ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ-ΚΥΠΡΑΙΟΣ: «ΓΙΑ ΜΕΝΑ Η ΕΥΤΥΧΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ»

Ο Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος είναι από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με βιβλία προσωπικής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Και ήρθε η ώρα να καταγράψει το δικό του «απόσταγμα γνώσης» στο «Κάνε το υποσυνείδητό σου να δουλεύει για σένα», που μόλις κυκλοφόρησε.

Ο Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος δεν είναι απλώς ένας συγγραφέας των εκδόσεων Διόπτρα. Είναι ο άνθρωπος που ίδρυσε τον συγκεκριμένο εκδοτικό οίκο το 1978, για να φέρει στα βιβλιοπωλεία τίτλους εστιασμένους σε τομείς πρωτοποριακούς για την εποχή, όπως η εναλλακτική θεραπεία, η εκλαϊκευμένη ψυχολογία και η προσωπική ανάπτυξη.

Ο ίδιος ασχολήθηκε με τη συγγραφή αφού παρέδωσε τα ηνία των εκδόσεων στην επόμενη γενιά. Το νέο του βιβλίο έχει τίτλο «Κάνε το υποσυνείδητό σου να δουλεύει για σένα» και είναι το τέταρτο που υπογράφει, μετά από δύο μυθιστορήματα και ένα ακόμη βιβλίο προσωπικής ανάπτυξης.

Έχοντας γεννηθεί τον Μάιο του 1941, στην Ακρούντα της Κύπρου, ο Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος έχει έρθει αντιμέτωπος με διάφορες προκλήσεις και σκαμπανεβάσματα. Όσο περισσότερα μαθαίνεις για την πορεία του –με εναλλαγές που μπορεί να τρόμαζαν κάποιους–, τόσο περισσότερο θαυμάζεις την ηρεμία που αποπνέει. Και αναγνωρίζεις πως έχει κατακτήσει με το σπαθί του το δικαίωμα να γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου «Κάνε το υποσυνείδητό σου να δουλεύει για σένα» το εξής: «Είναι στο χέρι σου να βελτιώσεις την ποιότητα της ζωής σου και να αποκτήσεις όσα σου χρειάζονται! Πίστεψέ το. Γίνεται! Εσύ και μόνο εσύ μπορείς να απελευθερώσεις τη δύναμη που κρύβεται μέσα σου και να μεταμορφώσεις τη ζωή σου».

– Τι ήταν εκείνο που σας ώθησε στη συγγραφή; Και γιατί αυτή η εναλλαγή ανάμεσα σε μυθοπλασία και προσωπική ανάπτυξη;

Μετά από μια επιτυχημένη πορεία στη ζωή, που με οδήγησε από το μονοπάτι της Ηλεκτρονικής σ’ αυτό του καθηγητή και στη συνέχεια του δικηγόρου και του εκδότη, μπήκα στο ανέμελο μονοπάτι της συνταξιοδότησης το 2010. Ήρθε τότε η ώρα να πραγματοποιήσω την επιθυμία μου να γράψω ένα βιβλίο για την Κύπρο και την αιώνια σχέση που την ενώνει με τη μητέρα Ελλάδα. Από την επιθυμία μου αυτή προέκυψε το «Δαχτυλίδι», που κυκλοφόρησε το 2013. Δυο χρόνια αργότερα, το 2015, κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο μου, «101 διδάγματα ζωής», που κατατάσσεται στον τομέα της προσωπικής ανάπτυξης, για να ακολουθήσει το τρίτο βιβλίο μου, «Πληγωμένα όνειρα», και πάλι για την αγαπημένη μου Κύπρο, το 2018.

O Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος.

Η αλήθεια είναι πως άρχισα να γράφω πολύ νωρίτερα. Από μαθητής Γυμνασίου είχα τη συνήθεια να καταγράφω σε ένα τετράδιο αποφθέγματα όταν τα άκουγα ή όταν τα συναντούσα σε κάποιο βιβλίο. Την ίδια περίοδο είχα μια συνεργασία με την εφημερίδα Έθνος, στην οποία έστελνα και δημοσιεύονταν κατά καιρούς ανταποκρίσεις και άρθρα μου για διάφορα θέματα. Επίσης, κατά διαστήματα ξυπνούσα από τον ύπνο και είτε κατέγραφα όσα θυμόμουν από τα όνειρα που έβλεπα, είτε έγραφα πράγματα που ερχόντουσαν στον νου μου, ακόμα και ομιλίες πάνω σε κάποιο συγκεκριμένο θέμα. Έτσι δημιούργησα ένα αρχείο με κείμενα πάνω σε διάφορα θέματα, το οποίο μου φάνηκε πολύ χρήσιμο όταν άρχισα να γράφω το «Δαχτυλίδι».

Τη γνώση για τα θέματα της προσωπικής ανάπτυξης την απέκτησα πριν και κατά την τριακονταετή ενασχόλησή μου με τις εκδόσεις. Προκειμένου να επιλέξω τους τίτλους που θα εξέδιδα, διάβασα εκατοντάδες βιβλία, περιήλθαν σε γνώση μου δεκάδες έρευνες πανεπιστημίων και ειδικών επιστημόνων σε θέματα προσωπικής ανάπτυξης, παρακολούθησα πολλά σεμινάρια πάνω σε αυτά τα θέματα και γνώρισα αρκετούς δασκάλους στους τομείς αυτούς. Έτσι, μέχρι τη συνταξιοδότησή μου, στα εβδομήντα μου, είχα συγκεντρώσει γνώση που θέλησα να μοιραστώ με άλλους, γιατί πιστεύω πως το να διαδίδεις τη γνώση σημαίνει να ανάβεις από το λυχνάρι σου τα κεριά των άλλων χωρίς να στερείσαι τίποτε από τη δική σου φλόγα.

Χάρη στην επιθυμία μου να μοιραστώ τη γνώση που απέκτησα περπατώντας σε δύσκολα μονοπάτια έγραψα τα τρία βιβλία που προανέφερα και το «Κάνε το υποσυνείδητό σου να δουλεύει για σένα», που μόλις κυκλοφόρησε.

– Πώς γεννήθηκε η ιδέα και πώς καταλήξατε στην πρωτότυπη δομή του βιβλίου, που συνθέτει επιστημονικά δεδομένα, θεωρίες, παραδείγματα και ασκήσεις;

Όταν έγραψα το «Δαχτυλίδι», θεώρησα ότι εκπλήρωσα την επιθυμία μου να γράψω ένα βιβλίο για την Κύπρο και πίστευα ότι θα ήταν το πρώτο και το τελευταίο βιβλίο που θα έγραφα. Στο μεταξύ, αποφάσισα να καθαρογράψω τα αποφθέγματα από τα δυο τρία τετράδια που είχα και ήταν πρόχειρα γραμμένα σε άλλα, με περισσότερες σελίδες και σκληρό εξώφυλλο, ώστε να μοιάζουν με βιβλία. Στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας γεννήθηκε η ιδέα να γραφτεί το βιβλίο «101 διδάγματα ζωής».

Μετά την έκδοση του δεύτερου βιβλίου σκέφτηκα να γράψω κάποια πράγματα για τη ζωή μου και να δώσω τις σύντομες αυτές σημειώσεις στα παιδιά μου, για να τις έχουν και να τις διηγούνται στα παιδιά και στα εγγόνια τους, όταν θα τους λένε παραμύθια… Καθώς έγραφα μια θύμησή μου, μου ερχόταν μια άλλη στον νου και ύστερα κι άλλη κι άλλη. Κι από σύντομες σημειώσεις γράφτηκε ένα βιβλίο 589 σελίδων, που με ένα μικρό φωτογραφικό αρχείο έφτασε στις 608. Τίτλος του «Πληγωμένα όνειρα»!

Κάποια στιγμή σκέφτηκα: Εεε... Όταν έχεις γράψει τρία βιβλία, τα δύο για την Κύπρο, θες να γράψεις δύο και για την άλλη σου αγάπη, την προσωπική ανάπτυξη. Ως εκδότης κυκλοφόρησες εκατοντάδες τίτλους σε αυτόν τον τομέα. Ως συγγραφέας θα μείνεις στο ένα; Ήθελα λοιπόν αυτό το βιβλίο να διαβαστεί όχι μόνο από ανθρώπους που βρίσκονται σ’ αυτό το μονοπάτι, αλλά και από νέους που θέλουν να εισαχθούν στον χώρο της αυτογνωσίας και της αυτοβελτίωσης, και να δώσει ευρεία γνώση στον αναγνώστη. Θέλω να πιστεύω ότι το πέτυχα. Οι 12 πρωτότυπες ασκήσεις του, τις οποίες ο αναγνώστης μπορεί να κατεβάσει από τον ιστότοπο της Διόπτρας, συνδέουν τη θεωρία με την πράξη, γιατί θεωρία χωρίς πράξη είναι κενή και πράξη χωρίς θεωρία είναι τυφλή.

– Αν έπρεπε να επιλέξω δυο λέξεις για να χαρακτηρίσω το βιβλίο, θα έλεγα πως είναι «απόσταγμα γνώσης», βιωμένο από την πλευρά σας. Φοβηθήκατε καθόλου ότι μπορεί να είναι καταιγιστικό για τον αναγνώστη που ίσως δεν είναι εξοικειωμένος με τόσο πολύπλευρα ερεθίσματα;

Όχι, δεν φοβάμαι πως το βιβλίο θα είναι καταιγιστικό για τον αναγνώστη που δεν είναι εξοικειωμένος με τόσο πολύπλευρα ερεθίσματα, πως θα τον δυσκολέψει δηλαδή. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο έγραψα το βιβλίο με τρόπο απλό, ώστε να είναι κατανοητό, ακόμα και από ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα για τέτοια θέματα, αλλά και από ανθρώπους που βρίσκονται ήδη σ’ αυτό το μονοπάτι. Επίσης, η ύλη του παρουσιάζεται έτσι ώστε το ένα κεφάλαιο να οδηγεί στο άλλο, η μια άσκηση στην άλλη και να είναι όλα όχι μόνο κατανοητά, αλλά και εύκολα στην πράξη. Το θέμα από τη φύση του θα χρειαστεί προσπάθεια από την πλευρά του αναγνώστη για να το κάνει μέρος της καθημερινότητάς του, η ανταμοιβή του όμως θα είναι πολύ μεγαλύτερη από την προσπάθεια που θα έχει καταβάλει.

– Τι ήταν εκείνο που σας πρωτοέβαλε στο μονοπάτι της αυτοβελτίωσης, το οποίο σας οδήγησε και στην ίδρυση του εκδοτικού οίκου Διόπτρα;

Πιστεύω πως καθετί που μας συμβαίνει στη ζωή, ακόμα και τα πιο δύσκολα, έχουν να μας προσφέρουν ένα δώρο, να μας οδηγήσουν στο να μάθουμε κάτι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα προβλήματα πέψης που είχα όταν πήγα στον Καναδά με οδήγησαν στον προσωπικό μου γιατρό, ο οποίος αντί φαρμάκων, όπως συνήθως γίνεται, μου μίλησε για σωστή διατροφή και για συνδυασμούς τροφών. Η αποθεράπευση του προβλήματός μου με έκανε να προβληματιστώ.

Το ίδιο περίπου διάστημα, υπέπεσε στην αντίληψή μου μια μικροσκοπική διαφήμιση, μονόστηλη, ενός εκατοστού περίπου, του Psychic Institute of Canada, που μιλούσε για έναν νέο τρόπο ζωής. Η παρακολούθηση αυτού του σεμιναρίου ήταν η αρχή. Ακολούθησαν κι άλλα σεμινάρια και η ανάγνωση σχετικών βιβλίων, που με οδήγησαν στο να «βλέπω» διαφορετικά τη ζωή.

Αργότερα, όταν εγκαταστάθηκα στην Αθήνα, μια ατυχής συνεργασία αναφορικά με την έκδοση ενός βιβλίου –του οποίου δεν γνώριζα καν το περιεχόμενο– με πείσμωσε και αποφάσισα να εκδίδω βιβλία που εγώ ήθελα, που θα βοηθούσαν τους αναγνώστες, όπως εγώ βοηθήθηκα από εκείνο τον γιατρό, από τα σεμινάρια και από τα βιβλία που διάβασα πάνω στο θέμα της αυτοβελτίωσης και της προσωπικής ανάπτυξης. Αυτό οδήγησε στην ίδρυση του εκδοτικού οίκου Διόπτρα τον Φεβρουάριο του 1978.

– Ποιες θα λέγατε ότι ήταν οι πιο καθοριστικές καμπές στη δική σας ζωή και γιατί;

Ως πρώτη και ίσως πιο καθοριστική καμπή της ζωής μου θεωρώ τον αγώνα της ΕΟΚΑ εναντίον των Άγγλων. Η ένταξή μου στην ΕΟΚΑ στην ηλικία των 15 ετών και η δράση που επακολούθησε, η δική μου και της οικογένειάς μου, χαλύβδωσε τον χαρακτήρα μου. Με έμαθε να μην υποχωρώ σε θέματα αρχών, να μην τα παρατώ όταν παρουσιάζονται δυσκολίες, ενδυνάμωσε την πίστη μου και μου επέτρεψε να χαράξω μια πορεία για την οποία εγώ και οι απόγονοί μου δεν θα μετανιώσουμε ποτέ.

Μια άλλη σημαντική καμπή στη ζωή μου ήταν η μετανάστευσή μου στον Καναδά. Εκεί η παρακολούθηση των μαθημάτων πάνω στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία μού άνοιξε νέους ορίζοντες. Στο Τορόντο γνώρισα τη γυναίκα μου και παντρευτήκαμε. Εκεί κάναμε τα δυο παιδιά μας.

Μια τρίτη καμπή στη ζωή μου ήταν η απόφασή μας να επιστρέψουμε στην Ελλάδα, για να πάνε τα παιδιά μας σε ελληνικό σχολείο. Η συνέχεια ήταν, μεταξύ άλλων, η ίδρυση της Διόπτρας για την έκδοση χρήσιμων βιβλίων, που θεωρώ ότι ίσως ήταν και ο σκοπός της ζωής μου.

ΔΕΝ ΜΕΤΑΝΙΩΝΩ ΓΙΑ ΛΑΘΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ, ΓΙΑΤΙ ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΗΡΑ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ, ΤΑ ΠΙΟ ΔΥΝΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ.

– Πιστεύετε ότι φτάνει κάποια στιγμή που ένας άνθρωπος «βρίσκει τον εαυτό του»; Ένα σημείο αναφοράς, μετά από το οποίο κατασταλάζει;

Θα ήμουν ευτυχής αν μπορούσα να πω ότι:

• Έρχεται η στιγμή που όλοι οι άνθρωποι γνωρίζουν καλά τι θέλουν από την καθημερινότητά τους. Η στιγμή που ισορροπούν και ζουν μια άνετη ζωή, τη ζωή που οι ίδιοι επιλέγουν.
• Έρχεται η στιγμή που όλοι οι άνθρωποι ξεκαθαρίζουν τις απόψεις τους και τα αισθήματα μέσα τους, με αποτέλεσμα οι σκέψεις και οι αποφάσεις τους να είναι ξεκάθαρες.

Δυστυχώς, δεν συμβαίνει αυτό με όλους.

Για να κατασταλάξει στις απόψεις του για τη ζωή ο άνθρωπος, πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσει μέσα του, στον εσωτερικό του κόσμο, τα αισθήματα και τις απόψεις του, ώστε να πάρουν τελικά μια οριστική μορφή. Για να το πετύχει αυτό, χρειάζεται να έχει ζήσει μια πλήρη, ολοκληρωμένη ζωή. Χρειάζεται να ζει κανείς όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Τη χαρά και τη λύπη. Τα εύκολα και τα δύσκολα. Τη φτώχεια και την αφθονία…

– Αν μπορούσατε να γυρίσετε τον χρόνο πίσω και να αλλάξετε κάτι στη ζωή σας, τι θα ήταν αυτό;

Ό,τι κάνουμε σε μια δεδομένη στιγμή της ζωής μας το κάνουμε πιστεύοντας ότι είναι το σωστό για μας. Σε κάθε περίπτωση ενεργούμε σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε εκείνη τη χρονική στιγμή. Λίγο αργότερα μπορεί να μάθουμε κάτι που να ανατρέψει την κατάσταση και να μετανιώσουμε για ό,τι κάναμε.

Αν μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω και να ενεργήσω και πάλι κάτω από τις ίδιες συνθήκες, με τον ίδιο όπως τότε βαθμό εξέλιξης, με τα ίδια όπως τότε μυαλά, θα έκανα ακριβώς το ίδιο πράγμα και θα το έκανα με ακριβώς τον ίδιο τρόπο, γιατί θα είχα τα ίδια πιστεύω και τις ίδιες πεποιθήσεις.

Αν μπορούσα να κάνω τα ίδια πράγματα αλλά με τη γνώση που έχω σήμερα, με τα μυαλά που έχω σήμερα, σίγουρα θα αντιμετώπιζα αρκετά γεγονότα και καταστάσεις της ζωής διαφορετικά, για να έχω γρηγορότερα αποτελέσματα. Όμως γνωρίζω πως πολλά από αυτά που ξέρω σήμερα τα έμαθα γιατί τότε ενήργησα με λανθασμένο τρόπο. Δεν μετανιώνω για τα λάθη του παρελθόντος, γιατί κυρίως μέσα από τα λάθη μου είναι που πήρα τα καλύτερα, τα πιο δυνατά μαθήματα.

– Έχοντας ζήσει δεκαετίες με συνταρακτικά γεγονότα, όπως η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, πώς βιώνετε τις δυσκολίες της εποχής μας, με την πανδημία, την οικονομική κρίση, τη διεθνή αστάθεια;

Είναι αλήθεια πως τα τελευταία 100 χρόνια συντελέστηκαν οι περισσότερες και μεγαλύτερες αλλαγές στην ανθρώπινη ιστορία. Η εξέλιξη της τεχνολογίας, ιδιαίτερα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνέβαλε σε τεράστιες αλλαγές. Να σημειώσω μόνο ότι από τα γαϊδούρια, τα μουλάρια και τα άλογα ως μεταφορικά μέσα και μέσα διακίνησης, φτάσαμε να συζητάμε για ταξίδια στο διάστημα.

Σ’ αυτό το διάστημα διαλύθηκαν αυτοκρατορίες και καθιερώθηκε η αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν δεκάδες νέα κράτη… Δυστυχώς, η αρχή αυτή δεν εφαρμόστηκε σε «επιλεγμένες» περιπτώσεις, όπως αυτή της Κύπρου, και αυτό οδήγησε σε αντιαποικιακούς αγώνες και στη συνέχεια στην τουρκική εισβολή, στην προσφυγοποίηση του 33% περίπου του ελληνικού πληθυσμού, με 3.000 περίπου νεκρούς και 1.600 αγνοούμενους. Έχοντας ζήσει τέτοιες τραγικές στιγμές, η πανδημία, οι οικονομικές κρίσεις και η διεθνής αστάθεια μοιάζουν λιγότερο τραγικά γεγονότα.

Όταν έχεις ζήσει προηγουμένως δύσκολες καταστάσεις, τις νέες, όπως την πανδημία, την οικονομική κρίση και τη διεθνή αστάθεια (όπως η εισβολή στην Ουκρανία, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν κ.λπ.), τις ζεις με λιγότερη αγωνία και με περισσότερη καρτερικότητα. Δεν είναι ότι δεν σε προβληματίζουν, ότι δεν τις υπολογίζεις, ότι δεν τις λαμβάνεις υπόψη, ούτε όμως ότι τις αγνοείς.

Όταν ακούς να πεθαίνουν δεκάδες ή εκατοντάδες, ακόμα και χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά σε κάποιες χώρες από την πανδημία, δεν μπορεί παρά να προβληματίζεσαι και να λαμβάνεις τα μέτρα που συστήνει η επιστήμη. Θεωρώ όμως ότι αντιμετωπίζεις αυτές τις καταστάσεις με περισσότερη ψυχραιμία από ό,τι αν δεν είχες την εμπειρία των δύσκολων εποχών. Τουλάχιστον έτσι βίωσα εγώ την πανδημία τον περασμένο Μάιο, όταν έπεσα θύμα της. Όσον αφορά την οικονομική κρίση, και πάλι οργανώνεις τη ζωή σου έτσι ώστε να μετριάσεις τις δυσκολίες που γεννιούνται γενικότερα στην οικονομία της χώρας από ό,τι αν δεν είχες τις παλαιότερες εμπειρίες.

ΑΡΝΟΥΜΑΙ ΝΑ ΣΥΜΒΙΒΑΣΤΩ ΜΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΥΝ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ, ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ, ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ.

– Αφιερώνετε το βιβλίο στη σύζυγό σας, Καλλισθένη, για τα 54 χρόνια του γάμου σας. Ποια θα λέγατε ότι είναι τα «μυστικά» για να μακροημερεύσει τόσο ένας γάμος;

Όπως τονίζω και στο βιβλίο μου «Κάνε το υποσυνείδητό σου να δουλεύει για σένα», η πιο σημαντική στιγμή για να προληφθεί το διαζύγιο είναι κατά την επιλογή του κατάλληλου συντρόφου, πριν από τον γάμο.

Μερικά σημαντικά σημεία που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας –πείτε τα μυστικά, κλειδιά ή όπως αλλιώς θέλετε– και θα βοηθούσαν στη μακροημέρευση του γάμου από τα πολλά που εξετάζονται στο βιβλίο είναι τα εξής:

• Αν ο σύντροφός σας γκρινιάζει, δώστε του σημασία. Γίνετε πιο τρυφεροί μαζί του.
• Μη συζητάτε τα προβλήματα του γάμου σας με συγγενείς ή φίλους, γιατί δημιουργείτε στα μάτια τους κακή εικόνα για τον σύντροφό σας. «Τα εν οίκω μη εν δήμω».
• Σταματήστε να κάνετε πράγματα που γνωρίζετε ότι ενοχλούν τον σύντροφό σας.
• Βγάλτε από τον νου σας τη σκέψη να παντρευτείτε κάποιον με χαρακτηριστικά που δεν σας αρέσουν, πιστεύοντας ότι θα τον αλλάξετε, ότι θα τον κάνετε να αλλάξει συμπεριφορά. Όσοι το προσπάθησαν δεν τα κατάφεραν και δημιούργησαν προβλήματα στον γάμο τους, πολύ συχνά και στο διαζύγιο.
• Μάθετε να ακούτε τον σύντροφό σας.
• Μην υπόσχεστε πράγματα που δεν μπορείτε να κάνετε και μη βάζετε τον σύντροφό σας να σας υποσχεθεί πράγματα που δεν μπορεί να τηρήσει.
• Παρατηρήστε πόσο συχνά κριτικάρετε ή υποδεικνύετε τα λάθη του συντρόφου σας και σταματήστε να το κάνετε.
• Μην επιδιώκετε να γίνεται πάντα το δικό σας. Συνειδητοποιήστε και αλλάξτε το.
• Μην κρατάτε πράγματα μέσα σας και μετά να τα ξεφουρνίζετε όλα μαζί. Αυτό μπορεί ακόμα και να διαλύσει τη σχέση σας.
• Κάτι πολύ σημαντικό που δεν πρέπει να ξεχνάτε είναι: είστε παντρεμένοι, όχι δεμένοι.

– Πώς θα ορίζατε την ευτυχία;

Σύμφωνα με μια έρευνα στην οποία συμμετείχε μεγάλος αριθμός ατόμων, στο άκουσμα και μόνο της λέξης «ευτυχία» οι συμμετέχοντες ένιωθαν μια «εσωτερική χαρά».

Στο πέρασμα των χρόνων, των αιώνων θα έλεγα καλύτερα, δόθηκαν πολλοί ορισμοί για την ευτυχία. Πολλοί θεωρούν πως ευτυχία είναι η ψυχική ικανοποίηση  που προέρχεται από την εκπλήρωση των επιθυμιών ή των σκοπών του ανθρώπου. Άλλοι θεωρούν ότι ευτυχία είναι ένα συναίσθημα γενικής χαράς, που σχετίζεται με την ικανοποίηση υλικών ή μη υλικών αναγκών. Αυτή η ευτυχία όμως είναι πρόσκαιρη, φευγαλέα, γιατί ο άνθρωπος μετά την ικανοποίηση μιας ανάγκης του στρέφεται σε κάποια άλλη.

Με το πρόσκαιρο, το φευγαλέο της ευτυχίας συμφωνεί κι ο Αριστοτέλης, ο οποίος προσθέτει ότι είναι προϊόν τύχης. Ο δάσκαλος του Αριστοτέλη, ο Πλάτωνας, πίστευε ότι η ευτυχία μπορεί να είναι μόνιμη κατάσταση για λίγους, για εκείνους που είναι γεμάτοι με αγάπη, ηρεμία και γαλήνη για όλους. Η ευτυχία, πίστευε, είναι η αίσθηση της ολοκλήρωσης, της ειρήνης, της ηρεμίας και της αρετής, που είναι αισθήματα που μας γεμίζουν εσωτερική χαρά και μας επιτρέπουν να απολαύσουμε τη ζωή.

Όταν ακούω για ευτυχία, έρχονται στον νου μου τα λόγια του υποψήφιου γαμπρού στη μέλλουσα σύζυγό του και στους γονείς της, με τα οποία υποσχόταν να την έχει βασίλισσα και να την κάνει ευτυχισμένη. Για μένα η ευτυχία είναι επιλογή, είναι δική σου υπόθεση. Δεν σου τη χρωστάει κανείς ούτε εσύ τη χρωστάς σε κανέναν. Αρνούμαι να συμβιβαστώ με πολλούς που συνδέουν την ευτυχία με τα χρήματα, την ικανοποίηση των αναγκών, την οικογενειακή ζωή, την υγεία. Ευτυχισμένος είναι για μένα αυτός που νιώθει ολοκληρωμένος, που νιώθει μέσα του ειρήνη, ηρεμία, αρετή, όπως το ορίζει ο Πλάτωνας.