ΔΥΟ ΠΑΓΙΔΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΣΕ ΚΑΝΟΥΝ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΕΙΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ ΑΓΑΠΗ

Αν νιώθεις ότι το μυαλό σου είναι κολλημένο στον σύντροφό σου και έχεις αρχίσει να παραμελείς τις δικές σου επιθυμίες, αν πιστεύεις ότι καταστρέφεσαι και μόνο στην ιδέα της εγκατάλειψης, τότε μπορεί να μην πρόκειται για αγάπη, αλλά για συναισθηματική εμμονή. Πίσω από αυτήν όμως κρύβονται δύο βαθύτερες αιτίες. Μάθε ποιες είναι και πώς θα τις αντιμετωπίσεις.

Ίσως έχει τύχει και σε σένα: Να νιώθεις ερωτευμένος, ενώ δεν θαυμάζεις καν το αντικείμενο του πόθου σου. Να το σκέφτεσαι συνέχεια, αλλά όταν βρίσκεστε από κοντά να μην υπάρχει τίποτε μαγευτικό. Να αναρωτιέσαι γιατί το μυαλό σου είναι κολλημένο σε μελλοντικά σχέδια για τους δυο σας, τη στιγμή που τίποτε δεν δικαιολογεί τη μακροημέρευση της σχέσης, ούτε καν συνάδει με ένα συναρπαστικό παρόν. Τελικά είσαι ερωτευμένος ή όχι; Τι είναι αυτό που θολώνει την κρίση σου και δεν μπορείς να καταλάβεις; Οι ειδικοί έχουν επινοήσει έναν όρο που εκφράζει τη συναισθηματική εμμονή και λέγεται Limerence.

Η συναισθηματική εμμονή δεν είναι έρωτας, ούτε αγάπη, μπορεί όμως να σε κάνει να πιστέψεις ότι είναι. Η ψυχολόγος Dorothy Tennov επινόησε τον όρο Limerence, ο οποίος πρωτοαναφέρθηκε το 1979 στο βιβλίο της Love and Limerence. Σύμφωνα με την ίδια, η συναισθηματική εμμονή δεν είναι παθολογική κατάσταση. Όλοι μπορούμε να βρεθούμε σε μια κατάσταση εμμονής και όταν «αναρρώσουμε» από την εμπειρία αυτή, η ζωή μας να επιστρέψει στο φυσιολογικό.

Τι είναι η συναισθηματική εμμονή και πώς διαφέρει από την αγάπη;

Η συναισθηματική εμμονή δεν είναι το ίδιο πράγμα με την αγάπη, αφού το άτομο που τη βιώνει στην πραγματικότητα δεν ενδιαφέρεται για το άτομο με το οποίο έχει εμμονή. Θα λέγαμε ότι είναι περισσότερο μια κατάσταση, περιορισμένη στο μυαλό του ατόμου που τη βιώνει.

Η εμπειρία είναι επίσης διαφορετική από την απλή σεξουαλική επιθυμία. Ένα άτομο σε τέτοια εμμονική κατάσταση δεν θέλει απαραίτητα να κάνει σεξ με το αντικείμενο της εμμονής του, αν και θα πρέπει να μπορεί να φανταστεί την ερωτική τους συνεύρεση. Μάλλον είναι η φαντασίωση που μας συναρπάζει περισσότερο από την πραγματοποίησή της.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

«Είναι περισσότερο μια ερμηνεία των γεγονότων, παρά τα ίδια τα γεγονότα», γράφει η Tennov. «Βλέπετε κάποιον που σας αρέσει, έλκεστε ερωτικά, βλέπετε ή νομίζετε ότι βλέπετε τον υπαινιγμό πιθανών αμοιβαίων συναισθημάτων και η διαδικασία... δρομολογείται», εξηγεί.

«Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΕΙΩΣΕΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΝΑ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΘΟΥΝ ΣΕ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΣΧΕΣΗ».

Υπάρχουν ωστόσο και ειδικοί που υποστηρίζουν ότι η εμμονή αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί ψυχιατρική κατάσταση, στον βαθμό που παρεμβαίνει στη λειτουργικότητα του ατόμου. Επομένως, παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο να προστεθεί η έννοια του Limerence στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, αν και μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο.

Ποια παγίδα κρύβεται πίσω από τη συναισθηματική εμμονή;

Η συναισθηματική εμμονή δεν είναι η αιτία που θα σε κάνει να μπερδέψεις την αγάπη. Είναι το αποτέλεσμα δύο προβλημάτων που κρύβονται πίσω της. Αν έχεις πέσει θύμα της, ήρθε η ώρα να μπορέσεις να διακρίνεις ποια είναι η δική σου... παγίδα.

1. Η αγχώδης προσκόλληση

Σε μια υγιή συναισθηματική σχέση, η διάθεσή μας δεν εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τις ενέργειες του συντρόφου μας, αλλά στη συναισθηματική εμμονή εξαρτάται. Για την ακρίβεια, η συμπεριφορά του συντρόφου υπαγορεύει πώς αισθανόμαστε εμείς: ένα τρυφερό του μήνυμα μας φτιάχνει την ημέρα, ενώ εκείνο που μένει στο «διαβάστηκε» μπορεί να την καταστρέψει.

Σύμφωνα με τη θεωρία της προσκόλλησης (ή αλλιώς του συναισθηματικού δεσμού) αυτό το είδος δεσμού λέγεται αγχώδης προσκόλληση. Οι επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι μια τέτοια ψυχολογική κατάσταση χαρακτηρίζεται από έντονη επιθυμία συγχώνευσης με το άλλο άτομο και αίσθημα βαθιάς ανασφάλειας για τη σχέση.

Αν έχεις αυτό το είδος προσκόλλησης, σημαίνει ότι στα παιδικά σου χρόνια δεν ανέπτυξες μιας υγιή σχέση με τους φροντιστές σου και τώρα φοβάσαι τον συναισθηματικό αποχωρισμό. Έτσι, αντιδράς με έντονα συναισθήματα –όπως η θλίψη, ο θυμός ή ακόμα και η επιθετικότητα– στο παραμικρό ενδεχόμενο αποχωρισμού.

Αυτό σε κάνει να φοβάσαι την εγκατάλειψη και να ερμηνεύεις υπό αυτό το πρίσμα τη συμπεριφορά του συντρόφου σου. Πράγματα όπως μια αργοπορημένη απάντηση εκ μέρους του ή η απροθυμία του να βρεθείτε μια μέρα τροφοδοτούν συναισθηματική δυσφορία και εκρήξεις ανασφάλειας εκ μέρους σου. Μοιάζει να έχεις στραμμένη όλη σου την προσοχή σε πιθανά σημάδια απόρριψης και εγκατάλειψης.

Μια μελέτη του 2011 που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of Personality επιβεβαίωσε ότι τα άτομα με αγχώδη προσκόλληση βιώνουν έντονο ψυχολογικό πόνο και μόνο στην ιδέα της εγκατάλειψης. Έχουν εμμονή με τα σενάρια απόρριψης, ταλαντεύονται μεταξύ προσκόλλησης και εχθρότητας, ενώ συχνά αισθάνονται παγιδευμένα σε κύκλους αρνητικών συναισθημάτων.

2. Ο φόβος της μοναξιάς

Κι αν δεν βρω ποτέ κάποιον άλλο; Αν αυτή είναι η σκέψη που στριφογυρνάει στο μυαλό σου, τότε μάλλον δεν πρόκειται για αληθινή αγάπη. Ο φόβος της μοναξιάς είναι ανθρώπινος και αρκετές φορές δικαιολογημένος.

Αν έχεις πληγωθεί άσχημα από προηγούμενες σχέσεις σου, αν έχεις εξαντλήσει τις προσπάθειές σου στις εφαρμογές γνωριμιών και παρατηρείς γύρω σου ότι η ποιότητα των σχέσεων είναι είδος προς εξαφάνιση, είναι εύκολο να πέσεις στην παγίδα του να πιστέψεις ότι η τρέχουσα σχέση σου είναι η μόνη ευκαιρία για αγάπη.

«ΣΕ ΜΙΑ ΥΓΙΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ, Η ΔΙΑΘΕΣΗ ΜΑΣ ΔΕΝ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΕΞ ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ ΜΑΣ».

Μια μελέτη του 2023 που δημοσιεύτηκε στο Current Psychology υποδηλώνει ότι αυτή η αίσθηση απουσίας επιλογών μπορεί να μειώσει την αυτοπεποίθηση και τον αυτοέλεγχο, και να κάνει τους ανθρώπους να προσκολληθούν σε κάποια ακατάλληλη σχέση.

Σύμφωνα με την ψυχολόγο Theresa DiDonato, υπάρχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά στα άτομα που φοβούνται να μείνουν μόνα:

• Πιστεύουν ότι κάτι δεν πάει καλά με τον εαυτό τους, αν δεν έχουν σύντροφο.
• Νιώθουν άγχος μήπως μείνουν μόνα για την υπόλοιπη ζωή τους.
• Νιώθουν πίεση μήπως τους έχουν πάρει τα χρόνια και είναι πλέον αργά για να βρουν τη «μεγάλη αγάπη».

Όταν όμως οδηγείσαι από φόβο και όχι από πραγματική σύνδεση, κινδυνεύεις να εμπλακείς σε μια κατάσταση συναισθηματικής εμμονής που θα την μπερδεύεις με την αγάπη. Αν πιστεύεις ότι μόνο ένα άτομο μπορεί να είναι το κατάλληλο για σένα, ενδέχεται να κυνηγάς μια ψευδαίσθηση, αντί να χτίζεις τα θεμέλια μιας πραγματικής αγάπης.

Πώς θα καταλάβεις αν έχεις συναισθηματική εμμονή ή αληθινά συναισθήματα

Ρώτησε τον εαυτό σου:

• Έχω εμμονή με το σύντροφό μου σε σημείο που παραμελώ τη ζωή μου;
• Η διάθεσή μου αλλάζει δραματικά ανάλογα με την προσοχή που μου δείχνει;
• Αισθάνομαι ότι δεν αξίζω χωρίς την επικύρωσή του;
• Θυσιάζω τις ανάγκες μου μόνο και μόνο για να παραμείνω κοντά του;

Εάν αυτά σου φαίνονται γνώριμα, πιθανότατα επιλέγεις συντρόφους με βάση τον φόβο και όχι τη συμβατότητα. Υπάρχουν όμως τρόποι για να ξεπεράσεις αυτή τη νοοτροπία.

Τρία βήματα για υγιείς σχέσεις

1. Επαναπροσδιόρισε τους φόβους σου: Κατάγραψε το χειρότερο σενάριο. Μπορεί να σκέφτεσαι: «Αν χωρίσουμε, θα μείνω μόνος για πάντα». Τώρα, προσπάθησε να καταλάβεις αν πρόκειται για αληθινό φόβο ή για μια σκέψη που διαστρεβλώνει την πραγματικότητα. Υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι έχεις πολλές ευκαιρίες να βρεις την αγάπη.
2. Ανάκτησε την ανεξαρτησία σου: Επένδυσε στον εαυτό σου, βρίσκοντας ενδιαφέροντα, αποκτώντας νέες δεξιότητες και καλλιεργώντας φιλίες. Είναι επίσης σημαντικό να αποσυνδέσεις την αξία σου από την επικύρωση του συντρόφου σου.
3. Θέσε όρια: Οι υγιείς σχέσεις δεν πρέπει να απαιτούν από τα μέλη τους να εγκαταλείπουν τις ανάγκες τους. Ταυτόχρονα, εξασκήσου στην ανοχή της αβεβαιότητας όταν εμπλέκεται ένα άλλο άτομο, ώστε να μπορείς κι εσύ να σέβεσαι τα όριά του. Οι υγιείς σχέσεις ευδοκιμούν με την εμπιστοσύνη, όχι με τον έλεγχο.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.