονική βάση, αξίζει όμως να δούμε μία ενδιαφέρουσα προσέγγισή της από την Dr Edith Eger, κλινική ψυχολόγο και No1 best seller συγγραφέα στη λίστα των New York Times.

H Eger, που έχει πλέον ξεπεράσει τα 90 της χρόνια, είναι επιζήσασα του Ολοκαυτώματος και μία από τις πιο γνωστές ψυχολόγους που ασχολούνται με το μετατραυματικό στρες και τη συναισθηματική ίαση στις ΗΠΑ. Όπως λέει, το αντίθετο της κατάθλιψης είναι η έκφραση.

Το αντίθετο της κατάθλιψης

«Το αντίθετο της κατάθλιψης είναι η έκφραση, διότι οτιδήποτε βγαίνει από μέσα σας δεν θα σας αρρωστήσει ποτέ. Όσα μένουν φυλακισμένα όμως στην ψυχή μπορούν να το κάνουν. Αν λοιπόν έχετε ένα συναίσθημα, το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να το αποδεχτείτε, να μην το κρίνετε. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος συναίσθημα, υπάρχει μόνο το δικό σας συναίσθημα. Επιτρέψτε του να υπάρξει, νιώστε το και αποφασίστε εσείς πόσο θα μένει μαζί σας και στη συνέχεια αφήστε το να φύγει. Ελευθερώστε το στον ωκεανό, στο σύμπαν, σε οτιδήποτε είναι μεγαλύτερο από εσάς» συμβουλεύει.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Στη συνέχεια, μας συστήνει να εξασκούμαστε στην έκφραση και την απελευθέρωση των συναισθημάτων, εάν δεν θέλουμε να συνηθίσουμε σε έναν τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς που θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάθλιψη.

Η σημασία των καταπιεσμένων συναισθημάτων

Αν και δεν είναι επιστημονικά εξακριβωμένο ότι η καταπίεση των συναισθημάτων οδηγεί πράγματι στην εκδήλωση κλινικής κατάθλιψης, αφού άλλωστε κάτι τέτοιο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, αρκετοί επιστήμονες έχουν μελετήσει τη σχέση του συναισθήματος με την εκδήλωση κάποιας νόσου.

Στις ΗΠΑ προτάθηκε από τον Πέτρο Σιφναίο, ψυχίατρο-ψυχαναλυτή και επίτιμο καθηγητή Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Harvard, και τον John Case Nemiah, Αμερικανό καθηγητή Ψυχιατρικής στις Ιατρικές Σχολές των πανεπιστημίων Harvard και Dartmouth, ο όρος Αλεξιθυμία. Σύμφωνα με αυτούς, η αλεξιθυμία παρατηρείται στους ασθενείς που «σωματοποιούν», εκφράζουν δηλαδή τα όποια συμπτώματα μέσω του σώματός τους.

«Ο αλεξιθυμικός ασθενής εμφανίζει αδυναμία να αναγνωρίσει, να εκφράσει ή να περιγράψει τα συναισθήματά του, ενώ δυσκολεύεται και να διακρίνει μεταξύ συναισθημάτων και σωματικών αισθήσεων. Τα άτομα με έντονη αλεξιθυμία μπορούν να αναγνωρίσουν τη συναισθηματική διέγερση που βιώνουν, αλλά δυσκολεύονται να διαφοροποιήσουν τις συγκινήσεις που αναδύονται και να τις λεκτικοποιήσουν», λέει ο ψυχίατρος Σάββας Σαββόπουλος, υπογραμμίζοντας ότι στους αλεξιθυμικούς διαπιστώνεται φτωχή ή ανύπαρκτη ψυχική έκφραση των ενορμήσεων.

Γιατί τα συναισθήματα πρέπει να εκφράζονται

Η ψυχοθεραπεύτρια Annie Zimmerman έχει αναφερθεί εκτεταμένως στην εκλογίκευση των συναισθημάτων, ως έναν τρόπο καταπίεσής τους. Η παρέμβαση της σκέψης στην πραγματικότητα δεν μας επιτρέπει να βιώσουμε τα συναισθήματά μας. Και κάπως έτσι δεν μπορούν να μας αφήσουν κι αυτά, να μας απελευθερώσουν, αφού η φυσική πορεία ενός συναισθήματος είναι να... περάσει.

Ο Stephen Sideroff, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής και Βιοσυμπεριφορικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, εξηγεί ότι τα συναισθήματα έχουν ενέργεια. Και, για να τα συγκρατήσουμε, πρέπει να πιεζόμαστε με διάφορους τρόπους. Αυτό παρεμβαίνει στις φυσικές, ενστικτώδεις διαδικασίες και δημιουργεί ανισορροπίες, αφού η ανάγκη του σώματος εξακολουθεί να υπάρχει.

Το κλάμα είναι υγεία

Ιδιαίτερος λόγος γίνεται φυσικά για το κλάμα, μία από τις πιο δυνατές συναισθηματικές εκφράσεις. Το κλάμα, πέρα από το ότι εκφράζει τα έντονα συναισθήματά μας για μια κατάσταση, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για την υγεία. Υπό ορισμένες συνθήκες, προσφέρει ανακούφιση από στρεσογόνες καταστάσεις και λειτουργεί θεραπευτικά για την ψυχή και το πνεύμα.

Όταν λέμε ότι τα δάκρυα έχουν πιθανώς οφέλη για την υγεία μας, εννοούμε κυρίως μια συγκεκριμένη κατηγορία δακρύων, τα συναισθηματικά δάκρυα. Είναι αυτά που προκαλούνται από έντονα συναισθήματα, όπως η χαρά, η θλίψη, το πένθος, ακόμα και το έντονο γέλιο. Τα συναισθηματικά δάκρυα μας ωφελούν, καθώς αποβάλλουν τις ορμόνες του στρες και άλλες τοξίνες από τον οργανισμό μας.

Σύμφωνα μάλιστα με το Πανεπιστήμιο του Χάρβαντ, ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι το κλάμα απελευθερώνει ωκυτοκίνη και ενδογενή οπιοειδή, όπως είναι οι ενδορφίνες. Αυτές βοηθούν στην ανακούφιση τόσο του σωματικού όσο και του συναισθηματικού πόνου.

Είναι η έκφραση το εντίθετο της κατάθλιψης;

Είτε συμφωνείτε είτε όχι με τη Dr Eger όσον αφορά το αντίθετο της κατάθλιψης, μια πρόχειρη έρευνα νομίζω ότι έπειθε τους περισσότερους τουλάχιστον ως προς την προληπτική δύναμη που έχει η έκφραση των συναισθημάτων απέναντι στην εμφάνιση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου.

Και δεν εννοούμε φυσικά να εκφράσετε τον καταπιεσμένο θυμό σας ασκώντας βία. Νομίζω όμως, ότι το να κλάψετε, να φωνάξετε ή να αγκαλιάσετε κάποιον που αγαπάτε θα σας ωφελήσει με πολλούς τρόπους και θα σας θωρακίσει απέναντι στα βαθιά καταθλιπτικά συναισθήματα.