ΜΕ ΤΙ ΘΑ ΜΟΙΑΖΕΙ Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ;

Γεύματα σε σκόνη, μπριζόλες εκτυπωμένες σε 3D και έντομα είναι κάποια από τα διατροφικά σενάρια που μας επιφυλάσσουν οι επιστήμονες για το μέλλον. Θα τα αντέξεις;

Τι θα τρώμε στο μέλλον, αλλά και πώς; Θα μας νοιάζει τι θα μπει στο πιάτο μας ή και όχι, αφού το συγκεκριμένο σκεύος θα έχει θέση μόνο σε μουσεία, ενώ εμείς θα τρώμε από σωληνάρια και σακουλάκια με πλήρη γεύματα, όπως οι φόρμουλες που καταναλώνουν οι αστροναύτες; Κι από πού θα προσλαμβάνουμε τα θρεπτικά συστατικά; Θα είναι από έντομα και κρέας εργαστηρίου; Μήπως θα τρώμε συνταγές της μαμάς και της γιαγιάς εκτελεσμένες από 3D printers;

Όλα αυτά θα σου ακούγονται σενάρια επιστημονικής φαντασίας και με το δίκιο σου. Η αλήθεια όμως είναι ότι επιστήμονες, διατροφολόγοι και οικολόγοι αναζητούν λύσεις για βιώσιμα διατροφικά μοντέλα και προϊόντα που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σύγχρονα αδιέξοδα όπως η περιβαλλοντική επιβάρυνση, η επισιτιστική ανασφάλεια και η εξάρτηση από υπερεπεξεργασμένες τροφές.

Για να τα καταφέρουν, κινούνται συχνά ανάμεσα σε δύο άκρα: από τη μια τη μαγεία της τεχνολογίας, που θα μπορούσε να προσφέρει γεύματα σε μορφή μαγικού χαπιού και άλλες ιδέες βγαλμένες από ταινίες επιστημονικής φαντασίας, από την άλλη τη ρομαντική τάση για επιστροφή στις ρίζες, στην απλότητα και τη φυσικότητα της διατροφής των προγόνων μας.

«Ποιο θα ήθελες να είναι το μέλλον της τροφής;» – Επισκέπτες παρακολουθούν βίντεο από την έκθεση "Future of Food". The Science Museum

Καλύτερη εικόνα για τα παραπάνω θα σου έδινε πιθανώς μια επίσκεψη στην έκθεση Future of Food (Το Μέλλον της Τροφής), που φιλοξενείται στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου (Science Museum) μέχρι τις 4 Ιανουαρίου 2026. Εκεί, θα δεις αντικείμενα που καλύπτουν όλη την ιστορία της τροφής, από ένα ψωμί 3.500 ετών μέχρι το πρώτο μοσχαρίσιο φιλέτο που καλλιεργήθηκε στο εργαστήριο, ενώ θα μπορέσεις να δημιουργήσεις το δικό σου μέλλον για το φαγητό μέσα από διαδραστικές εμπειρίες. Αν πάλι δεν είναι στον δρόμο σου η βρετανική πρωτεύουσα, μείνε εδώ να δούμε μαζί τα καυτά θέματα για το αύριο της διατροφής.

Επισκέπτριες μπροστά από τον ειδικό θάλαμο καλλιέργειας στην έκθεση "Future of Food". The Science Museum

Από τα καζάνια στα ατομικά σακουλάκια

Στο Μουσείο εκτίθεται η πρώτη έκδοση ενός γεύματος σε σκόνη που αναμειγνύεις με νερό ή γάλα και παίρνεις την ενέργεια που χρειάζεσαι και όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, βιταμίνες, υδατάνθρακες κ.λπ.). Πρόκειται για ένα σακουλάκι που περιέχει κάτι παραπάνω από ενάμισι κιλό «ανθρώπινου καυσίμου» με πολλές ελπίδες να δώσει στον πλανήτη την ανάσα που χρειάζεται για να ανταπεξέλθει στο μείζον ζήτημα της διατροφής.

Δίπλα του, όπως διαβάζω να γράφουν άνθρωποι που επισκέφθηκαν την έκθεση, έχει τοποθετηθεί ένα παλιό, σκουριασμένο καζάνι, σαν αυτά που χρησιμοποιούνται ακόμα στις κοινοτικές κουζίνες ανά τον κόσμο, ως σύμβολο της συλλογικότητας και της μαγειρικής παράδοσης, αλλά και ως υπενθύμιση ότι η βιωσιμότητα δεν είναι πάντα «φουτουριστική» ή σέξι. Το μέλλον της διατροφής, μάλλον, θα είναι ένας συνδυασμός τεχνολογικής καινοτομίας και επανασύνδεσης του ανθρώπου με την τροφή.

iStock

Θα έτρωγες κάτι που δεν γνωρίζεις;

Σήμερα, το 10,3% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη προέρχεται από τον αγροτικό τομέα και το 70% από την κτηνοτροφία. Οι επιστήμονες αναζητούν τρόπους να μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μέσα από εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως τα έντομα, το κρέας που καλλιεργείται από κύτταρα στο εργαστήριο ή ακόμα και μπριζόλες εκτυπωμένες από 3D printers. Μα, ας μιλήσουμε ειλικρινά: πόσο έτοιμοι είμαστε για μια combo προσφορά με burger από κρέας εκτύπωσης, τσιπς ακρίδας και το αναψυκτικό της επιλογής μας;

iStock

Το ζήτημα, επομένως, δεν περιορίζεται από τις όποιες αδυναμίες της σύγχρονης τεχνολογίας, αλλά αγγίζει ψυχολογικές και πολιτισμικές προεκτάσεις της τροφής. Ας πούμε, η διατροφική νεοφοβία, η άρνηση ή ο φόβος για κατανάλωση νέων, άγνωστων τροφίμων, είναι πολύ φίλη μας, τουλάχιστον σε σχέση με την εντομοφαγία. Έρευνες στην Ελλάδα συμπέραναν ότι η αποστροφή και ο φόβος τροφικής δηλητηρίασης είναι οι κύριοι λόγοι που θα την απορρίψουμε. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μάλλον θα ήμασταν από τους τελευταίους που θα έλεγαν «ναι» σε ένα σκαθαρότο ή ένα ακριδαρότο με φέτα και λαχανικά. Η διαφορετική τροφή του μέλλοντος θα πρέπει, αναγκαστικά, να μας θυμίζει κάτι.

iStock

Και φουτουριστές, και άνθρωποι των σπηλαίων

Θα έχεις σίγουρα παρατηρήσει τη μεγάλη απήχηση μοντέλων διατροφής που παραπέμπουν σε συνήθειες των πρώτων ανθρώπων, όπως οι δίαιτες paleo, raw ή carnivore, που υπόσχονται επιστροφή σε μια μυθική, αγνή εποχή. Απέναντι στην τάση που οι ειδικοί ονομάζουν nutritional primitivism, δηλαδή διατροφικό πρωτογονισμό, θα βρεις εκείνους που περιμένουν ο από μηχανής θεός να εμφανιστεί μέσα από κάποιο υπερσύγχρονο εργαστήριο, εκεί όπου όσα γνωρίζουμε για τη διατροφή σήμερα θα έχουν ανατραπεί.

Βέβαια, η λύση μάλλον θα βρεθεί κάπου στη μέση, μέσα από ένα σχήμα παγκόσμιας συνεργασίας και τοπικών πρωτοβουλιών: κοινοτικές κουζίνες, στήριξη της βιολογικής γεωργίας, τράπεζες σπόρων για διατήρηση της βιοποικιλότητας και πολιτικές για την υπέρβαση των ανισοτήτων. Η πρόοδος δεν θα έρθει απαραιτήτως με θεαματικές καινοτομίες, όσο με μικρές συστηματικές αλλαγές που θα λαμβάνουν υπ' όψιν το σύνολο της ανθρωπότητας.