ΠΩΣ ΤΟ ΝΑ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΕΙΣ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΣΕ ΒΟΗΘΑΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΠΑΧΑΙΝΕΙΣ

Νέα μελέτη αποδεικνύει με ποιον τρόπο το να απολαμβάνεις το φαγητό σου μπορεί να σε βοηθήσει να ελέγχεις πάντα αποτελεσματικά το βάρος σου.

Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά πως σύμμαχός μας στην απώλεια ή έστω στη διατήρηση υγιούς βάρους είναι η υγιεινή διατροφή. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει όσο είναι δυνατόν να απέχουμε από τροφές που έχουν καταγραφεί στο μυαλό μας ως «πιο απολαυστικές», σωστά;

Σε μια ενδιαφέρουσα ολλανδική μελέτη, δύο ερευνήτριες κοινωνικών επιστημών ήρθαν σε επαφή με επαγγελματίες διατροφολόγους που λειτουργούν διαφορετικά: Ενθαρρύνουν τους πελάτες τους να απολαμβάνουν τα αγαπημένα τους φαγητά, καθώς, όπως υποστηρίζουν, μόνο η απόλαυση μπορεί να προσφέρει ικανοποίηση και αίσθημα κορεσμού.

Αυτό οδήγησε τις δύο ερευνήτριες στη διαπίστωση ότι η πραγματική απόλαυση του φαγητού δεν είναι εύκολη υπόθεση. Εξαρτάται από το πόσο ευαίσθητος και «ανοιχτός» είναι κανείς, και είναι κάτι που απαιτεί εκπαίδευση. Ας μην ξεχνάμε ότι σε όλους τους έμβιους οργανισμούς το βιολογικό αίσθημα της πείνας ικανοποιείται απλά με τροφή. Η απόλαυση του φαγητού, η εξέλιξη δηλαδή από την απλή θρέψη στη γαστρονομία, είναι κάτι που προέκυψε στις ανθρώπινες κοινότητες πολύ αργότερα.

ΜΟΝΟ Η ΑΠΟΛΑΥΣΗ ΤΟΥ ΦΑΓΗΤΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΟΥ ΚΟΡΕΣΜΟΥ.

Στην αρχαία Ελλάδα, για παράδειγμα, οι φτωχότερες κοινωνικές τάξεις έτρωγαν κυρίως όσπρια (το τυπικό γεύμα ενός εργάτη ήταν η φακή), οι στρατιώτες έτρωγαν τυρί, σκόρδο και κρεμμύδια, στις γιορτές και στις τελετές εμφανίζονταν τα αρωματικά βότανα και το κρασί. Σε όλα αυτά, φυσικά, ρόλο έπαιζε και η γεωγραφία κάθε τόπου, που όριζε τα παραγόμενα από τη γη προϊόντα ή τα βρώσιμα ζώα που ήταν διαθέσιμα εκεί. Δεν είναι τυχαίο ότι η παραδοσιακή μεσογειακή κουζίνα είναι γνωστή για τις απαράμιλλες γεύσεις της (δύσκολα θα ακούσεις κάτι αντίστοιχο για τις χώρες της βόρειας Ευρώπης, όπως η Ολλανδία).

Στη μελέτη τους, οι Else Vogel και Annemarie Mol λένε ότι το να είναι κανείς ανοιχτός στην απόλαυση –ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η κάθε απόλαυση διαφέρει από την άλλη– σημαίνει να είσαι ανοιχτός και στον πόνο ή τη δυσφορία. Κι αυτό είναι κάτι που φοβίζει πολλούς ανθρώπους, ακόμα κι όταν καλούνται να δοκιμάσουν μια νέα τροφή. Την ίδια ώρα, ισχύει και κάτι άλλο: Για να απολαμβάνει κανείς το φαγητό του, πρέπει το φαγητό να είναι απολαυστικό. Για να γίνει απολαυστικό ένα φαγητό, συνήθως απαιτεί φροντίδα, προσεκτική επιλογή υλικών, σωστό μαγείρεμα. Πόσοι μπαίνουν σε αυτή τη διαδικασία;

iStock

Οι διατροφολόγοι με τους οποίους συνεργάστηκαν οι ερευνήτριες αποκάλυψαν ότι αυτό που ζητούν από τους πελάτες τους να αναρωτιούνται κάθε φορά που επιλέγουν ένα απολαυστικό φαγητό είναι: Είναι αυτό καλό για εμένα; Είναι μια ερώτηση που δίνει τη δύναμη στο άτομο να αποκτήσει έλεγχο στην αυτοφροντίδα του, και ως εκ τούτου να απολαμβάνει το φαγητό του με ένα κριτήριο αγάπης προς τον εαυτό.

Τι σημαίνει «απολαμβάνω το φαγητό» και πώς αυτό βοηθά στον έλεγχο του βάρους

Σύμφωνα με τις ερευνήτριες, το δεδομένα αποδεικνύουν ότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων που καταφέρνει να χάσει βάρος απλώς περιορίζοντας τις θερμίδες που καταναλώνει και κάνοντας πιο υγιεινές επιλογές, πολύ συχνά το ξαναπαίρνει λίγο καιρό μετά. Ένας σοβαρός λόγος είναι ότι πολλά από αυτά τα άτομα δεν έχουν επαρκώς ισχυρή θέληση να εγκαταλείψουν οριστικά την απόλαυση που προσφέρουν ορισμένες τροφές και ροφήματα – πόσο μάλλον όταν υπάρχει τόση αφθονία σε αυτά.

Σαφώς θα βοηθούσε να μην είναι τόσο εύκολα διαθέσιμα, όμως οι εταιρείες τροφίμων είναι πολύ ισχυρές για να επιτρέψουν κάτι τέτοιο.

Η τελική επιλογή είναι στο χέρι μας. Τι κάνουμε, λοιπόν; Οι ειδικοί προτείνουν:

– Δεν αφήνουμε τον εαυτό μας να πεινάει

Είναι με πολλούς τρόπους αποδεδειγμένο πως όσο αφήνουμε τον εαυτό μας να πεινάει, τόσο χειρότερες διατροφικές επιλογές κάνουμε μόλις έρθει η ώρα του φαγητού – συνήθως ορμάμε σε ό,τι βρούμε μπροστά μας. Κι αυτά που πιο εύκολα βρίσκουμε μπροστά μας είναι τα υπερπεξεργασμένα τρόφιμα.

– Δεν έχουμε εύκολη πρόσβαση σε απολαυστικές αλλά ανθυγιεινές τροφές

Φροντίζουμε να μην τις βρίσκουμε εύκολα μπροστά μας. Αποφεύγουμε να γεμίζουμε τα ντουλάπια του σπιτιού με σακουλάκια με τσιπς, μπισκότα και διάφορα επεξεργασμένα σνακ, και προτιμάμε να γεμίσουμε το ψυγείο με φρούτα, λαχανικά και μαύρη σοκολάτα.

– Προετοιμάζουμε το φαγητό μας

Ακόμα και η σοκολάτα που θα επιλέξουμε, φροντίζουμε να είναι καλής ποιότητας και με όσο το δυνατόν λιγότερη ζάχαρη. Σταδιακά θα συνηθίσουμε να προτιμάμε αυτού του είδους την ποιοτική σοκολάτα. Επιπλέον, ετοιμάζουμε φαγητό ώστε όταν επιστρέφουμε στο σπίτι πεινασμένοι να μην αναγκαστούμε να καταφύγουμε στο delivery. Καθώς το ετοιμάζουμε, βεβαιωνόμαστε πως το κάνουμε σύμφωνα με τα γούστα μας. Το ίδιο φροντίζουμε να κάνουμε με το φαγητό που παίρνουμε μαζί στη δουλειά μας, ώστε να αποφύγουμε τις σφολιάτες του κυλικείου.

– Δίνουμε έμφαση στο mindful eating

Αυτό θα πει να τρώμε συγκεντρωμένα. Ακόμα κι ένα πακέτο με τα αγαπημένα μας μπισκότα να φάμε, αν το κάνουμε π.χ. βλέποντας τηλεόραση, δεν θα το απολαύσουμε τόσο. Χρειάζεται, λοιπόν, όταν τρώμε να σκεφτόμαστε τι είναι αυτό που τρώμε και πόσο νόστιμο είναι. «Θα διαπιστώσετε πως όταν συγκεντρώνεστε σε αυτό που τρώτε, χωρίς περισπασμούς, θα τρώτε λιγότερο», λένε οι ειδικοί. «Κάθε μπουκιά θα γίνεται μια νέα απόφαση: θα απαντά κάθε φορά στο αν μας αρέσει αυτό που τρώμε, στο τι έχει να μας προσφέρει, στο αν θέλουμε να ακολουθήσει μια επόμενη μπουκιά. Σε αυτό σίγουρα βοηθά το να τρώμε αργά».

iStock

Ένας από τους διατροφολόγους με τους οποίους μίλησαν οι ερευνήτριες περιγράφει ένα πείραμα που κάνει με τους πελάτες του:

«Τους δίνω μια χούφτα πατατάκια και μια χούφτα ανάλατους ξηρούς καρπούς και τους ζητώ να φάνε πρώτα το ένα και μετά το άλλο, αργά και συγκεντρωμένα. Έπειτα αρχίζω να τους κάνω ερωτήσεις – όπως έχω διαπιστώσει, οι απαντήσεις τους είναι σχεδόν πάντα ίδιες: Τα πατατάκια είναι καλυμμένα με αλάτι. Δεν είναι απαραίτητα νόστιμα, αλλά δημιουργούν την ανάγκη να φας κι άλλα, ίσως λόγω της αρχικής έντονης αίσθησης που προκαλεί το αλάτι. Με τους ξηρούς καρπούς συμβαίνει κάτι εντελώς αντίθετο: Έχουν ψηθεί αλλά δεν έχουν αλάτι και η γεύση τους γίνεται όλο και πιο έντονη με κάθε μπουκιά. Έχουν "σώμα" στο στόμα σου, καταλαβαίνεις ότι σε θρέφουν. Και μια χούφτα από αυτούς αρκεί – δεν χρειάζεσαι να φας παραπάνω».

Αυτό που πετυχαίνει ο διατροφολόγος είναι να τους δείξει πως για να κρίνουμε την αίσθηση που μας δημιουργεί μια τροφή πρέπει να σταματήσουμε, να στραφούμε στον εαυτό μας και να ακούσουμε τι μας λέει: Τι νιώθουμε εμείς, όχι τι λένε οι άλλοι για την εν λόγω τροφή. Αν δεν το προσέξουμε αυτό, πιθανότατα θα παρασυρθούμε και θα φάμε περισσότερα π.χ. πατατάκια. Όταν συντονιστούμε με αυτό που τρώμε, θα το αξιολογήσουμε καλύτερα.

– Αναζητάμε τη βαθύτερη αιτία των διατροφικών μας επιλογών

Οι διατροφικές μας επιλογές συχνά συνδέονται και με τον χαρακτήρα ή την ιδιοσυγκρασία μας. Για παράδειγμα, άτομα με ροπή προς την κατάθλιψη, τις ουτοπικές ιδέες, τις υψηλές προσδοκίες, τη δυσκολία στην προσαρμογή, τείνουν να προτιμούν τα αλμυρά, ξινά και λιπαρά τρόφιμα, ενώ υπάρχει μια αρνητική σχέση με το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Παρομοίως, υπάρχει κι η λεγόμενη συναισθηματική υπερφαγία: άτομα που υπερκαταναλώνουν φαγητό σε περιόδους ή σε στιγμές με έντονο στρες, ή όταν περνούν μια μεγάλη στεναχώρια.

Έχει νόημα, λοιπόν, να σκεφτούμε αν μπορεί να υπάρχει μια τέτοια σύνδεση με τις τροφές που επιλέγουμε. Τα καλά νέα, λένε οι ειδικοί, είναι ότι έστω κι αν το να τρώμε «κακές» τροφές μας κάνει να νιώθουμε απόλαυση, το σημαντικό είναι ότι ακόμα νιώθουμε. Με αυτό ως βάση, μπορούμε να «δουλέψουμε» ώστε να μάθουμε να παίρνουμε απόλαυση από τις σωστές πηγές.

Οι ειδικοί καταλήγουν πως όταν μάθουμε να αφουγκραζόμαστε τα συναισθήματα που μας προκαλεί ένα φαγητό, όταν καταλάβουμε δηλαδή γιατί επιλέγουμε να φάμε κάτι, θα μπορούμε πιο εύκολα να ανταποκριθούμε στην ανάγκη μας, να εκπληρώσουμε την επιθυμία μας και να πετύχουμε την ικανοποίηση που θέλουμε μέσα από την τροφή. Πώς οδηγεί αυτό στην απώλεια βάρους; «Ένα ικανοποιημένο σώμα είναι το σώμα που μπορεί να στείλει στον εγκέφαλο το σήμα: Αρκετά». Και αυτό το «αρκετά» είναι τελικά ο στόχος, ό,τι κι αν καταναλώνει κανείς – «αμαρτωλό» ή μη.