ΝΙΩΘΕΙΣ ΚΙ ΕΣΥ ΟΤΙ Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ;

Αν νιώθεις κι εσύ ότι ο Ιανουάριος διαρκεί για πάντα, δεν σου συμβαίνει κάτι. Υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση επ’ αυτού, που σε καλεί να λάβεις μέτρα.

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν έχουν περάσει καλά-καλά δύο εβδομάδες από τις διακοπές των Χριστουγέννων και νιώθω λες και έχει περάσει ένα τρίμηνο. Λες και στο τέλος του μήνα θα αλλάξουμε ξανά τον χρόνο. Και δεν είμαι η μόνη! «Ιανουάριος: Ο μήνας που διαρκεί 2,5 χρόνια» γράφει μία φίλη σε ανάρτησή της. Το αίσθημα είναι παγκόσμιο. Έχει γίνει και σκίτσο χιουμοριστικό από την αξεπέραστη Αμερικανίδα καρτουνίστα Roz Chast, για τον New Yorker, υπό τον τίτλο «Cruellest Month».

Το ερώτημα είναι γιατί νιώθουμε τον Ιανουάριο να κυλά τόσο βασανιστικά αργά; Δεν είναι ο μοναδικός μήνας με 31 ημέρες, η μέρα μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο έχει αρχίσει να μεγαλώνει, η καθημερινότητα μπαίνει ξανά στον κανονικό της ρυθμό… Ή μήπως όλη αυτή η πραγματικότητα σκάει πάνω μας με μετωπική, έπειτα από τη χαλάρωση των τελευταίων ημερών του Δεκεμβρίου; Η απάντηση έχει λίγο απ' όλα, ενώ έχει τεκμηριωθεί και επιστημονικά.

Τι είναι το εσωτερικό μας ρολόι;

Προκειμένου να εξηγήσουν τον λόγο που πολλές φορές αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά τον χρόνο, οι επιστήμονες αναφέρονται σε ένα εσωτερικό ρολόι που όλοι μας έχουμε, το οποίο επηρεάζεται από την ψυχική μας κατάσταση και όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Το εσωτερικό μας ρόλοι είναι ο τρόπος που κρίνουμε τα δευτερόλεπτα. Πιστεύεται πως είναι τοποθετημένο στην περιοχή του εγκεφάλου μας που ονομάζεται «ραβδωτό σώμα», ωστόσο οι επιστήμονες μελετούν το ενδεχόμενο να υπάρχουν και άλλα παράλληλα συστήματα μέτρησης του χρόνου σε άλλες περιοχές, όπως ο ιππόκαμπος.

Για να καταλάβεις πότε ενεργοποιείς το εσωτερικό σου ρολόι, σκέψου πόσο αργά μοιάζουν να κυλούν τα λεπτά όταν βλέπεις ένα θρίλερ που σε κάνει να νιώθεις άβολα ή όταν θέλεις να πας στην τουαλέτα αλλά έχεις κολλήσει στην κίνηση. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το πώς νιώθουμε τον συγκεκριμένο μήνα. Το εσωτερικό μας ρολόι, που δεν συνάδει πάντα με τα πραγματικά ρολόγια, τον αντιλαμβάνεται ως ατελείωτο. Όμως, γιατί;

iStock

Γιατί ο Ιανουάριος μας φαίνεται ατελείωτος

– Γιατί ακολουθεί τον πιο «γεμάτο» μήνα του χρόνου

Ο Ιανουάριος ακολουθεί τον Δεκέμβριο, ο οποίος –αν και έχει επίσης 31 ημέρες– είναι κατά κανόνα γεμάτος υποχρεώσεις και events για τα οποία ανυπομονούμε, με αποτέλεσμα να μην καταλαβαίνουμε για πότε πέρασε. Ξεκινά, λοιπόν, με εμάς σχεδόν σκόπιμα να τον έχουμε αφήσει «άδειο», σε μια προσπάθεια «ανάρρωσης», «περισυλλογής» και τελικά ίσως… βαρεμάρας;

– Γιατί επιστρέφουμε στην πραγματικότητα

Τι έχουμε να περιμένουμε από τον Ιανουάριο; Έπειτα από έναν μήνα με μπόλικες στιγμές κοινωνικοποίησης και διασκέδασης, ο Ιανουάριος μοιάζει με «ημέρα της μαρμότας»: Επιστρέφουμε στη δουλειά μετά τις διακοπές και κάθε ημέρα μοιάζει ίδια με την προηγούμενη και την επόμενη. Είναι και αυτά τα resolutions στα οποία λίγες ημέρες πριν ορκιστήκαμε και αν δεν ξεκινήσουμε τώρα να τα τηρούμε, τότε πότε; Και ξέρουμε ότι το μοτίβο αυτό θα συνεχιστεί για πολλές εβδομάδες ακόμα, τουλάχιστον μέχρι τις επόμενες αργίες. Η ρουτίνα ξαφνικά γίνεται ανυπόφορα πληκτική!

– Μια ατελείωτη νύχτα μέσα στη μέρα

Μπορεί μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου η μέρα να αρχίζει να μεγαλώνει, ωστόσο η αίσθηση ότι νυχτώνει υπερβολικά νωρίς παραμένει και τον Ιανουάριο, κάνοντας τη νύχτα να μοιάζει ατελείωτη. Η σκέψη –έστω και υποσυνείδητη– ότι αυτό θα αργήσει να αλλάξει μας κάνει να νιώθουμε ότι ο χρόνος κυλά πιο αργά. Στην παρατήρηση αυτή είχε προχωρήσει το 1992 και ο Dan Zakay, καθηγητής του Πανεπιστημίου Tel Aviv, ο οποίος είπε ότι ο χρόνος μοιάζει μακρύτερος σε καταστάσεις που το διάστημά του είναι άγνωστο, όταν δεν ξέρεις πότε κάτι θα τελειώσει, όπως π.χ. όταν είσαι κολλημένος σε ένα ατελείωτο μποτιλιάρισμα.

iStock

Ο χρόνος κυλά ταχύτερα όταν περνάς καλύτερα

Όλα τα παραπάνω αποτελούν θεωρίες, επιβεβαιώνονται όμως από το πείραμα του Zakay που πραγματοποιήθηκε το 2010 σε μια ομάδα πανεπιστημιακών φοιτητών. Ζητήθηκε από τους φοιτητές να ολοκληρώσουν μια άσκηση: Να εντοπίσουν σε ένα μακροσκελές κείμενο όλες τις λέξεις με διπλά σύμφωνα. Ένα μέρος τον φοιτητών ολοκλήρωσε την άσκηση σε περίπου 5 λεπτά, ενώ ένα άλλο μέρος σε περίπου 20 λεπτά. Και στα δύο γκρουπ, όμως, οι ερευνητές είπαν ότι η άσκηση τους πήρε περίπου 10 λεπτά.

Στη συνέχεια, ζητήθηκε από τους φοιτητές να κάνουν μία αναδρομική χρονική κρίση, κάτι σαν αυτό που κάνουμε εμείς που πιστεύουμε ότι ο Ιανουάριος είναι ατελείωτος. Τους ρώτησαν, λοιπόν, πόσο χρόνο πιστεύουν ότι τους πήρε η άσκηση και πώς τους φάνηκε.

Το γκρουπ που την ολοκλήρωσε σε 5 λεπτά είπε ότι ένιωσε πως ο χρόνος πέρασε πολύ γρήγορα και ότι η άσκηση ήταν διασκεδαστική. Το γκρουπ που την ολοκλήρωσε σε 20 λεπτά είπε ότι ο χρόνος ήταν ατελείωτος και η άσκηση τρομερά βαρετή. Και τα δύο γκρουπ, όμως, πίστεψαν τους ερευνητές όταν τους είπαν ότι τους πήρε 10 λεπτά να ολοκληρώσουν την άσκηση, γιατί ανεξάρτητα από το πώς νιώθουμε, η ικανότητά μας να καταλαβαίνουμε πόσο διαρκεί κάτι βασίζεται στη μνήμη που έχουμε από την εμπειρία αυτή εκ των υστέρων.

Με λίγα λόγια, όσο περισσότερο νιώθουμε να διαρκεί κάτι είναι επειδή τόσο λιγότερο διασκεδάζουμε τη δεδομένη χρονική περίοδο. Και έτσι τόσο περισσότερο γκρινιάζουμε.

Αντί να γκρινιάζουμε…

Τώρα, λοιπόν, που ξέρεις τι σου συμβαίνει και ότι δεν είσαι μόνος σε αυτό, την επόμενη φορά που θα ακούσεις κάποιον γύρω σου να γκρινιάζει ότι ο Ιανουάριος είναι ατελείωτος, ρώτησέ τον πώς ήταν η μέρα του. Πρότεινέ του «κόλπα» για να την κάνει καλύτερη, στόχους και όχι υποσχέσεις για να κάνει τη χρονιά καλύτερη και ταξίδια που μπορεί να προγραμματίσει τώρα, για να έχει κάτι διασκεδαστικό να προσδοκά στο μέλλον.