ΗΞΕΡΕΣ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ 3 ΤΥΠΟΙ ΥΠΝΙΚΗΣ ΑΠΝΟΙΑΣ;

Οι περισσότεροι πλέον έχουν ακούσει τον όρο υπνική άπνοια και ξέρουν τι σημαίνει. Γνωρίζεις όμως ότι υπάρχουν 3 διαφορετικά είδη, που οφείλονται σε διαφορετικές αιτίες και χρήζουν διαφορετικής αντιμετώπισης;

Παλιότερα νομίζαμε ότι απλώς κάποιος ροχαλίζει, τον τελευταίο καιρό μάθαμε όμως ότι ενδέχεται να μην μπορεί να αναπνεύσει καλά στον ύπνο του και κάπως έτσι μυηθήκαμε στον όρο υπνική άπνοια.

Η υπνική άπνοια (OSA Obstructive Sleep Apnoea) είναι μια κατάσταση που αναγκάζει κάποιον να σταματήσει να αναπνέει κατά διαστήματα, ενώ κοιμάται. Αυτές οι διακοπές της αναπνοής συμβαίνουν συχνά καθ' όλη τη διάρκεια της νύχτας και διαρκούν 10 δευτερόλεπτα ή περισσότερο.

Αυτά τα διαστήματα ονομάζονται επεισόδια άπνοιας, ρίχνουν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα και διαταράσσουν σημαντικά την ποιότητα του ύπνου. Αποτέλεσμα της κατάστασης είναι να επηρεάζεται και η συνολική υγεία του ατόμου. Ενδεικτικό σημάδι των επεισοδίων υπνικής άπνοιας είναι το ροχαλητό, το οποίο εμφανίζεται όταν ο αέρας ωθείται να περάσει από τον στενό χώρο του ρινοφάρυγγα.

Αν και όποιος ροχαλίζει δεν έχει απαραίτητα υπνική άπνοια –χρειάζεται να συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα για να το υποψιαστεί– καλό είναι να κάνει μια διαγνωστική εξέταση σε ένα από τα ιατρεία ύπνου που λειτουργούν στη χώρα (όπως στο Κέντρο Διαταραχών Ύπνου του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός). Επιπλέον, χρήσιμο είναι να γνωρίζει ότι υπάρχουν 3 τύποι υπνικής άπνοιας. Παρόλο που μοιράζονται κοινά συμπτώματα, οι αιτίες διαφέρουν και χρειάζονται διαφοροποιημένη θεραπεία.

Τι κοινό έχουν όλοι οι τύποι υπνικής άπνοιας;

Τα άτομα με υπνική άπνοια αντιμετωπίζουν επεισόδια επανειλημμένα κατά τη διάρκεια του ύπνου τους, με αποτέλεσμα να ξυπνούν πολλές φορές μέσα στη νύχτα, ακόμη και χωρίς να το καταλαβαίνουν. Κάποιος με σοβαρή άπνοια μπορεί να έχει αυτές τις διεγέρσεις ακόμη και 240 φορές ή περισσότερο κατά τη διάρκεια 8 ωρών ύπνου. Επειδή όμως αυτές οι αφυπνίσεις είναι συνήθως πολύ σύντομες, το άτομο μπορεί να μην γνωρίζει καν ότι βιώνει διακεκομμένο ύπνο.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται η υπνική άπνοια είναι τα εξής:

• υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας,
• σύγχυση κατά το πρωινό ξύπνημα,
• διαρκείς πονοκέφαλοι,
• προβλήματα με τη διαχείριση του θυμού και επιθετική συμπεριφορά,
• τάση να ξεχνούν εύκολα,
• έλλειψη συγκέντρωσης,
• υπερένταση σε ασθενείς παιδικής ηλικίας,
• αύξηση των συμπτωμάτων κατάθλιψης,
• πτώση της απόδοσης στην εργασία ή το σχολείο,
• μείωση του ερωτικού ενδιαφέροντος.

Δυστυχώς, οι ασθενείς με υπνική άπνοια έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αντιμετωπίσουν καρδιαγγειακά προβλήματα και εγκεφαλικά επεισόδια μακροπρόθεσμα, εφόσον δεν απολαμβάνουν έναν υγιή ύπνο.

Ποια είναι τα 3 είδη υπνικής άπνοιας;

1. Αποφρακτική άπνοια ύπνου (OSA)

Ο πιο συνηθισμένος τύπος υπνικής άπνοιας είναι η αποφρακτική και εμφανίζεται όταν οι μύες στους ανώτερους αεραγωγούς χαλαρώνουν. Αυτό στενεύει τον αεραγωγό στην περιοχή του λαιμού ή ακόμη τον φράζει εντελώς, προκαλώντας δυνατούς θορύβους κατά την εισπνοή και την έξοδο.

Συμβαίνει όταν χαλαρώνουν υπερβολικά οι μύες στο πίσω μέρος του λαιμού, που υποστηρίζουν το πίσω μέρος (και μαλακό) του ουρανίσκου, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συγκρατήσουν τη μαλακή υπερώα (σταφυλή), τα πλευρικά τοιχώματα του λαιμού και τη γλώσσα. Ως αποτέλεσμα, αυτοί οι ιστοί «πέφτουν» πίσω στον λαιμό (ειδικά αν κοιμόμαστε ανάσκελα), εμποδίζοντας μερικώς ή πλήρως την κανονική ροή του αέρα στον αεραγωγό.

Όταν ο εγκέφαλός μας αισθάνεται ότι δεν παίρνουμε αρκετό οξυγόνο, στέλνει μήνυμα στο σώμα να ξυπνήσει, ώστε να μπορέσουμε να ανοίξουμε ξανά τον αεραγωγό μας και να πάρουμε αέρα.

Η αποφρακτική άπνοια τείνει να είναι πιο συχνή σε άτομα που είναι βαρύτερα, έχουν μεγαλύτερους λαιμούς και είναι ηλικιωμένοι και άντρες, μεταξύ άλλων παραγόντων κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων συνθηκών υγείας.

«Αποφρακτική άπνοια ύπνου μπορεί επίσης να εκδηλωθεί εξαιτίας της χαλάρωσης των αναπνευστικών μυών από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή τη λήψη ηρεμιστικών χαπιών. Τέλος, να σημειωθεί πως ορισμένες συνήθειες ή παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος (που μπορεί να αυξήσει τη φλεγμονή και την κατακράτηση υγρών στον αεραγωγό) και της ρινικής συμφόρησης (που εμποδίζει τη ρινική αναπνοή) μπορούν επίσης να οδηγήσουν στην αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης υπνικής άπνοιας», αναφέρει η ΩΡΛ Όλγα Παπαδοπούλου.

Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, τα περιστατικά αποφρακτικής άπνοιας έχουν αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στη δραματική αύξηση της παχυσαρκίας, αλλά και στην ευαισθητοποίηση η οποία οδηγεί στην εξέταση και τη συχνότερη διάγνωση, σύμφωνα με τον James Rowley, MD, πνευμονολόγο και διευθυντή προγράμματος της Ιατρικής Ύπνου στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Rush στο Σικάγο.

Διάγνωση και θεραπεία της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου

Οι γιατροί διαγιγνώσκουν την αποφρακτική υπνική άπνοια διεξάγοντας ένα τεστ ύπνου που μετρά την καρδιοαναπνευστική και εγκεφαλική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου, και μπορεί να γίνει είτε στο σπίτι είτε σε εξειδικευμένο ιατρείο.

Η πιο ενδεδειγμένη αντιμετώπιση είναι η συσκευή CPAP που κρατάει τον αεραγωγό ανοιχτό, μέσω μιας μάσκας που εφαρμόζει στη μύτη και το στόμα κατά τη διάρκεια του ύπνου.

OTAN O ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΣ ΑΙΣΘΝΑΝΕΤΑΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΠΑΙΡΝΟΥΝΜΕ ΑΡΚΕΤΟ ΟΞΥΓΟΝΟ, ΣΤΕΛΝΕΙ ΜΗΝΥΜΑ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΝΑ ΞΥΠΝΗΣΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙ ΦΡΕΣΚΟ ΑΕΡΑ.

Κάποιες φορές και μια χειρουργική επέμβαση, όπως η αφαίρεση των αμυγδαλών ή άλλου μαλακού ιστού που θα μπορούσε να προκαλέσει απόφραξη των αεραγωγών, ενδέχεται να βοηθήσει.

Ο Αμερικανικός FDA ενέκρινε επίσης πρόσφατα την τιρζεπατίδη ως το πρώτο συνταγογραφούμενο φάρμακο ειδικά για ενήλικες με μέτρια έως σοβαρή αποφρακτική άπνοια ύπνου (OSA) και παχυσαρκία. Η απώλεια βάρους και η αποφυγή του ύπνου στην ύπτια θέση, σίγουρα συμβάλλουν στη διαχείριση του προβλήματος.

2. Κεντρική υπνική άπνοια

Είναι λιγότερο συχνή από την αποφρακτική άπνοια ύπνου και είναι πιο δύσκολο να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί. Λέγεται κεντρική επειδή σχετίζεται με το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Η κεντρική υπνική άπνοια εμφανίζεται όταν ο εγκέφαλος αποτυγχάνει να στείλει σωστά σήματα στους αναπνευστικούς μυς που ρυθμίζουν την αναπνοή, οδηγώντας σε περιόδους κατά τις οποίες απουσιάζει η αναπνευστική δραστηριότητα. Αυτός ο τύπος άπνοιας συχνά συνδέεται με υποκείμενες παθήσεις υγείας, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή η νεφρική ανεπάρκεια.

Ορισμένα φάρμακα, όπως τα οπιοειδή ή οι βενζοδιαζεπίνες, μπορούν επίσης να διαδραματίσουν ρόλο στην κεντρική άπνοια ύπνου. Για παράδειγμα, ασθενείς που χρησιμοποιούν οπιοειδή σε χρόνια βάση παρουσιάζουν διαταραχές στη σωστή λειτουργία της αναπνοής.

Διάγνωση και θεραπεία της κεντρικής υπνικής άπνοιας

Σε αυτή την περίπτωση, η ολονύκτια εξέταση ύπνου είναι ασφαλέστερο να γίνεται μέσα σε ιατρείο ύπνου, ενώ ο νευρολόγος μπορεί να ζητήσει και απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου και να συνεργαστεί με τον καρδιολόγο, ώστε να αποκλείσουν άλλες ασθένειες.

ΚΑΠΟΙΟΣ ΜΕ ΣΟΒΑΡΗ ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΔΙΕΓΕΡΣΕΙΣ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ 240 ΦΟΡΕΣ Ή ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ.

Η θεραπεία της κεντρικής άπνοιας συνήθως αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας που την προκαλούν πρωταρχικά. Η αλλαγή φαρμάκων μπορεί μερικές φορές να είναι ευεργετική, ενώ η ιδανικότερη αναπνευστική μάσκα λέγεται BiPAP (θετική πίεση αεραγωγών δύο επιπέδων) και χρησιμοποιείται όπως η CPAP.

Η BiPAP παρέχει πεπιεσμένο αέρα στους πνεύμονες, με υψηλότερη ποσότητα πίεσης αέρα κατά την εισπνοή από ό,τι κατά την εκπνοή σε σύγκριση με τη CPAP, το οποίο παρέχει την ίδια ποσότητα πίεσης σε εισπνοή και εκπνοή.

Υπάρχει και μία άλλη αναπνευστική συσκευή (ASV) που μετρά τα μοτίβα αναπνοής και προσαρμόζει την πίεση του αέρα για να κρατήσει την αναπνοή σταθερή όλη τη νύχτα, αλλά αντενδείκνυται σε άτομα με μέτρια έως σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια.

3. Σύνθετη υπνική άπνοια

Οι γιατροί έχουν εντοπίσει πιο πρόσφατα έναν τρίτο τύπο άπνοιας, που ονομάζεται σύνθετη και είναι ένας συνδυασμός αποφρακτικής και κεντρικής άπνοιας. Οι ασθενείς με αυτόν τον τύπο αρχικά φαίνεται ότι έχουν αποφρακτική άπνοια ύπνου, αλλά σε αντίθεση με τους τυπικούς ασθενείς, τα συμπτώματά τους δεν υποχωρούν με τη χρήση της συσκευής CPAP. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη συζήτηση μεταξύ των ειδικών ιατρών ύπνου σχετικά με το τι ακριβώς συμβαίνει στη σύνθετη υπνική άπνοια και ποιες είναι οι ακριβείς αιτίες της, οπότε χρειάζεται περισσότερη έρευνα εκ μέρους τους και περισσότερη υπομονή εκ μέρους μας.