ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΕ ΑΡΡΩΣΤΗΣΟΥΝ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ;

Τα χρήματα λύνουν πολλά προβλήματα, όμως το άγχος για την απόκτηση και τη διαχείρισή τους μπορεί να μας αρρωστήσει. Πώς θα σώσουμε την υγεία μας από το οικονομικό στρες, που έχει εξελιχθεί σε νέο παράγοντα κινδύνου;

Η αλήθεια είναι πως ουδέποτε ο άνθρωπος μπορούσε να ξέρει τι του ξημερώνει. Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή το αβέβαιο έχει «τεντωθεί» στον βαθμό που δεν περιλαμβάνει απλώς τη διαβίωση, αλλά την ίδια την επιβίωσή μας. Μεταξύ δύο επισκέψεων που γίνονται σε σούπερ μάρκετ την ίδια εβδομάδα, ας πούμε, δεν ξέρουμε καν αν τα προϊόντα θα έχουν την ίδια τιμή, ώστε να μας φτάσουν τα χρήματα που έχουμε στη διάθεσή μας. Συνηθέστερα, η τιμή σε πολλά είδη είναι κάπως πιο αυξημένη.

Καθώς προσπαθούμε λοιπόν να τακτοποιήσουμε τις υποχρεώσεις μας κάθε μήνα, προκύπτουν απροσδόκητα έξοδα και τα μαθηματικά δεν «βγαίνουν».

Ίσως δεν συνειδητοποιούμε τη σύνδεση, αλλά ως αποτέλεσμα μπορεί να καταλήξουμε με πονοκέφαλο, με μια ενόχληση στο έντερο, μια κόπωση και ενίοτε μια εξάντληση που μπορεί να φτάσει στο επίπεδο της παραίτησης.

Όχι ότι δεν το είχαμε υποψιαστεί, αλλά πλέον επιστήμονες επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει ισχυρή σύνδεση μεταξύ του οικονομικού άγχους και της μάχης που δίνουμε για να διατηρήσουμε την υγεία μας στο σώμα και το ψυχή.

Πού θα βρω χρήματα;

Πολλές πρόσφατες μελέτες συνέδεσαν την ανησυχία για τα χρήματα με το άγχος και την κατάθλιψη, τον πόνο και τη φλεγμονή, τις καρδιακές παθήσεις, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τους πονοκεφάλους, την αϋπνία, τα έλκη, τον πόνο στην πλάτη, την αρθρίτιδα και το άσθμα.

Μοιραία, τα λεφτά προστέθηκαν στην ατελείωτη λίστα με τους παράγοντες κινδύνου για την υγεία μας. Ας δούμε τι βρήκαν οι ερευνητές.

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2024, το οικονομικό στρες συνδέθηκε με χειρότερη βιολογική υγεία. Οι επιστήμονες του τμήματος ψυχιατρικής του University College London είδαν ότι μεταξύ των σοβαρών προκλήσεων της ζωής που αντιμετωπίζουν συχνά οι άνθρωποι –συμπεριλαμβανομένων του διαζυγίου, της αναπηρίας, της φροντίδας, της ασθένειας και του πένθους–, η οικονομική πίεση είναι η πιο επιζήμια για την υγεία. Αυτό έδειξαν οι βιοδείκτες που εμπλέκονται στην αλληλεπίδραση μεταξύ του ανοσοποιητικού, του νευρικού και του ενδοκρινικού μας συστήματος.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Τα άτομα που τελούν υπό οικονομική πίεση είχαν σχεδόν 60% μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρά προβλήματα υγείας σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο στρεσογόνο παράγοντα για τον οποίο εξετάστηκαν. Αυτό το άγχος «εκφραζόταν» με πόνους στην πλάτη και το στομάχι, ενώ πολλοί συμμετέχοντες είπαν πως έχασαν τον ύπνο τους.

Και τα χρέη συνιστούν απειλή για την υγεία μας

Το Σεπτέμβριο του 2021 είχε δημοσιευθεί μελέτη που επιβεβαίωσε πόσο μεγάλη απειλή για την υγεία είναι τα χρέη και δη τα ακάλυπτα – είτε πρόκειται για μια πιστωτική κάρτα, είτε για ιατρικό χρέος.

Φάνηκε πως σε σύγκριση με άτομα που είχαν μικρό ή καθόλου χρέος, οι δανειολήπτες με χρόνιο ή υψηλό χρέος είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από φλεγμονή και πόνο στις αρθρώσεις μέχρι την ηλικία των 50 ετών. Ο πόνος αυτός επηρεάζει την καθημερινότητά τους.

Άλλη έρευνα έδειξε ότι τα άτομα με ιατρικά χρέη έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν ζητήματα ψυχικής υγείας, όπως άγχος και κατάθλιψη.

Ακόμα και η σκέψη για τα χρήματα μάς κάνει κακό

Ερευνητές από το University of Virginia και το Columbia University εστίασαν στο αν μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας η σκέψη και μόνο για οικονομικά στρεσογόνα ζητήματα (βλ. υποχρεώσεις). Οι επιστήμονες ζήτησαν από τους συμμετέχοντες στην εργασία να σκεφτούν διαφορετικά οικονομικά σενάρια που προκαλούν άγχος. Ενώ οι άνθρωποι αυτοί επεξεργάζονταν τα σενάρια, οι ερευνητές μετρούσαν τα επίπεδα πόνου.

«ΤΟ ΠΩΣ ΝΙΩΘΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ –ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Ή ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ– ΕΠΙΣΗΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ».

Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα άτομα ανέφεραν περισσότερο πόνο και χαμηλότερη ανοχή σε αυτόν αφοότου είχαν σκεφτεί ένα ασταθές οικονομικό μέλλον, με τους ερευνητές να καταλήγουν ότι το να είμαστε οικονομικά ανασφαλείς προκαλεί σωματικό πόνο.

Μελέτες είχαν διευκρινίσει ότι το χαμηλότερο εισόδημα συνδέεται στενά με μεγαλύτερα προβλήματα υγείας. Οι τελευταίες έρευνες, ωστόσο, αποκάλυψαν ότι το πώς νιώθουμε για την οικονομική μας κατάσταση –ανεξάρτητα από το εισόδημα ή την κοινωνικοοικονομική μας κατάσταση– επίσης επηρεάζει την υγεία μας.

Πώς τα χρήματα μπορούν να διαλύσουν την υγεία μας

Ό,τι μας προκαλεί άγχος κινεί τις φυσιολογικές αποκρίσεις του οργανισμού μας σε αυτό. Όταν νιώθουμε πως δεν έχουμε τον έλεγχο σε τίποτα εξ όσων μας συμβαίνουν, προκύπτουν διάφορες βιολογικές αλληλεπιδράσεις. Μία είναι η απελευθέρωσης κορτιζόλης και αδρεναλίνης στην κυκλοφορία του αίματος, που διακόπτουν τη φυσιολογική λειτουργία του σώματος.

Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να οδηγήσουν σε φλεγμονή, εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, αυξημένη αρτηριακή πίεση και άλλες μακροπρόθεσμες απειλές για την υγεία.

Την ίδια ώρα, προκύπτουν και συμπεριφορικές αντιδράσεις. Αν δεν έχουμε χρήματα, δεν πάμε στον γιατρό όταν δεν νιώθουμε καλά, πίνουμε περισσότερο αλκοόλ, τρώμε περισσότερο fast food και δεν έχουμε την παραμικρή ενέργεια για σωματική δραστηριότητα. Όλα αυτά μαζί οδηγούν σε θέματα υγείας που με τη σειρά τους οδηγούν σε ελλιπέστερη ικανότητα να εργαστούμε και δυνητικά σε επιδείνωση των οικονομικών μας προβλημάτων.

Πού καταλήγουμε; Στο ότι όταν αγχωνόμαστε για τα χρήματα, τελικά δημιουργούμε μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα.

Και πώς μπορούμε να διακόψουμε αυτήν την εξέλιξη;

Οι ειδικοί προτείνουν στο περιοδικό TIME κατ’ αρχάς να βρούμε τη ρίζα του κακού: Από πού προέρχεται το οικονομικό στρες; Από το ότι δεν μπορούμε να πληρώσουμε τους λογαριασμούς; Από χρέη; Ή επειδή δεν έχουμε στην άκρη χρήματα σε περίπτωση που προκύψει μια ανάγκη, όπως ένα πρόβλημα υγείας; Μήπως έχουμε απολυθεί ή φοβόμαστε πως θα απολυθούμε; Μήπως ανησυχούμε ότι σύντομα δεν θα μπορούμε να είμαστε συνεπείς;

Μετά κάνουμε μια λίστα με τα έσοδα και τα έξοδα –αυτά που μπορούμε να υπολογίσουμε– και καταλήγουμε σε ένα μπάτζετ, κόβοντας τα περιττά έξοδα αν υπάρχουν.

Έπειτα, εστιάζουμε στα χρέη για να διαπιστώσουμε τις προτεραιότητές μας. Δηλαδή, γράφουμε σε ένα χαρτί (ή στο κινητό ή σε ό,τι μας βολεύει) τα χρέη μας, από το πιο σημαντικό στο λιγότερο σημαντικό. Όπου μπορούμε, δημιουργούμε πρόγραμμα μακροπρόθεσμης αποπληρωμής.

Εάν δεν περισσεύουν ούτε 10 ευρώ κάθε μήνα, δύσκολα θα κάνετε αποταμίευση. Αυτό που κάνουν στις ΗΠΑ είναι να δημιουργούν αυτόματο πρόγραμμα αποταμίευσης μέσω του εργοδότη ή της τράπεζάς τους, με την αφαίρεση ενός μικρού ποσού σε κάθε πληρωμή, που πηγαίνει απευθείας στον λογαριασμό έκτακτης ανάγκης.

Μια άλλη πρόταση είναι να βρούμε μια επιπλέον δουλειά, για τον καιρό που θα χρειαστούμε να ξεχρεώσουμε (αν υποθέσουμε ότι υπάρχει χρόνος και αντοχές για κάτι τέτοιο, πόσο μάλλον μια άλλη δουλειά).

Η τρίτη πρόταση αφορά εναλλακτικούς τρόπους που υπάρχουν να ξεφορτωθούμε το άγχος. Στο Νο 1 είναι να κάνουμε πράγματα που μας ευχαριστούν και μας ηρεμούν. Είτε πρόκειται για ένα χόμπι, είτε για γυμναστική. Αν δεν είμαστε εμείς καλά, μάλλον δεν θα γίνει τίποτα. Συμπεριλαμβανομένης της εξόφλησης των χρεών.