ΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΘΑ ΑΥΞΗΘΟΥΝ ΔΡΑΜΑΤΙΚΑ: ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟ ΑΠΟΤΡΕΨΟΥΜΕ;

Γιατί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προβλέπει ότι το 2050 θα υπάρχουν 35 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου και πώς αποτρέπεται αυτό;

Δουλειά του Διεθνούς Οργανισμού Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), ο οποίος αποτελεί μέρος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), είναι να συγκεντρώνει στοιχεία σχετικά με τα περιστατικά καρκίνου ανά τον κόσμο. Στις αρχές του 2024, ο οργανισμός αυτός δημοσίευσε τα πιο πρόσφατα δεδομένα και πληροφορίες, όπως τα συγκέντρωσε και τα ανέλυσε για το 2022. Μαζί δημοσίευσε και ορισμένα συμπεράσματα.

Ανάμεσα στα συμπεράσματα είναι και η πρόβλεψη ότι το 2050 θα εμφανιστούν περισσότερα από 35 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου, αριθμός εξαιρετικά αυξημένος συγκριτικά με τα 20 εκατομμύρια νέα περιστατικά του 2022.

Ποιοι τύποι καρκίνου δείχνουν να κατέχουν τα πρωτεία και ποιες στρατηγικές μετριασμού του προβλήματος και πρόληψης θα πρέπει να ληφθούν για να ανατραπούν οι δυσοίωνες προβλέψεις;

iStock

Ποιοι τύποι καρκίνου απειλούν το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού

Σύμφωνα με τον IARC οι τρεις πιο κοινοί τύποι καρκίνου το 2022 ήταν του πνεύμονα, του μαστού και του παχέος εντέρου. Ο καρκίνος του πνεύμονα συγκεκριμένα αποτέλεσε το 12,4% των περιπτώσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Πιο συγκεκριμένα, στους άνδρες οι πιο συχνοί καρκίνοι ήταν του πνεύμονα, του προστάτη και το παχέος εντέρου, ενώ στις γυναίκες ήταν του μαστού, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου. Ο καρκίνος του μαστού αποτέλεσε για τις γυναίκες το 23,8% όλων των νέων περιστατικών.

Την ίδια ώρα, υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας εμφανίζει μακράν ο καρκίνος του πνεύμονα (16,8%), με 1,8 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως. Οι χώρες της Ασίας και μετά της Ευρώπης είναι αυτές που βάλλονται περισσότερο από τον συγκεκριμένο καρκίνο.

Ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται σχεδόν με την ίδια συχνότητα με τον καρκίνο του πνεύμονα, αλλά έρχεται τέταρτος στη θνησιμότητα, με περίπου 670.000 θανάτους.

Γιατί προβλέπεται αύξηση 77% στα νέα περιστατικά καρκίνου

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διακρίνει μεγάλη διαφοροποίηση στους θανάτους από καρκίνο μεταξύ των χωρών υψηλού δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης και χαμηλού έως μέσου δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης. Υπολογίζει ότι η διαφορά αυτή θα εντείνεται χρόνο με τον χρόνο και ότι τα ποσοστά θνησιμότητας στις χώρες χαμηλού δείκτη  μπορεί και να διπλασιαστούν μέχρι το 2050.

Για την ιστορία, η Ελλάδα ανήκει στις χώρες υψηλής ανθρώπινης ανάπτυξης, στην 33η θέση ανάμεσα στις 66, στα ίδια επίπεδα με την Τσεχία και την Πολωνία. Στις πρώτες θέσεις αυτού του δείκτη (που αποτελεί μέτρο σύγκρισης του προσδόκιμου ζωής, του αλφαβητισμού, της εκπαίδευσης και της ποιότητας ζωής ανά τον κόσμο) βρίσκονται η Ελβετία, η Νορβηγία και η Ισλανδία.

Οι χώρες μέσου και χαμηλού δείκτη, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, αντιμετωπίζουν προβλήματα αναφορικά με την πρόσβαση των πολιτών σε ιατρικές υπηρεσίες προκειμένου να λάβουν έγκαιρα διαγνώσεις και να προχωρήσουν στις απαραίτητες θεραπείες. Την ίδια ώρα, δεν υπάρχει καν κρατική μέριμνα για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.

Στον αντίποδα, οι άνθρωποι στις χώρες υψηλού δείκτη έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε υπηρεσίες σχετικές με τον καρκίνο, σε ακτινοθεραπείες και σε μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων.

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και ο τρόπος ζωής επίσης συμβάλλουν στις επιπτώσεις του καρκίνου. Η αύξηση σε περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα, για παράδειγμα, έχει σίγουρα να κάνει με τη συνέχιση του καπνίσματος στην Ασία.

Συνεπώς, η μόλυνση του περιβάλλοντος, η κατάχρηση αλκοόλ και καπνού, και η παχυσαρκία συμβάλλουν στην αύξηση των περιστατικών καρκίνου.

Αυτό που προβληματίζει τους επιστήμονες, πέρα από την αύξηση των περιστατικών, είναι και η μείωση του ηλικιακού μέσου όρου. Όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο άρθρο, μελέτες δείχνουν πως κάποιοι τύποι καρκίνου «χτυπούν» όλο και μικρότερες ηλικίες, ιδιαίτερα άτομα κάτω των 50 ετών. «Είναι δύσκολο να αποδώσουμε πού ακριβώς οφείλεται αυτό», λέει ο Dr. George A. Sotos, πρόεδρος του Maryland Oncology Hematology. «Μπορεί να έχει να κάνει με το γεγονός ότι έχουν αυξηθεί οι έλεγχοι και οι διαγνώσεις, αλλά και με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Ωστόσο, οι ερευνητές αναφέρονται τόσο σε διατροφικούς παράγοντες, όπως η παχυσαρκία, η κατανάλωση αλκοόλ, όσο και στη μόλυνση του περιβάλλοντος, αλλά και στο κάπνισμα».

iStock

Πώς θα αποτρέψουμε τις δυσοίωνες προβλέψεις

Παρόλο που η εξάλειψη του καρκίνου είναι μη ρεαλιστική, οι επιστήμονες θεωρούν ότι υπάρχει τρόπος να μετριαστούν τα δυσοίωνα ποσοστά μέσω της πρόληψης. Στην αναφορά του ο Π.Ο.Υ. εξηγεί τις δράσεις που μπορούν να εφαρμοστούν σε πολλά επίπεδα για να βελτιωθούν οι έλεγχοι και οι θεραπείες.

Ήδη πολλές κυβερνήσεις και ιατρικοί οργανισμοί αυξάνουν την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού, προκειμένου να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής σε ατομικό επίπεδο. Η διακοπή του καπνίσματος, μια πιο ισορροπημένη διατροφή, ο έλεγχος του σωματικού βάρους, ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ, οι συστηματικές εξετάσεις υγείας είναι στο χέρι του καθενός. Όπως λένε οι ειδικοί, «πολλοί καρκίνοι είναι εντελώς αποτρέψιμοι. Αρκεί ο κόσμος να τους προλαμβάνει με τον τρόπο ζωής του και τους ιατρικούς ελέγχους».

Σχολιάζοντας τα συμπεράσματα του Π.Ο.Υ., η Dr. Shana O. Ntiri, καθηγήτρια του University of Maryland School of Medicine, τονίζει ότι καρκίνος του πνεύμονα, του μαστού και του παχέος εντέρου είναι οι πιο συχνοί τύποι σε 115 χώρες του κόσμου. Για τους καρκίνους αυτούς γνωρίζουμε τι αλλαγές πρέπει να γίνουν προληπτικά για να μειώσουμε τον κίνδυνο νόσησης και θανάτου:

• Διακοπή καπνίσματος.
• Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους.
• Κατανάλωση θρεπτικών γευμάτων.
• Σωματική άσκηση.
• Τακτικές εξετάσεις προληπτικού ελέγχου, όπως μαστογραφίες για τον καρκίνο του μαστού, κολονοσκοπήσεις για τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τεστ PSA για τον καρκίνο του προστάτη.