ΟΙ 9 ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΟΥ 2025

Οι ανακαλύψεις αυτές αφήνουν μια μικρή ή μεγαλύτερη χαραμάδα αισιοδοξίας για όσα θα φέρει η επιστήμη της υγείας στον άνθρωπο τα επόμενα χρόνια.

Η χρονιά που φεύγει χαρακτηρίζεται από σημαντικές περικοπές στα budget στον τομέα της έρευνας. Παρ’ όλα αυτά, δεκάδες επιστήμονες ανά τον κόσμο πέτυχαν ορισμένες πολύ σημαντικές νίκες προχωρώντας σε ανακαλύψεις που αναδιαμορφώνουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την υγεία, την πρόληψη και τις θεραπείες για σοβαρές ασθένειες.

Οι ερευνητές βρήκαν εντυπωσιακούς νέους τρόπους για να προλαμβάνεται ο κίνδυνος ή να ενισχύονται θεραπείες κατά του καρκίνου. Δημιούργησαν έναν άτλαντα του ανθρώπινου σώματος, κατάφεραν να «επεξεργαστούν» το γονίδιο ενός παιδιού και να βελτιώσουν τις επιλογές φροντίδας για άτομα με αλλεργίες, για γυναίκες στην εμμηνόπαυση και για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Με λίγα λόγια: Φέτος είχαμε τουλάχιστον 9 σπουδαίες ιατρικές ανακαλύψεις που δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητες. Τις ανέλυσε σε άρθρο το National Geographic και σας τις παραθέτουμε.

9 σπουδαίες ιατρικές ανακαλύψεις που έγιναν το 2025

Ένας άτλαντας του ανθρώπινου σώματος

Η βρετανική Biobank, μια από τις πιο ολοκληρωμένες βάσεις δεδομένων υγείας στον κόσμο, επιστράτευσε 100.000 εθελοντές και τους έκανε περισσότερες από ένα δισεκατομμύριο ιατρικές απεικονίσεις (μαγνητικές τομογραφίες, υπερήχους και άλλες λεπτομερείς σαρώσεις του εγκεφάλου, της καρδιάς, των οστών, των αρθρώσεων, του κορμο, των αιμοφόρων αγγείων κ.ο.κ.). Επιπλέον, έλαβαν φυσικές μετρήσεις, δείγματα αίματος και γενετικό υλικό, μαζί με αξιολογήσεις του τρόπου ζωής και της περιβαλλοντικής έκθεσης.

ΟΤΑΝ Η ΚΑΡΔΙΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ ΣΗΜΑΔΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ, ΣΥΧΝΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ ΚΑΙ Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ.

Το επόμενο βήμα θα είναι να επιστρέψουν οι συμμετέχοντες έως και 7 χρόνια αργότερα για πρόσθετες σαρώσεις και μετρήσεις που θα παρέχουν στοιχεία για το πώς αλλάζει το σώμα με την πάροδο του χρόνου. Πάντως, η βιοτράπεζα έχει ήδη τροφοδοτήσει με στοιχεία χιλιάδες επιστημονικές μελέτες. Ενδεικτικά, από αυτά έμαθαν πως όταν η καρδιά εμφανίζει σημάδια ασθένειας, συχνά εμφανίζει και ο εγκέφαλος, γεγονός που υποδηλώνει ότι η προστασία της καρδιαγγειακής υγείας θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου άνοιας.

Μια μη ορμονική καινοτομία στη φροντίδα της εμμηνόπαυσης

Οι γυναίκες που υποφέρουν από εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις λόγω εμμηνόπαυσης φαίνεται πως με αυτή τη μη ορμονική θεραπεία θα βρουν σημαντική ανακούφιση. Ο λόγος για δύο φάρμακα με δραστικές ουσίες την ελινζανετάντη, που εγκρίθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) φέτος, και την φεζολινετάντη, που έλαβε άδεια δύο χρόνια νωρίτερα, τα οποία στοχεύουν τους νευρώνες που ρυθμίζουν τη θερμοκρασία στον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι αυτά τα νευρικά κύτταρα είναι ευαίσθητα στις διακυμάνσεις των οιστρογόνων της εμμηνόπαυσης και έτσι μπορούν πλέον να δράσουν πάνω σε αυτά χωρίς να χρειαστεί οι γυναίκες να πάρουν ορμόνες. Άρα, είναι φάρμακα ιδανικά για γυναίκες που έχουν περάσει καρκίνο του μαστού, της μήτρας, που έχουν εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή άλλες παθήσεις.

iStock

Μια μη ενέσιμη θεραπεία για παιδιά με αλλεργίες

Η επινεφρίνη ήταν μέχρι σήμερα η σωτήρια λύση για άτομα με σοβαρές αλλεργίες, αλλά σίγουρα όχι η επιθυμητή για παιδιά. Φέτος εγκρίθηκε ένα συνταγογραφούμενο ρινικό σπρέι επινεφρίνης, το οποίο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 4 ετών και άνω που ζυγίζουν από 13 έως 28 κιλά. Το φάρμακο απορροφάται από τον οργανισμό χάρη σε μια νέα τεχνολογία που χαλαρώνει προσωρινά τον χώρο μεταξύ των ρινικών κυττάρων, επιτρέποντάς του να διοχετευτεί γρήγορα στην κυκλοφορία του αίματος.

Καλύτεροι έλεγχοι για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

Μέχρι πρότινος ο έλεγχος για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), το ΣΜΝ που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, περιλάμβανε λήψη δείγματος από τον γυναικολόγο στο ιατρείο του, μαζί συνήθως με ένα τεστ Παπανικολάου. Φέτος εγκρίθηκε ένα νέο εργαλείο που επιτρέπει στις γυναίκες να συλλέγουν αυτά τα κολπικά κύτταρα στο σπίτι και το δείγμα να αποστέλλεται σε εργαστήριο για ανάλυση.

iStock

Μια ακόμα επιλογή self-test για ΣΜΝ είναι ένα τεστ που ελέγχει για γονόρροια, χλαμύδια και τριχομονάδες. Οι χρήστες μπορούν να συλλέξουν ένα δείγμα κυττάρων και να το εισάγουν σε μια μικρή συσκευή δοκιμών, η οποία εμφανίζει τα αποτελέσματα μέσα σε 30 λεπτά. Στην Ελλάδα, κανένα από αυτά τα τεστ δεν είναι ακόμα διαθέσιμο στο εμπόριο.

Γιγαντιαία άλματα στην αναγεννητική ιατρική

Δεκαετίες τώρα οι επιστήμονες ονειρεύονται να καταφέρουν κάποτε να αναπλάσουν μέρη του ανθρώπινου σώματος και φαίνεται πως πλέον οδεύουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ειδικοί που μελετούν πώς οι ακρωτηριασμένες σαλαμάνδρες αναγεννούν τα άκρα τους εντόπισαν ένα ένζυμο που βελτιώνει τα επίπεδα του ρετινοϊκού οξέος, ενός μορίου απαραίτητου για την ανάπλαση αυτή. Εντόπισαν επίσης ένα γονίδιο που ελέγχει το μέγεθος και την ανάπτυξη του μέλους. Επειδή οι άνθρωποι έχουν τα ίδια μοριακά συστατικά, τα ευρήματα αυτά προσφέρουν ένα γενικό σχέδιο που θα μπορούσε μια μέρα να χρησιμεύσει στην ανάπλαση άκρων σε άτομα που τα έχασαν λόγω τραυματισμού.

ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΝΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΗΣΟΥΝ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΕ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΙΣΤΟΥ.

Παράλληλα, οι ερευνητές ανέπτυξαν το πρώτο εμφυτεύσιμο βιολογικό επίθεμα που ενίσχυσε το τοίχωμα της καρδιάς σε πιθήκους και στοχεύει στην αποκατάσταση της καρδιακής τους λειτουργίας με αναγέννηση ιστού. Αποτελείται από επαναπρογραμματισμένα αιμοσφαίρια που μετατρέπονται σε καρδιακό μυ και συνδετικό ιστό, προσφέροντας μελλοντικά μια ελπιδοφόρα λύση για άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια, πέραν των φαρμάκων.

Επεξεργασία γονιδίων σε βρέφος

Γιατροί του Νοσοκομείου Παίδων της Φιλαδέλφεια χρησιμοποίησαν φέτος την τεχνολογία επεξεργασίας γονιδίων CRISPR-Cas9 (που χάρισε στους εφευρέτες της Νόμπελ Ιατρικής το 2020) με πρωτοφανή τρόπο: Σχεδίασαν ένα προσαρμοσμένο γονίδιο για έναν μόνο ασθενή, ένα αγοράκι που γεννήθηκε με μια σπάνια γενετική μεταβολική διαταραχή, απειλητική για τη ζωή του.

Οι γιατροί εντόπισαν το γενετικό ελάττωμα στα γονίδιά του και ανέπτυξαν μια εξατομικευμένη λύση, η οποία χορηγήθηκε στο αγόρι στους επτά και οκτώ μήνες. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι η θεραπεία βελτίωσε δραστικά την υγεία του παιδιού και μπορεί τελικά να το θεραπεύσει. Εννοείται πως πλέον κι άλλα νοσοκομεία στην Αμερική εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση.

Απλή, αποτελεσματική πρόληψη του HIV

Το καλοκαίρι του 2025 εγκρίθηκε στις ΗΠΑ ένα πανίσχυρο προληπτικό φάρμακο κατά του AIDS. Περιέχει τη δραστική ουσία λενακαπαβίρη, που χορηγούνταν ως θεραπεία ενώ τώρα δίδεται και ως προφυλακτική αγωγή για άτομα υψηλού κινδύνου. Το φάρμακο χορηγείται σε μόλις δύο δόσεις τον χρόνο και ουσιαστικά μπλοκάρει τον πολλαπλασιασμό του ιού HIV στον οργανισμό των ασθενών, επομένως μπλοκάρει και τη μετάδοσή του. Προς το παρόν είναι διαθέσιμο μόνο στην Αμερική.

iStock

Εμβόλια διά πάσαν νόσον;

Τα γνωστά διαθέσιμα εμβόλια φαίνεται πως δεν μας προστατεύουν μόνο από λοιμώξεις. Νέα έρευνα δείχνει ότι μπορούν να προσφέρουν ευρύτερα οφέλη, όπως η πρόληψη καρδιακών προσβολών και άνοιας και η βελτίωση της ανταπόκρισης των ασθενών σε ορισμένες θεραπείες για τον καρκίνο. Ενδεικτικά, άτομα που έλαβαν το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα μείωσαν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 16% και καρδιακής προσβολής κατά 18%, σύμφωνα με ανασκόπηση 19 μελετών που παρουσιάστηκε σε ένα καρδιολογικό συνέδριο το καλοκαίρι του 2025. Η ίδια ένεση μειώνει, επίσης, τις πιθανότητες εμφάνισης άνοιας έως και κατά το ένα τρίτο στα επόμενα τρία χρόνια, διαπίστωσαν άλλοι ερευνητές.

Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ.

Εν τω μεταξύ, τα άτομα με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα και του δέρματος που έλαβαν εμβόλιο mRNA COVID-19 εντός τριών μηνών από την έναρξη της ανοσοθεραπείας τους βελτίωσαν την ανταπόκριση του φαρμάκου στους όγκους και έζησαν περισσότερο από άτομα που δεν το έκαναν. Οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα σίγουροι γιατί συμβαίνει αυτό, πάντως φαίνεται πως η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να ενισχύει και την ανοσοθεραπεία.

Μπορεί να καταπολεμηθεί ο παγκρεατικός καρκίνος εν τη γενέσει του;

Το 2025 σημειώθηκε μια σημαντική πρόοδος στην ανίχνευση και ενδεχομένως την πρόληψη ενός από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους, αυτού του παγκρέατος. Σε μελέτες που χρησιμοποίησαν εργαστηριακά ποντίκια και ανθρώπινα κύτταρα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο αποκλεισμός της πρωτεΐνης FGFR2, η οποία υπερτροφοδοτεί τα πρώιμα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος, τα εμποδίζει σε ορισμένες περιπτώσεις να γίνουν καρκινικά.

Καθώς φάρμακα που αναστέλλουν τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη είναι ήδη διαθέσιμα, οι ερευνητές ελπίζουν να δοκιμάσουν τώρα αυτήν την προσέγγιση σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως εκείνα με οικογενειακό ιστορικό της νόσου, ώστε να υπάρξει έγκαιρη εικόνα για το κατά πόσο ο καρκίνος του παγκρέατος θα μπορούσε μια μέρα να αναχαιτιστεί πριν σχηματιστεί.