Ο ΚΑΥΣΩΝΑΣ ΕΠΙΔΕΙΝΩΝΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Η παρατεταμένα αυξημένη θερμοκρασία μπορεί να επιδεινώσει όχι μόνο τις ψυχικές διαταραχές, αλλά και τη διάθεσή μας. Οι μελετητές επισημαίνουν τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, ώστε να λάβουμε εγκαίρως τα μέτρα μας.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ το καλοκαίρι του 2021. Ύστερα από ενάμιση χρόνο εγκλεισμού και τηλεργασίας, οι υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με την κάπνα από τις πυρκαγιές στην Αττική, μας ανάγκασαν να παραμείνουμε ξανά κλεισμένοι μέσα στο διαμέρισμα. Κάθε φορά που επιχειρούσα να βγω από το σπίτι, ένιωθα επάνω μου την καυτή και καπνισμένη ανάσα του δράκου και έβλεπα την υπομονή μου να εξαντλείται. Νεύρα, απογοήτευση και ένα σωρό αρνητικές σκέψεις με κατέκλυζαν. Δεν ήταν τυχαίο.

Η άνοδος των θερμοκρασιών, σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, μπορεί να αυξήσει την επιθετικότητα και να εντείνει τα συμπτώματα σε άτομα με ψυχικές παθήσεις. Οι καύσωνες επηρεάζουν δραματικά το σώμα και το μυαλό μας. Μάλιστα, έχουν συνδεθεί με την αύξηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων σε άτομα με κατάθλιψη και την αύξηση των συμπτωμάτων άγχους σε άτομα με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή.

Καύσωνας και ψυχικές διαταραχές

Έχει επίσης βρεθεί σχέση μεταξύ της υψηλής θερμοκρασίας επί συνεχόμενες μέρες και των αποπειρών αυτοκτονίας. Για κάθε βαθμό Κελσίου που αυξάνεται η μέση μηνιαία θερμοκρασία, οι θάνατοι που σχετίζονται με την ψυχική υγεία αυξάνονται κατά 2,2%.  Παρόμοια ευρήματα υπάρχουν και για την αύξηση των μανιακών επεισοδίων σε άτομα με διπολική διαταραχή.

iStock

Τι μπορεί να συμβαίνει; Κατά πρώτον, η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχικών ασθενειών μπορεί να μειωθεί από τις επιπτώσεις της θερμότητας. Κατά δεύτερον, ορισμένα φάρμακα λειτουργούν διαφορετικά ανάλογα με τη θερμοκρασία του σώματος και το πόσο αφυδατωμένο είναι, όπως το λίθιο, ένας ευρέως χρησιμοποιούμενος σταθεροποιητής της διάθεσης, που συχνά συνταγογραφείται στη διπολική διαταραχή.

Υψηλές θερμοκρασίες και επιθετικότητα

Η θερμότητα μπορεί επίσης να επηρεάσει την ψυχική υγεία και την ικανότητα σκέψης και λογικής των ανθρώπων χωρίς ψυχικές διαταραχές. Η έρευνα δείχνει ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την πλαισίωση και την επίλυση σύνθετων γνωστικών εργασιών, επηρεάζονται από το θερμικό στρες.

Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι όσοι βρέθηκαν σε δωμάτια χωρίς κλιματισμό κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα είχαν 13% χειρότερη απόδοση από τους συνομηλίκους τους σε γνωστικά τεστ και πιο αργό χρόνο αντίδρασης κατά 13%. Όταν οι άνθρωποι δεν σκέφτονται καθαρά λόγω της θερμότητας, είναι πιο πιθανό να απογοητευτούν και αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να οδηγήσει σε επιθετικότητα. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις που συνδέουν την υπερβολική ζέστη με την αύξηση της εγκληματικότητας.

iStock

Δεν υποστηρίζει βέβαια κανείς ότι για την αύξηση της επιθετικότητας φταίει μόνο η ζέστη. Τα αίτια έχουν να κάνουν με μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση ψυχολογικών, κοινωνικών και βιολογικών παραγόντων. Όμως, η σεροτονίνη, η χημική ουσία του εγκεφάλου που –μεταξύ άλλων– διατηρεί τα επίπεδα επιθετικότητας υπό έλεγχο, επηρεάζεται πράγματι από τις υψηλές θερμοκρασίες.

Μέτρα πρόληψης

Οι διαπιστώσεις δεν ωφελούν σε τίποτε εφόσον παραμείνουν απλές διαπιστώσεις. Ο λόγος που αναφερόμαστε σε αυτές είναι για να αναλογιστούμε τη σχέση ψυχικής υγείας και κλιματικής αλλαγής, της βασικής δηλαδή αιτίας για την αύξηση των θερμοκρασιών σε όλο τον πλανήτη. Και να κατανοήσουμε πόσο σημαντικό είναι να προφυλάξουμε όλοι μαζί και ο καθένας μόνος του όπως μπορεί τον πλανήτη.

Επιπλέον, είναι πάντα χρήσιμο να ξέρουμε γιατί μεταβάλλεται η διάθεσή μας, είτε πάσχουμε από κάποια ψυχική ασθένεια είτε όχι, ώστε να μπορούμε να λάβουμε εγκαίρως τα μέτρα μας, με τη βοήθεια του γιατρού μας ή με τη δική μας αυτοφροντίδα.