Ο ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΥΣ ΣΟΥ

Το μετατραυματικό στρες φαίνεται ότι επηρεάζει τον εγκέφαλο και τις λειτουργίες του με πολλούς τρόπους. Αυτή τη φορά οι επιστήμονες προσπάθησαν να δώσουν μια διαφορετική ερμηνεία για τους συστηματικούς πονοκεφάλους, εστιάζοντας στον τρόπο που λειτουργεί ένας οργανισμός ο οποίος έχει υποστεί τραύμα.

Ο πονοκέφαλος και γενικότερα οι κεφαλαλαγίες είναι ένα θέμα υγείας που απασχολεί πολύ κόσμο. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει βρεθεί η αιτία που τους προκαλεί και μια αποτελεσματική και οριστική θεραπεία. Ίσως επειδή πρόκειται μάλλον για ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα.

Το ίδιο συμβαίνει και με τις ημικρανίες, που αρκετά παλιότερα η ιατρική κοινότητα τις κατέτασσε στα αμιγώς ψυχοσωματικά φαινόμενα, και χρειάστηκε να περάσει καιρός για να ανακαλυφθεί ο μηχανισμός τους και να αντιμετωπιστούν ως μια χειροπιαστή πάθηση.

Και πάλι, βέβαια, οριστική λύση δεν υπάρχει και οι ειδικοί συστήνουν εκτός από συγκεκριμένα φάρμακα, προσοχή και στην ποιότητα ζωής και στους παράγοντες που μπορεί να πυροδοτούν σε κάθε ασθενή την εμφάνιση μιας ημικρανικής κρίσης, όπως για παράδειγμα η διατροφή.

Παιδικό τραύμα και πονοκέφαλος: τι έδειξε η έρευνα

Τώρα, μία νέα έρευνα έρχεται να προσθέσει στις κεφαλαλγίες μία ακόμη πιθανή αιτία, υπογραμμίζοντας ξανά την πολυπαραγοντική φύση τους. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας Neurology, και ουσιαστικά συνδέει το παιδικό συναισθηματικό τραύμα με την εμφάνιση πονοκεφάλων στην ενήλικη ζωή.

Με πολύ απλά λόγια, οι επιστήμονες βρήκαν ότι τα παιδιά που έχουν βιώσει τραυματικά γεγονότα, όπως κακοποίηση, παραμέληση, οικονομικές αντιξοότητες ή διαζύγιο των γονιών τους, μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πονοκεφάλους ως ενήλικες. Και μάλιστα σε ποσοστό 48% σε σχέση με εκείνα που δεν είχαν βιώσει τέτοια τραυματικά γεγονότα.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Επειδή η λέξη «τραύμα» έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως και συχνά με πιο αφηρημένη έννοια, αφού η συναισθηματική απόκριση είναι διαφορετική σε κάθε άτομο και συνεπώς ο τραυματισμός του κάθε παιδιού μπορεί να έχει πολλές διακυμάνσεις (για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να έχει τραυματιστεί από μία αυστηρή δασκάλα), οι ερευνητές θέλησαν να την κάνουν πιο συγκεκριμένη.

Τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε «παιδικό τραύμα»;

Τα τραυματικά γεγονότα κατηγοριοποιήθηκαν ως:

• τραύματα απειλής (σωματική ή σεξουαλική ή συναισθηματική κακοποίηση, απειλή βίας ή σοβαρές οικογενειακές συγκρούσεις),
• τραύματα στέρησης (παραμέληση, οικονομικές αντιξοότητες, φυλακισμένο μέλος στο νοικοκυριό, διαζύγιο, θάνατος γονέα, μέλος με ψυχική ασθένεια, χρόνια αναπηρία/ασθένεια, κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών).

Τελικά, βρέθηκε ότι τα τραύματα απειλής σχετίζονταν με αύξηση των πονοκεφάλων της τάξης του 46%. Η σωματική και σεξουαλική κακοποίησης συνδέεται με ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο, σε ποσοστό 60%, ενώ τα τραύματα στέρησης με 35% αύξηση των πονοκεφάλων.

Ενδιαφέρον ήταν και το εύρημα ότι όσο αυξανόταν ο αριθμός των τραυματικών γεγονότων της παιδικής ηλικίας, τόσο αυξάνονταν και οι πιθανότητες εμφάνισης πονοκεφάλων.

Εξηγείται βιολογικά η σχέση τραύματος και εγκεφαλικής λειτουργίας;

Το τι μπορεί να προκαλέσει στον εγκέφαλο ένα ψυχικό (ή και σωματικό, αλλά πάντα με ψυχικό αντίκτυπο) τραύμα είναι ένα κεφάλαιο τεράστιο, που άπτεται πολλών ειδικοτήτων και μόλις πρόσφατα έχει ανοίξει. Χρειάζεται όμως και προσεκτική αξιολόγηση των δεδομένων, διότι τα αποτελέσματα συχνά μπορεί να χρησιμοποιηθούν με τρόπο συγκεχυμένο, που να υποδεικνύει ότι το τραύμα είναι η πηγή όλων των δεινών.

Σε αυτό το πλαίσιο, μια έρευνα του 2020 που πραγματοποιήθηκε στην Ολλανδία προσπάθησε να εξηγήσει τη σχέση άγχους και κατάθλιψης με το παιδικό τραύμα, επιχειρώντας μια καθαρά οργανική/βιολογική ερμηνεία. Κατά την έναρξη της μελέτης, οι ερευνητές αξιολόγησαν δείκτες σημαντικών συστημάτων σωματικού στρες, συμπεριλαμβανομένου του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA), του ανοσοποιητικού συστήματος και των φλεγμονωδών αντιδράσεών του, καθώς και του αυτόνομου νευρικού συστήματος (ANS).

Εξετάζοντας αυτούς τους δείκτες τόσο χωριστά όσο και συνολικά, διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα κορτιζόλης και φλεγμονής ήταν σημαντικά αυξημένα σε άτομα με σοβαρό παιδικό τραύμα σε σύγκριση με εκείνα που δεν είχαν παιδικό τραύμα. Εξετάστηκαν επίσης ανοσοφλεγμονώδεις δείκτες που διεγείρονται από λιποπολυσακχαρίτες (LPS) και σχετίζονται με τη σοβαρότητα του παιδικού τραύματος. Με απλά λόγια, οι άνθρωποι που είχαν υποστεί τραύμα ως παιδιά είχαν αυξημένες φλεγμονώδεις αντιδράσεις μέσω των σχετικών μηχανισμών του οργανισμού.

Πώς μπορείς να σε ωφελήσουν οι έρευνες, αν υποφέρεις από πονοκεφάλους

Τα αποτελέσματα βέβαια επηρεάζονται εν μέρει και από τον τρόπο ζωής, εύρημα που υπογραμμίζεται στην εν λόγω έρευνα: Παρατηρήθηκε ότι τα άτομα με σοβαρό παιδικό τραύμα τείνουν να έχουν υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος, να καπνίζουν περισσότερο και να έχουν άλλες ανθυγιεινές συνήθειες που μπορεί να αντιπροσωπεύουν έναν μηχανισμό «αντιμετώπισης» του τραύματος.

Όπως και να 'χει, μέχρι να βρεθεί ακριβώς ο γενεσιουργός μηχανισμός των προβλημάτων υγείας που σχετίζεται με το παιδικό τραύμα, εσύ κράτα ότι οι κεφαλαλγίες παντός είδους σχετίζονται σε κάποιον βαθμό με αυτό.

Κι αν υποφέρεις από πονοκεφάλους, δεν είναι κακό μαζί με την αγωγή που θα σου συστήσει ο γιατρός σου να ξαναρίξεις μια εξεταστική ματιά στο παρελθόν σου. Αν πράγματι, υπάρχει εκεί κάποιος κλειδωμένος, βαθύς πόνος, δεν αποκλείεται με τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή να μπορέσεις να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα πιο σφαιρικά.