BENJAMIN FRY: «ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΧΑΛΑΝΕ ΓΙΑΤΙ ΧΑΝΕΤΑΙ Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΟΧΙ Η ΑΓΑΠΗ»
Πώς γίνεται ένας άνθρωπος «άθλιος στις σχέσεις», όπως δηλώνει ο ίδιος, να βοηθάει άλλους ανθρώπους να έχουν υγιείς σχέσεις; Ο ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας, Benjamin Fry, είναι έτοιμος να δώσει απαντήσεις.
Ο Benjamin Fry είναι ψυχοθεραπευτής, συγγραφέας και ιδρυτής του Khiron Clinics στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενός κέντρου αφιερωμένου στην ίαση του τραύματος, και του Televagal, μιας καινοτόμου τεχνολογικής πλατφόρμας ψυχικής υγείας. Με αφορμή τις ομιλίες και τα βιβλία του, έχει γίνει γνωστός για τον τρόπο που συνδέει την ψυχολογία του τραύματος με τη δυναμική των σχέσεων.
Τον ήξερα ως συγγραφέα – πρόσφατα μάλιστα κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα, το βιβλίο του με τίτλο «Το αόρατο λιοντάρι». Από κοντά, τον γνώρισα το φθινόπωρο στη Σύρο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ψυχικής Υγείας Syros Healing Waves Festival, όπου υπήρξε ομιλητής.
Συναντηθήκαμε σε ένα δημοσιογραφικό γεύμα στο νησί και μέχρι το κυρίως πιάτο είχα μάθει ότι είχε παντρευτεί Ελληνίδα με την οποία χώρισαν, έχει πέντε παιδιά, πεθερά από τον Κουβαρά και εξοχικό σπίτι στο Ναύπλιο. Μιλούσαμε ήδη στον ενικό. Το χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός του δεν σου αφήνουν πολλά περιθώρια να μην έρθεις κοντά του και να μην απολαύσεις κάθε του λέξη. Η παρακάτω συνέντευξη, ακολούθησε το επιδόρπιο, και ήταν εξίσου απολαυστική.
– Πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με τη θεραπεία ζευγαριών;
Η αλήθεια είναι πως δεν ξεκίνησα επειδή ήμουν καλός στις σχέσεις, το αντίθετο. Είχα σύζυγο (Ελληνίδα μάλιστα), αλλά πλέον έχουμε χωρίσει. Νομίζω ότι είμαι χάλια στις σχέσεις, και αυτό με έκανε να θέλω να καταλάβω το γιατί.
– Ακούγεται πάντως πολύ ανθρώπινο αυτό.
Ναι, νομίζω πως είναι ανθρώπινο να είσαι χάλια στις σχέσεις! Όταν μιλάω με ανθρώπους, με ρωτούν πάντα τα εξής τρία πράγματα: Γιατί είναι τόσο δύσκολες οι σχέσεις; Τι μπορούμε να κάνουμε για να συνεννοηθούμε; Πώς ξέρουμε πότε είναι η ώρα να φύγουμε από μία σχέση; Οι περισσότερες απαντήσεις νομίζω ότι βρίσκονται στην κατανόηση του πώς το τραύμα επηρεάζει τη συμπεριφορά μας και κατ’ επέκταση τη σχέση. Το τραύμα μπορεί να μην είναι «μέσα» στη σχέση, αλλά επηρεάζει τον τρόπο που φερόμαστε. Τα περισσότερα προβλήματα στις σχέσεις προκύπτουν από τη συμπεριφορά των ανθρώπων μέσα στις σχέσεις και αυτή η συμπεριφορά, συνήθως, έχει τις ρίζες της στο τραύμα.
– Οπότε, τι μπορούμε να κάνουμε για να «θεραπεύσουμε» το τραύμα;
Πρέπει να δουλέψουμε από δύο πλευρές. Θα μπορούσες να πεις «Θεράπευσε πρώτα όλα τα τραύματά σου και μετά θα έχεις εύκολες σχέσεις». Ωραία ιδέα, αλλά θα πάρει περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι θα αντέξει η σχέση! Άρα, χρειάζεται να δουλέψεις και πάνω στη σχέση, προσπαθώντας να φέρεσαι σαν άνθρωπος χωρίς τραύματα, να υποδύεσαι μέχρι να το καταφέρεις πραγματικά.
– Να υποδύεσαι;
Όχι να προσποιείσαι ψεύτικα τη σχέση, αλλά να προσπαθείς να αλλάζεις τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές σου με τρόπο που να παραμένεις αυθεντικός, χωρίς όμως να διώχνεις τον άλλον. Για παράδειγμα, είναι πολύ διαφορετικό να πεις «Είσαι ηλίθιος» από το να πεις «Αυτή τη στιγμή είμαι τόσο θυμωμένος που νιώθω ότι θέλω να σε πω ηλίθιο». Το πρώτο πληγώνει, το δεύτερο ανοίγει χώρο για επικοινωνία.
«ΤΟΥΣ 18 ΠΡΩΤΟΥΣ ΜΗΝΕΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΟΙ ΟΡΜΟΝΕΣ ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΝ ΝΑ ΑΙΣΘΑΝΕΣΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ. ΜΕΤΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ ΠΕΤΥΧΕΙΣ»
– Πώς μπορεί ένα ζευγάρι σε μακροχρόνια σχέση να ξαναβρεί την οικειότητα και την απόλαυση που νιώθει ότι έχουν χαθεί;
Οι καλές σχέσεις χτίζονται σε μια ιεραρχία εμπειριών. Πρώτα πρέπει να νιώθεις ασφάλεια με τον άλλον. Μετά έρχεται η αγάπη. Όταν είσαι ερωτευμένος, αυτά τα δύο συμβαίνουν αυτόματα – οι ορμόνες φροντίζουν γι’ αυτό για τους πρώτους 18 μήνες της σχέσης. Μετά όμως χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια – να καταλάβεις τι κάνει τον άλλον να νιώθει ασφαλής, τι τον κάνει να αισθάνεται ότι τον αγαπούν. Χρειάζεται να κάνεις αυτή τη συνειδητή προσπάθεια, διαφορετικά όταν ξεθυμαίνει η χημεία, χάνεται η μαγεία.
– Τι περιλαμβάνει αυτή η συνειδητή προσπάθεια;
Πρέπει να ξαναρχίσεις απ’ την αρχή. Να ξαναχτίσεις το αίσθημα ασφάλειας, στη συνέχεια αυτό της αγάπης, και στο τέλος αυτό της διασκέδασης. Αλλά δεν μπορείς να επιβάλεις τη χαρά, αν πρώτα δεν έχετε νιώσει και οι δύο ότι είστε ασφαλείς και ότι παίρνετε αγάπη.
– Και τι σημαίνει για σένα «ασφάλεια»;
Εσύ πες μου. Τι κάνει εσένα να νιώθεις ασφαλής σε μια σχέση;
– Όταν ο σύντροφός μου είναι εξίσου παρών στη σχέση με μένα.
Ωραία, άρα η δέσμευση σε κάνει να νιώθεις ασφάλεια. Αυτό είναι ένα πολύ ωραίο παράδειγμα. Αν ρωτήσεις τον άντρα σου, όμως, μπορεί να σου πει ότι κάτι άλλο τον κάνει να νιώθει ασφαλής. Για κάποιον άλλον, δηλαδή, η ασφάλεια μπορεί να σημαίνει π.χ. ηρεμία, το να μη φωνάζει ο/η σύντροφός του. Εσύ, λοιπόν, μπορεί να προσφέρεις δέσμευση και να αναζητάς κι από τον σύντροφό σου το ίδιο. Σκέφτεσαι ότι είναι χαρούμενος που του προσφέρεις δέσμευση, θεωρείς ότι είναι αυτό που χρειάζεται, επειδή όλοι το χρειάζονται. Αυτός από την άλλη, θέλει να είναι ήρεμος, να μην υπάρχουν εντάσεις – αυτό του δημιουργεί ασφάλεια. Σου προσφέρει, λοιπόν, ηρεμία, δεν φωνάζει. Εσύ όμως θέλεις να δεις τον σύντροφό σου να ενθουσιάζεται για να νιώσεις ότι νοιάζεται και ότι έχει δέσμευση στη σχέση. Έτσι, δύο άνθρωποι ψάχνουν για εντελώς διαφορετικά πράγματα και παρεξηγούνται συνεχώς. Από το μυαλό μου το έβγαλα το παραπάνω παράδειγμα!
– Είμαι σίγουρη! Οπότε το κλειδί στις σχέσεις είναι η συζήτηση;
Το κλειδί νομίζω ότι είναι το να ρωτάει ο ένας τον άλλον: «Τι σε κάνει να νιώθεις ασφαλής; Τι σε κάνει να νιώθεις ότι σε αγαπούν;» Το θέμα είναι ότι πολλές φορές οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι τους κάνει να νιώθουν ασφαλείς. Σ’ αυτή την περίπτωση, τους ζητάω να απαντήσουν στην ερώτηση «Τι σε κάνει να νιώθεις ανασφαλής;» Οι περισσότεροι έχουν στο μυαλό τους μια μεγάλη λίστα με όσα τους κάνουν να αισθάνονται ανασφάλεια. Αυτό είναι που δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις, το να υπάρχουν τόσα πράγματα που δημιουργούν ανασφάλεια.
– Πιστεύεις ότι όλα τα ζευγάρια έχουν πάνω κάτω τα ίδια προβλήματα;
Ναι. Στην ουσία έχουν ένα πρόβλημα: την αίσθηση απειλής. Το ίδιο γεγονός μπορεί να είναι ασήμαντο ή πολύ απειλητικό, ανάλογα με το πλαίσιο. Θα δώσω ένα παράδειγμα για να εξηγήσω τι εννοώ. Ας υποθέσουμε ότι είσαι εκατομμυριούχος και χαλάει το πλυντήριό σου – δεν είναι κάτι απειλητικό αυτό για σένα. Αν, όμως, παλεύεις να βγάλεις τον μήνα και ξαφνικά χρειάζεται να ξοδέψεις 500 ευρώ για καινούριο πλυντήριο ή χρειάζεται να αρχίσεις να πλένεις στο χέρι τα ρούχα, πρόκειται για κάτι πραγματικά απειλητικό. Ίδιο πρόβλημα, άλλο πλαίσιο.
Πάμε τώρα στις σχέσεις: Αν νιώθεις ασφαλής και αισθάνεσαι ότι σε αγαπούν, τα προβλήματα δεν σε βγάζουν εκτός σχέσης. Αν όχι, ενεργοποιείται το ένστικτο φυγής ή άμυνας, και τότε η σχέση σταματά να υπάρχει – κανείς δεν μπορεί να ερωτευτεί ενώ τρέχει να γλιτώσει από ένα λιοντάρι!
Αν, λοιπόν, μπορείς να κρατήσεις δυο ανθρώπους μέσα σ’ αυτή τη ζώνη της ασφάλειας, γνωρίζουν από μόνοι τους πώς να λύσουν τα προβλήματά τους. Αν, όμως, σπρώξουν το ένας τον άλλον έξω από αυτή τη ζώνη, έχει καταστραφεί το πλαίσιο και όσο περισσότερο τσακώνονται, τόσο μικρότερη γίνεται αυτή η ζώνη, μέχρι να εξαφανιστεί και να διαλυθεί η σχέση.
– Νιώθω ότι οι σχέσεις σήμερα μοιάζουν με... πλυντήρια, τα οποία όταν χαλάνε τα πετάμε αντί να δοκιμάσουμε να τα επισκευάσουμε. Ισχύει αυτό;
Ναι, σήμερα είναι πολύ πιο εύκολο να φύγεις από μια σχέση απ’ ό,τι παλιότερα. Αυτό έχει και τα θετικά του – κανείς δεν χρειάζεται να μένει εγκλωβισμένος σε κάτι τοξικό. Έχει, όμως, και αρνητικά – πολλοί φεύγουν πολύ γρήγορα, πριν δώσουν στον εαυτό τους χρόνο να καταλάβει τι πραγματικά συμβαίνει στη σχέση.
Έχω πέντε παιδιά με την πρώην σύζυγό μου. Δεν μπορούμε να πάψουμε να έχουμε σχέση – η οικογένεια μάς ενώνει. Δεν τα καταφέραμε ως ζευγάρι, αλλά τα καταφέραμε ως οικογένεια. Και μάλλον είμαστε όλοι πολύ πιο χαρούμενοι τώρα – είναι προτιμότερο το διαζύγιο από δύο τρελούς ανθρώπους που φωνάζουν ο ένας στον άλλο.
– Πότε ξέρουμε ότι μια σχέση έχει όντως τελειώσει; Ποια είναι τα σημάδια που θα μας οδηγήσουν στο να φύγουμε από μια σχέση;
Υπάρχουν πολλές σχέσεις που θα έπρεπε να έχουν τελειώσει, αλλά δεν έχουν. Υπάρχουν άλλες που μοιάζει να έχουν τελειώσει, αλλά μάλλον δεν χρειάζεται να τελειώσουν. Όταν το μόνο που συμβαίνει είναι οι δύο σύντροφοι να κάνουν ο ένας τον άλλον να νιώθει ανασφάλεια, τότε η σχέση δεν πάει πουθενά. Υπάρχουν τέσσερις «καβαλάρηδες της αποκάλυψης» στις σχέσεις: 1) Κριτική: Όταν επιτίθεσαι στον χαρακτήρα του άλλου, 2) Περιφρόνηση: Όταν τον μειώνεις, 3) Αμυντικότητα: Όταν κανείς δεν αναλαμβάνει ευθύνη, 4) Σιωπή/Αποστασιοποίηση: Όταν οι δυο σύντροφοι σταματάνε να προσπαθούν. Αν θες να διατηρηθεί η σχέση, χρειάζεται να μάθεις τον τρόπο να μην καθιερωθούν τα παραπάνω, διαφορετικά η σχέση θα λήξει.
– Οι ψυχοθεραπευτές που έχουν όλα αυτά τα εργαλεία στη διάθεσή τους, έχουν πιο υγιείς σχέσεις;
Καθόλου! Οι περισσότεροι από εμάς γίναμε ψυχοθεραπευτές επειδή είχαμε χάλια σχέσεις. Προσωπικά, μπήκα σε αυτόν τον χώρο για να καταφέρω να μάθω πώς να έχω καλύτερες σχέσεις. Συνήθως βοηθώ τους άλλους πολύ πιο εύκολα απ’ ότι τον εαυτό μου!
«ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ ΤΟ ΠΛΗΓΩΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΤΟΥ. ΟΤΑΝ ΤΟ ΔΟΥΜΕ, ΓΕΝΝΙΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ. ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ»
– Πώς δουλεύεις με τα ζευγάρια που έρχονται σε σένα;
Συνήθως κάνω τρεις συνεδρίες μαζί τους. Δεν τους υπόσχομαι ότι θα τους «φτιάξω». Τους μαθαίνω τους τρόπους να γίνουν οι ίδιοι θεραπευτές ο ένας του άλλου. Ένα ζευγάρι που ήταν μαζί τριάντα χρόνια ήρθε σε μένα στα πρόθυρα του διαζυγίου. Έναν χρόνο μετά, μου είπαν ότι οι τρεις εκείνες συνεδρίες τούς έσωσαν. Όχι γιατί τους «θεράπευσα» εγώ, αλλά γιατί έμαθαν να βλέπουν πίσω από τη συμπεριφορά του άλλου, το πληγωμένο παιδί που κρύβεται μέσα του. Όταν το δεις αυτό, γεννιέται η κατανόηση. Και η κατανόηση είναι η αρχή της θεραπείας.
– Όταν ένα ζευγάρι έρχεται σε σένα, μπορείς να καταλάβεις αν υπάρχουν πιθανότητες να πάει καλά η σχέση ή να προβλέψεις ότι θα χωρίσει;
Καλή ερώτηση! Θα έλεγα ότι τις περισσότερες φορές το γνωρίζω, όχι όμως πάντα. Οι άνθρωποι πολύ συχνά σε εκπλήσσουν!
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
